याज्ञवल्क्यस्मृतिः/आचाराध्यायः/ब्रह्मचारिप्रकरणम्
| ← उपोद्घातप्रकरणम् | याज्ञवल्क्यस्मृतिः ब्रह्मचारिप्रकरणम् याज्ञवल्क्यः |
विवाहप्रकरणम् → |
ब्रह्मक्षत्रियविट्शूद्रा वर्णास्त्वाद्यास्त्रयो द्विजाः । |
गर्भाधानं ऋतौ पुंसः सवनं स्पन्दनात्पुरा । |
अहन्येकादशे नाम चतुर्थे मासि निष्क्रमः । |
एवं एनः शमं याति बीजगर्भसमुद्भवम् । |
गर्भाष्टमेऽष्टमे वाब्दे ब्राह्मणस्योपनायनम् । |
उपनीय गुरुः शिष्यं महाव्याहृतिपूर्वकम् । |
दिवासंध्यासु कर्णस्थ ब्रह्मसूत्रोदङ्मुखः । |
गृहीतशिश्नश्चोत्थाय मृद्भिरभ्युद्धृतैर्जलैः । |
अन्तर्जानु शुचौ देश उपविष्ट उदङ्मुखः । |
कनिष्ठादेशिन्यङ्गुष्ठ मूलान्यग्रं करस्य च । |
त्रिः प्राश्यापो द्विरुन्मृज्य खान्यद्भिः समुपस्पृशेत् । |
हृत्कण्ठतालुगाभिस्तु यथासंख्यं द्विजातयः । |
स्नानं अब्दैवतैर्मन्त्रैर्मार्जनं प्राणसंयमः । |
गायत्रीं शिरसा सार्धं जपेद्व्याहृतिपूर्विकाम् । |
प्राणानायम्य संप्रोक्ष्य तृचेनाब्दैवतेन तु । |
संध्यां प्राक्प्रातरेवं हि तिष्ठेदासूर्यदर्शनात् । |
ततोऽभिवादयेद्वृद्धानसावहं इति ब्रुवन् । |
आहूतश्चाप्यधीयीत लब्धं चास्मै निवेदयेत् । |
कृतज्ञाद्रोहिमेधावि शुचिकल्यानसूयकाः । |
दण्डाजिनोपवीतानि मेखलां चैव धारयेत् । |
आदिमध्यावसानेषु भवच्छब्दोपलक्षिता । |
कृताग्निकार्यो भुञ्जीत वाग्यतो गुर्वनुज्ञया । |
ब्रह्मचर्ये स्थितो नैकं अन्नं अद्यादनापदि । |
मधुमांसाञ्जनोच्छिष्ट शुक्तस्त्रीप्राणिहिंसनम् । |
स गुरुर्यः क्रियाः कृत्वा वेदं अस्मै प्रयच्छति । |
एकदेशं उपाध्याय ऋत्विग्यज्ञकृदुच्यते । |
प्रतिवेदं ब्रह्मचर्यं द्वादशाब्दानि पञ्च वा । |
आषोडशादाद्वाविंशाच्चतुर्विंशाच्च वत्सरात् । |
अत ऊर्ध्वं पतन्त्येते सर्वधर्मबहिष्कृताः । |
मातुर्यदग्रे जायन्ते द्वितीयं मौञ्जिबन्धनात् । |
यज्ञानां तपसां चैव शुभानां चैव कर्मणाम् । |
मधुना पयसा चैव स देवांस्तर्पयेद्द्विजः । |
यजूंषि शक्तितोऽधीते योऽन्वहं स घृतामृतैः । |
स तु सोमघृतैर्देवांस्तर्पयेद्योऽन्वहं पठेत् । |
मेदसा तर्पयेद्देवानथर्वाङ्गिरसः पठन् । |
वाकोवाक्यं पुराणं च नाराशंसीश्च गाथिकाः । |
मांसक्षीरौदनमधु तर्पणं स दिवौकसाम् । |
ते तृप्तास्तर्पयन्त्येनं सर्वकामफलैः शुभैः । |
त्रिर्वित्तपूर्णपृथिवी दानस्य फलं अश्नुते । |
नैष्ठिको ब्रह्मचारी तु वसेदाचार्यसंनिधौ । |
अनेन विधिना देहं सादयन्विजितेन्द्रियः । |