महाभारतम्-04-विराटपर्व-053

महाभारतम्
चतुर्थपर्व
महाभारतम्-04-विराटपर्व-053
वेदव्यासः

महाभारतस्य पर्वाणि

इन्द्रेण सुदर्शननामनि कामगामिनि प्रासादे देवगणसमारोपणपूर्वकमर्जुनकुरुरणावलोकनाय गगनाङ्कणावतरणम् ।। 1 ।।

वैशंपायन उवाच।	4-53-1x
ततः सुदर्शनं नाम प्रासादं हरिवाहनः । सर्वान्देवान्समारोष्य प्रययो यत्र पाण्डवः ।।	4-53-1a 4-53-1b
स्थूणाराजिसहस्रं तु यत्र मध्ये प्रतिष्ठितम् । तत्र सूर्यपथेऽतिष्ठद्विमला महती सभा ।।	4-53-2a 4-53-2b
आदित्या वसवो रुद्रा अश्विनौ च मरुद्गणाः । तत्र श्वेतानि चक्राणि काञ्चनस्फाटिकानि च ।।	4-53-3a 4-53-3b
तथा चित्राणि छत्राणि दिव्यरूपाणि भारत । मणिरत्नविचित्राणि नानारूपाणि भागशः । आकाशे सह दृश्यन्ते भानुमन्ति शुभानि च ।।	4-53-4a 4-53-4b 4-53-4c
अग्नेरिन्द्रस्य सोमस्य यमस्य वरुणस्य च। तथा धातुर्विधातुश्च मित्रस्य धनदस्य च। रुद्रस्य विष्णो सवितुस्त्रिदशानां तथैव च।।	4-53-5a 4-53-5b 4-53-5c
काञ्चनानि च दामानि विविधाश्चोत्तमस्रजः। दिव्यपुष्पाभिसवीतास्तत्र चित्राणि भेजिरे ।।	4-53-6a 4-53-6b
तस्मिंस्तु राजन्प्रासादे दिव्यरत्नविभूषिते । दिव्यगन्धसमायुक्ताः स्रजो दिव्याश्चकाशिरे ।।	4-53-7a 4-53-7b
दिव्यश्च वायुः प्रववौ गन्धमादाय सर्वशः । ऋतवः पुष्पमादाय समतिष्ठन्त भारत ।।	4-53-8a 4-53-8b
प्रजानां पतयः सप्त सप्त चैव महर्षभः। तत्र देवर्षयश्चैव देवराजं दिवौकसः । इन्द्रेण सहिताः सर्वे त्रिदशाश्च व्यवस्थिताः ।।	4-53-9a 4-53-9b 4-53-9c
न पङ्को न रजस्तत्र प्रविवेश कथंचन । आदित्यश्च विरूक्षोत्र नातिवेलमिवातपत् ।।	4-53-10a 4-53-10b
दिव्यगन्धं समादाय वायुस्तत्राभिगच्छति। आकाशं च दिशः सर्वा दर्शनीयमदृश्यत ।।	4-53-11a 4-53-11b
तत्र देवाः समारुह्य तं दिव्यं सर्वतःप्रभम् । अम्बरे विमलेऽतिष्ठन्प्रासादं कामगामिनम् ।।	4-53-12a 4-53-12b
तत्र राजर्षयश्चैव समारुह्य दिवौकसः । श्वेतो राजा वसुमनास्तथा भद्रः प्रदर्शनः ।।	4-53-13a 4-53-13b
नृगो ययातिर्नहुपो मान्धात भरतः कुरुः । अष्टकश्च शिबिश्चोभौ स च राजा पुरूरवाः ।।	4-53-14a 4-53-14b
डम्भोद्भवः कार्तवीर्यो ह्यर्जुनः सगरस्तथा। दिलीपः केरलः पूरुः शर्यातिः सोमकस्तदा ।।	4-53-15a 4-53-15b
हरिश्चन्द्रश्च तेजस्वी रघुर्दशरथस्तथा। भगीरथश्च राजर्षिः सर्वे च जनमेजय।।	4-53-16a 4-53-16b
पाण्डुश्चैव महाराजश्चामरव्यजनोज्ज्वलः। छत्रेण ध्रियमाणेन राजसूयश्रिया वृतः ।।	4-53-17a 4-53-17b
एते चान्ये च बहवः पुण्यशीलाः शुचिव्रताः । कीर्तिमन्तो महावीर्यास्तत्रैवासन्दिवि स्थिताः ।।	4-53-18a 4-53-18b
गणाश्चाप्सरसां सर्वे गन्धर्वाश्चापि सर्वशः । दैत्यराक्षसयक्षाश्च सुपर्णाः पन्नगास्तथा ।।	4-53-19a 4-53-19b
वासवप्रमुखाः सर्वे देवाश्च सगणेश्वराः । आसंस्तत्र समारूढाः संग्रामं तं दिदृक्षवः ।।	4-53-20a 4-53-20b
इत्यम्बरे व्यवस्थाय प्रासादस्था दिवौकसः । एकस्य च बहूनां च युद्धं द्रुष्टुं व्यवस्थिताः ।। सर्वथा हि मया श्रेयो वक्तव्यं कुरुनन्दन ।।	4-53-21a 4-53-21b 4-52-22b

विराटपर्व-052

पुटाग्रे अल्लिखितम्।

विराटपर्व-054