शब्दकल्पद्रुमः/रसालसा
रसालसा, स्त्री, (रसेन अलसा ।) नाडी । इति
रसाला, स्त्री, (रसान् आलातीति । आ + ला
रसालिहा, स्त्री, शीर्णनाला । इति शब्दचन्द्रिका ॥
रसाली, स्त्री, (रसान् आलाति या । आ +
रसाश्वासा, स्त्री, पलाशीलता । इति राज-
रसास्वादः, पुं, (रसस्य आस्वादः ।) अखण्ड-
|
रसास्वादी, [न्] पुं, (रसं मधु आस्वादयितुं
रसाह्वः, पुं, (रसः आह्वा आख्या यस्य ।)
रसिकः, पुं, (रसोऽस्त्यस्यात्रेति वा । रस् + ठन् ।)
रसिका, स्त्री, (रसिक + टाप् ।) रसाला ।
रसिकेश्वरः, पुं, (रसिकानां रसज्ञानामीश्वरः ।)
रसितं, क्ली, (रस शब्दे + भावे क्तः ।) मेघ-
रसुनः, पुं, (रस + उनन् ।) लशुनः । इति शब्द-
रसेन्द्रः, पुं, (रसानां धातुरसानामिन्द्रः श्रेष्ठः ।)
रसोत्तमः, पुं, (रसेषु उत्तमः । यद्वा, रसः
|
रसोद्भवं, क्ली, (रसात् पारदधातोरुद्भवतीति ।
रसोनः, पुं, (रसेनैकेनोनः ।) रसुनः । इति राज-
रसोनकः, पुं, (रसोन + स्वार्थे कन् ।) रसुनः ।
|
रसोपलं, क्ली, (रसवत् पारद इव उपलम् ।)
रस्नं, क्ली, (रस + “तृषिशुषिरसिभ्यः कित् ।”
रस्यं, क्ली, (रसात् भुक्तान्नादिपरिपाकात् आगत-
रस्या, स्त्री, (रसाय हिता । रस् + यत् । टाप् ।)
|
रंह, त् क गतौ । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (अदन्त
रंहः, [स्] क्ली, (रम + “रमेश्च ।” उणा०
रह, त्यजि । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (भ्वा०-पर०-
रह, इ ङ गत्याम् । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (भ्वा०-
रह, त् क त्यागे । इति कविकल्पद्रुमः ॥ (अदन्त
रहः, [स्] क्ली, (रमन्तेऽस्मिन् । रह + “देशे ह
रहः, [स्] व्य, विजनम् । इत्यमरः ॥
रहस्यं, त्रि, (रहसि भवम् । रहस् + दिगादि-
रहस्या, स्त्री, (रहस्य + टाप् ।) नदीभेदः ।
रहितं, त्रि, (रह + क्तः ।) वर्ज्जितम् । यथा, --
|
रा, ल दाने । ग्रहणे । इति कविकल्पद्रुमः ॥
राः, स्त्री, (रा + सम्पदादित्वात् क्विप् ।) विभ्रमः ।
राः, [ऐ] पुं, (रा दाने + “राते र्डैः ।” उणा०
राका, स्त्री, (रा दाने + “कृदाधारार्च्चिकलिभ्यः
|
राक्षसः, पुं, रक्षन्त्यस्मात् रक्षः रक्ष एव राक्षसः ।
|
राक्षसी, स्त्री, (राक्षस + ङीप् ।) कौणपी ।
राक्षसेन्द्रः, पुं, (राक्षसानामिन्द्रः ।) रावणः ।
राक्षा, स्त्री, (लाक्षा । रलयोरैक्यात् लस्य
|
राख, ऋ शोषालमर्थयोः । इति कविकल्पद्रुमः ॥
रागः, पुं, (रञ्जनमिति रज्यतेऽनेनेति वा । रञ्ज
|
|
|
|
|
|
रागचूर्णः, पुं, कामदेवः । खदिरवृक्षः । इति
रागच्छन्नः, पुं, (रागेण च्छन्नः ।) कामदेवः ।
रागदः, पुं, (रागं ददातीति । दा + कः ।)
रागदालिः, पुं, (रागदा रागप्रदा आलिः पङ्क्ति-
|
रागपुष्पः, पुं, (रागविशिष्टं रक्तवर्णं पुष्पं यस्य ।)
रागपुष्पी, स्त्री, (रागयुक्तं पुष्पं यस्याः । ङीप् ।)
रागप्रसवः, पुं, (रागयुक्तो रक्तवर्णः प्रसवः पुष्पं
रागयुक्, [ज्] पुं, (रागेण युज्यते इति । युज् +
रागरज्जुः, पुं, (रागो रज्जुरिव यस्य । नायकयोः
रागलता, स्त्री, (रागस्य जनिका लतेव ।) काम-
रागवृन्तः, पुं, (रागस्य वृन्त इव ।) कामदेवः ।
रागषाडवः, पुं, दाडिमद्राक्षायुक्तमुद्गयूषः । अस्य
रागसूत्रं, क्ली, (रागयुक्तं रक्तवर्णं सूत्रम् ।) तुला-
रागाङ्गी, स्त्री, (रागविशिष्टमङ्गं यस्याः । ङीप् ।)
रागाढ्या, स्त्री, (रागेण आढ्या ।) मञ्जिष्ठा ।
रागारुः, त्रि, आशां दत्त्वा दानविमुखः । यथा,
रागाशनिः, पुं, (रागेषु विषयवासनासु अशनि-
रागिणी, स्त्री, (रागोऽस्त्यस्या इति । राग +
|
रागी, [न्] त्रि, (रन्ज + “संपृचानुरुधेति ।”
राघ, ऋ ङ शक्तौ । इति कविकल्पद्रुमः ॥
राघवः, पुं, (रघोरपत्यमिति । रघु + अण् ।)
राघवायनं, क्ली, (राघवस्य रामस्य चरितान्वितं
राङ्कलः, पुं, वृक्षकण्टकः । इति हारावली । ९१ ॥ |
राङ्कवं, क्ली, (रङ्कौ भवम् । रङ्कु + “रङ्कोरमनुष्ये-
राङ्गणं, क्ली, पुष्पविशेषः । रङ्गन् इति भाषा ।
राज, ऋ ञ ण दीप्तौ । इति कविकल्पद्रुमः ॥
राजकं, क्ली, (राज्ञां समूहः । राजन् + “गोत्रोक्षो-
राजकदम्बः, पुं, (कदम्बानां राजा । राजदन्तादि-
राजकन्या, स्त्री, (राज्ञः कन्येव ।) केविकापुष्पम् ।
राजकर्कटी, स्त्री, चीनाकर्क्कटी । इति राज-
राजकशेरुः, पुं, (कशेरूणां राजा । राजदन्तादि-
राजकीयः, त्रि, (राज्ञ इदम् । राजन् + “राज्ञः
राजकुमारः, पुं, (राज्ञः कुमारः ।) राजपुत्त्रः ।
|
राजकुष्माण्डः, पुं, वार्त्ताकी । इति जटा-
राजकोषातकी, स्त्री, (राजप्रिया कोषातकी ।)
राजखर्ज्जूरी, स्त्री, (राजप्रिया खर्ज्जूरी ।)
राजगामि, [न्] त्रि, (राजानं गच्छतीति । गम्
राजगिरिः, पुं, शाकभेदः । तत्पर्य्यायः । राजाद्रिः
राजग्रीवः, पुं, (राजते इति । राज् + अच् ।
राजघः, त्रि, तीक्ष्णः । इति त्रिकाण्डशेषः ॥
राजचिह्नकं, क्ली, उपस्थः । इति शब्दचन्द्रिका ।
|
राजजम्बूः, स्त्री, (जम्बूनां राजा । राजदन्ता-
राजजक्ष्मा [न्] पुं, क्षयरोगः । “यक्ष्यते पूज्यते
राजतं, त्रि, (रजतस्य विकारः । रजत + “प्राणि-
राजतरुः, पुं, (तरूणां राजा । राजदन्तादित्वात्
राजतरुणी, स्त्री, (राज्ञस्तरुणीव । सौन्दर्य्याति-
राजता, स्त्री, राजत्वम् । राज्ञो भाव इत्यर्थे राजन्
राजतालः, पुं, (राज्ञस्ताल इव ।) गुवाकवृक्षः ।
राजतिमिशः, पुं, सुखाशः । इति हारावली । १८१ ॥ राजत्वं, क्ली, राजता । राज्ञो भाव इत्यर्थे राजन्
राजदण्डः, पुं, (राज्ञो दण्डः ।) राजशासनम् ।
राजदन्तः, पुं, दन्तानां राजा । (“राजदन्तादिषु
|
राजदेशीयः, पुं, (ईषदूनो राजा । राजन् +
राजधत्तूरकः, पुं, (धत्तूरकाणां राजा । राज-
राजधर्म्मः, पुं, (राज्ञो धर्म्मः ।) राज्ञः कर्त्तव्यं
|
|
|
|
|
|
|
|
|
राजधानकं, क्ली, (धीयतेऽत्रेति । धा + ल्युट् ।
राजधानी, स्त्री, (धीयतेऽस्यामिति । धा + अधि-
राजधान्यं, क्ली, (राजप्रियं धान्यम् ।) श्यामाकः ।
राजधुस्तूरकः, पुं, (धुस्तूरकाणां राजा । राजदन्ता-
राजनामा, [न्] पुं, (राज्ञो नाम नाम यस्य ।)
राजनीतिः, स्त्री, (राज्ञां नीतिः ।) राज्ञां नयः ।
|
|
|
|
|
|
|
राजनीलं, क्ली, मरकतमणिः । इति शब्दरत्ना-
राजन्यः, पुं, (राज्ञोऽपत्यमिति । राजन् +
|
राजन्यकं, क्ली, (राजन्यानां क्षत्त्रियाणां समूहः ।
राजन्वान्, त्रि, (राजास्त्यस्यास्मिन्निति वा । राजन्
राजपटोलः, पुं, (पटोलानां राजा । पर-
राजपटोली, स्त्री, (राजप्रिया पटोली ।) मधुर-
राजपट्टः, पुं, (राजप्रियः पट्ट इव ।) मणि-
राजपट्टिका, स्त्री, चातकपक्षी । इति हारा-
राजपथः, पुं, (राज्ञां पन्थाः । “ऋक्पूरब्धुःपथा-
|
राजपर्णी, स्त्री, प्रसारिणी लता । इति राज-
राजपलाण्डुः, पुं, (पलाण्डूनां राजा । राज-
राजपीलुः, पुं, (राजप्रियः पीलुः ।) महापीलु-
राजपुत्त्रः, पुं, (राज्ञश्चन्द्रस्य पुत्त्रः ।) बुधग्रहः ।
|
|
राजपुत्त्रिका, स्त्री, (राजपुत्त्री + संज्ञायां कन् ।)
राजपुत्त्री, स्त्री, (राज्ञः पुत्त्रीव ।) कटुतुम्बी ।
राजपुष्पः, पुं, (पुष्पाणां राजा । राजदन्तादित्वात्
राजपुष्पी, स्त्री, (राजप्रियं पुष्पमस्याः । ङीप् ।)
राजप्रिया, स्त्री, (राज्ञः प्रिया ।) करुणीवृक्षः ।
राजफणिजझकः, पुं, (राजते इति । राज् + अच् ।
राजफलं, क्ली, (राजाभिधेयं फलम् ।) पटोलम् ।
राजफला, स्त्री, (राजप्रियं फलमस्याः ।) जम्बूः ।
राजबदरं, क्ली, (राज्ञो बदरमिव प्रियत्वात् ।)
|
राजबदरः, पुं, (बदराणां राजा । राजदन्ता-
राजबीजी, [न्] त्रि, (राजा बीजी कारणं यस्य ।)
राजभट्टिका, स्त्री, हापुत्त्रीपक्षी । यथा, --
राजभद्रकः, पुं, कुष्ठम् । निम्बः । इति राज-
राजभूयं, क्ली, (राज्ञो भावः । राजन् + भू +
राजभोग्यं, क्ली, (राज्ञा भोक्तुं योग्यम् । भुज् +
राजमण्डूकः, पुं, (भण्डूकानां राजा । राजदन्ता-
राजमल्लः, पुं, राज्ञां मल्लः । राजार माल् इति
राजमार्गः, पुं, (राज्ञो मार्गः ।) राजपथः ।
|
राजमाषः, पुं, (माषाणां राजा श्रेष्ठत्वात् ।
राजमुद्गः, पुं, (मुद्गानां राजा । राजदन्तादि-
राजयक्ष्मा, [न्] पुं, (राज्ञश्चन्द्रस्य क्षयकारको
|
|
|
|
|
|
|
|
राजयोग्यः, त्रि, (राज्ञो योग्यः ।) राजार्हः ।
राजरङ्गं, क्ली, (राजयोग्यं रङ्गम् ।) रजतम् ।
राजराजः, पुं, (राज्ञामपि राजा धनाधिपत्वात् ।
|
राजरीतिः, स्त्री, पित्तलविशेषः । तत्पर्य्यायः ।
राजर्षिः, पुं, (राजा ऋषिरिव श्रेष्ठत्वात् ।)
राजलक्ष्मा, [न्] पुं, (राज्ञो लक्ष्म चिह्नं यत्र ।)
राजलक्ष्मीः, स्त्री, (राज्ञो लक्ष्मीः ।) राजश्रीः ।
राजवंश्यः, त्रि, (राजवंशे भवः । राजवंश +
राजवर्त्म, [न्] क्ली, (राज्ञो वर्त्म पन्थाः ।) राज-
राजवला, स्त्री, (राजते शोभते इति । राज् +
राजवल्लभः, पुं, (राज्ञां वल्लभः ।) राजादनी ।
राजवल्ली, स्त्री, (राजप्रिया वल्ली ।) तोयवल्ली ।
|
राजवान्, [त्] त्रि, (राजास्त्यस्येति । राजन् +
राजवाहः, पुं, (राजानं वहतीति । वह् + अण् ।)
राजवाह्यः, पुं, (राज्ञां वाह्यः ।) राजवाहक-
राजवृक्षः, पुं, (वृक्षाणां राजा । राजदन्तादित्वात्
राजशणः, पुं, (राजः शोभमानः शणः ।) पट्टः ।
राजसफरः, पुं, इल्लिशमत्स्यः । इति हारावली ॥ राजशय्या, स्त्री, (राज्ञः शय्या ।) राज्ञः शय-
राजशाकः, पुं, (राजप्रियः शाकः । शाकानां
राजशुकः, पुं, (शुकानां राजा । राजदन्तादित्वात्
राजशृङ्गं, क्ली, राजच्छत्रम् । तत्पर्य्यायः । कनक-
राजशृङ्गः, पुं, मद्गुरमत्स्यः । इति हेमचन्द्रः ॥ राजसः, त्रि, (रजसो भवः । रजस् + अण् ।)
|
राजसदनं, क्ली, (राज्ञः सदनम् ।) राजगृहम् ।
|