कौटिलीय अर्थशास्त्रं १४

  Book |  
    Chapt |      परबलघातप्रयोगः

14.1.01 चातुर्वर्ण्यरक्षाऽर्थं औपनिषदिकं अधर्मिष्ठेषु प्रयुञ्जीत
14.1.02 कालकूटादिर्विषवर्गः श्रद्धेयदेशवेषशिल्पभाषाऽभिजनापदेशैः कुब्जवामनकिरातमूकबधिरजडान्धच्छद्मभिर्म्लेच्छजातीयैरभिप्रेतैः स्त्रीभिः पुम्भिश्च परशरीर उपभोगेष्ववधातव्यः
14.1.03 राजक्रीडाभाण्डनिधानद्रव्य उपब्भोगेषु गूढाः शस्त्रनिधानं कुर्युः, सत्त्राजीविनश्च रात्रिचारिणोऽग्निजीविनश्चाग्निनिधानम्
14.1.04 चित्रभेककौण्डिन्यककृकणपञ्चकुष्ठशतपदीचूर्णं उच्चिदिण्गकम्बलीशतकन्द( कर्दम? ) इध्मकृकलासचूर्णं गृहगोलिकान्धाहिकक्रकण्टकपूतिकीटगोमारिकाचूर्णं भल्लातकावल्गुजरसम्युक्तं सद्यःप्राणहरं, एतेषां वा धूमः
14.1.05ab कीटो वाऽन्यतमः तप्तः कृष्णसर्पप्रियङ्गुभिः |
14.1.05chd शोषयेद् एष सम्योगः सद्यःप्राणहरो मतः
14.1.06 धामार्गवयातुधानमूलं भल्लातकपुष्पचूर्णयुक्तं आर्धमासिकः
14.1.07 व्याघातकमूलं भल्लातकपुष्पचूर्णयुक्तं कीटयोगो मासिकः
14.1.08 कलामात्रं पुरुषाणां, द्विगुणं खराश्वानां, चतुर्गुणं हस्त्य्.उष्ट्राणाम्
14.1.09 शतकर्दम उच्चिदिङ्गकरवीरकटुतुम्बीमत्स्यधूमो मदनकोद्रवपलालेन हस्तिकर्णपलाशपलालेन वा प्रवातानुवाते प्रणीतो यावच्चरति तावन् मारयति
14.1.10 पूकिकीटमस्त्यकटुतुम्बीशतकर्दम इध्म इन्द्रगोपचूर्णं पूतिकीटक्षुद्रारालाहेमविदारीचूर्णं वा बस्तशृङ्गखुरचूर्णयुक्तं अन्धीकरो धूमः
14.1.11 पूतिकरञ्जपत्त्रहरितालमनःशिलागुञ्जारक्तकार्पासपलालान्यास्फोटकाचगोशकृद्रसपिष्टं अन्धीकरो धूमः
14.1.12 सर्पनिर्मोकं गोऽश्वपुरीषं अन्धाहिकशिरश्चान्धीकरो धूमः
14.1.13 पारावतप्लवकक्रव्यादानां हस्तिनरवराहाणां च मूत्रपुरीषं कासीसहिङ्गुयवतुषकणतण्डुलाः कार्पासकुटजकोशातकीनां च बीजानि गोमूत्रिकाभाण्डीमूलं निम्बशिग्रुफणिर्जकाक्षीवपीलुकभङ्गः सर्पशफरीचर्म हस्तिनखशृङ्गचूर्णं इत्येष धूमो मदनकोद्रवपलालेन हस्तिकर्णपलाशपलालेन वा प्रणीतः प्रत्येकशो यावच्चरति तावन् मारयति
14.1.14 कालीकुष्ठनडशतावलीमूलं सर्पप्रचलाककृकणपञ्चकुष्ठचूर्णं वा धूमः पूर्वकल्पेनार्द्रशुष्कपलालेन वा प्रणीतः सङ्ग्रामावतरणावस्कन्दनसङ्कुलेषु कृतनेजन उदकाक्षिप्रतीकारैः प्रणीतः सर्वप्राणिनां नेत्रघ्नः
14.1.15 शारिकाकपोतबकबलाकालेण्डं अर्काक्षिपीलुकस्नुहिक्षीरपिष्टं अन्धीकरणं अञ्जनं उदकदूषणं च
14.1.16 यवकशालिमूलमदनफलजातीपत्त्रनरमूत्रयोगः प्लक्षविदारीमूलयुक्तो मूक उदुम्बरमदनकोद्रवक्वाथयुक्तो हस्तिकर्णपलाशक्वाथयुक्तो वा मदनयोगः
14.1.17 शृङ्गिगौतमवृककण्टकारमयूरपदीयोगो गुञ्जालाङ्गलीविषमूलिक इङ्गुदीयोगः करवीराक्षिपीलुकार्कमृगमारणीयोगो मद्नकोद्रवक्वाथयुक्तो हस्तिकर्णपलाशक्वाथयुक्तो वा मदनयोगः
14.1.18 समस्ता वा यवस इन्धन उदकदूषणाः
14.1.19 कृतकण्डलकृकलासगृहगोलिकान्धाहिकधूमो नेत्रवधं उन्मादं च करोति
14.1.20 कृकलासगृहगोलिकायोगः कुष्ठकरः
14.1.21 स एव चित्रं एकान्त्रमधुयुक्तः प्रमेहं आपादयति, मनुष्यलोहितयुक्तः शोषम्
14.1.22 दूषीविषं मदनकोद्रवचूर्णं अपजिह्विकायोगः
14.1.23 मातृवाहकाञ्जलिकारप्रचलाकभेकाक्षिपीलुकयोगो विषूचिकाकरः
14.1.24 पञ्चकुष्ठककौण्डिन्यकराजवृक्षपुष्पमधुयोगो ज्वरकरः
14.1.25 भासनकुलजिह्वाग्रन्थिकायोगः खरीक्षीरपिष्टो मूकबधिर.करो मासार्धमासिकः
14.1.26 कलामात्रं पुरुषाणां इत् समानं पूर्वेण
14.1.27 भङ्गक्वाथ उपनयनं औषधानां, चूर्णं प्राणभृतां, सर्वेषां वा क्वाथ उपनयनं, एवं वीर्यवत्तरं भव्ति
14.1.28 इति योगसम्पत्
14.1.29 शाल्मली विदारीधान्यसिद्धो मूलवत्सनाभसम्युक्तश्चुच्छुन्दरीशोणितप्रलेपेन दिग्धो बाणो यं विध्यति स विद्धोऽन्यान् दशपुरुषान् दशति, ते दष्टा दशान्यान् दशन्ति पुरुषान्
14.1.30 बल्लातकयातुधानावानुधामार्गवबाणानां पुष्पैरेलकाक्षिगुग्गुलुहालाहलानां च कषायं बस्तनरशोणितयुक्तं दंशयोगः
14.1.31 ततोऽर्धधरणिको योगः सक्तुपिण्याकाभ्यां उदके प्रणीतो धनुःशतायामं उदकाशयं दूषयति
14.1.32 मत्स्यपरम्परा ह्येतेन दष्टाऽभिमृष्टा वा विषीभवति, यश्च एतद् उदकं पिबति स्पृशति वा
14.1.33 रक्तश्वेतसर्षपैर्गोधा त्रिपक्षं उष्ट्रिकायां भूमौ निखातायां निहिता वध्येन उद्धृता यावत् पश्यति तावन् मारयति, कृष्णसर्पो वा
14.1.34 विद्युत्प्रदग्धोऽङ्गारो ज्वालो वा विद्युत्प्रदग्धैः काष्ठैर्गृहीतश्चानुवासितः कृत्तिकासु भरणीषु वा रौद्रेण कर्मणाऽभिहुतोऽग्निः प्रणीतश्च निस्प्रतीकारो दहति
14.1.35ab कर्माराद् अग्निं आहृत्य क्षौद्रेण जुहुयात् पृथक् |
14.1.35chd सुरया शौण्डिकाद् अग्निं मार्गतोऽग्निं घृतेन च
14.1.36ab माल्येन च एकपत्न्य्ऽग्निं पुंश्चल्य्ऽग्निं च सर्षपैः |
14.1.36chd दध्ना च सूतिकास्वग्निं आहिताग्निं च तण्डुलैः
14.1.37ab चण्डालाग्निं च मांसेन चिताग्निं मानुषेण च
14.1.37chd समस्तान् बस्तवसया मानुषेण ध्रुवेण च
14.1.38ab जुहुयाद् अग्निमन्त्रेण राजवृक्षस्य दारुभिः |
14.1.38chd एष निष्प्रतिकारोऽग्निर्द्विषतां नेत्रमोहनः
14.1.39 अदिते नमस्ते, अनुमते नमस्ते, सरस्वति नमस्ते, देव सवितर्नमास्ते
14.1.40 अग्नये स्वाहा, सोमाय स्वाहा, भूः स्वाहा भुवः स्वाहा ( इति)

    Chapt |      प्रलम्भनं, तत्र अद्भुत उत्पादनम्

14.2.01 शिरीष उदुम्बरशमीचूर्णं सर्पिषा संहृत्यार्धमासिकः क्षुद्योगः
14.2.02 कशेरुक उत्पलकन्देक्षुमूलबिसदूर्वाक्षीरघृतमण्डसिद्धो मासिकः
14.2.03 माषयवकुलत्थदर्भमूलचूर्णं वा क्षीरघृताभ्यां, वल्लीक्षीरघृतं वा समसिद्धं, सालपृश्निपर्णीमूलकल्कं पयसा पीत्वा, पयो वा तत्सिद्धं मधुघृताभ्यां अशित्वा मासं उपवसति
14.2.04 श्वेतबस्तमूत्रे सप्तरात्र उषितैः सिद्धार्थकैः सिद्धं तैलं कटुकालाबौ मासार्धमासस्थितं चतुष्पदद्विपदानां विरूपकरणम्
14.2.05 तक्रयवभक्षस्य सप्तरात्राद् ऊर्ध्वं श्वेतगर्दभस्य लेण्डयवैः सिद्धं गौरसर्षपतैलं विरूपकरणम्
14.2.06 एतयोरन्यतरस्य मूत्रलेण्डरससिद्धं सिद्धार्थकतैलं अर्कतूलपतङ्गचूर्णप्रतीवापं श्वेतीकरणम्
14.2.07 श्वेतकुक्कुटाजगरलेण्डयोगः श्वेतीकरणम्
14.2.08 श्वेतबस्तमूत्रे श्वेतसर्षपाः सप्तरात्र उषितास्तक्र( ? ) मर्क.क्षीरलवणं धान्यं च पक्षस्थितो योगः श्वेतीकरणम्
14.2.09 कटुकालाबौ वलीगते गतंऽर्धमासस्थितं गौरसर्षपपिष्टं रोम्णां श्वेतीकरणम्
14.2.10ab अलोजुनेति यः कीटः श्वेता च गृहगोलिका |
14.2.10chd एतेन पिष्तेनाभ्यक्ताः केशाः स्युः शङ्खपाण्डराः
14.2.11 गोमयेन तिन्दुकारिष्टकल्केन वा मर्दिताङ्गस्य भल्लातकरसानुलिप्तस्य मासिकः कुष्ठयोगः
14.2.12 कृष्णसर्पमुखे गृहगोलिकामुखे वा सप्तरात्र उषिता गुज्जाः कुष्ठयोगः
14.2.13 शुकपित्ताण्डरसाभ्यङ्गः कुष्ठयोगः
14.2.14 कुष्ठस्यप्रियालकल्ककषायः प्रतीकारः
14.2.15 कुक्कुटकोशातकी( ? ) शतावरीमूलयुक्तं आहारयमाणो मासेन गौरो भवति
14.2.16 वटकषायस्नातः सहचरकल्कदिग्धः कृष्णो भवति
14.2.17 शकुनकण्गुतैलयुक्ता हरितालमनःशिलाः श्यामीकरणम्
14.2.18 खद्योतचूर्णं सर्षपतैलयुक्तं रात्रौ ज्वलति
14.2.19 खद्योतगण्डूपदचूर्णं समुद्रजन्तूनां भृङ्गकपालानां खदिरकर्णिकाराणां पुष्पचूर्णं वा शकुनकङ्गुतैलयुक्तं तेजनचूर्णम्
14.2.20 पारिभद्रकत्वन्मषी मण्डूकवसया युक्ता गात्रप्रज्वालनं अग्निना
14.2.21 परिभद्रकत्वक्तिलकल्कप्रदिग्धं शरीरं अग्निना ज्वलति
14.2.22 पीलुत्वन्मषीमयः पिण्डो हस्ते ज्वलति
14.2.23 मण्डूकवसादिग्धोऽग्निना ज्वलति
14.2.24 तेन प्रदिग्धं अङ्गं कुशाम्रफलतैलसिक्तं समुद्रमण्डूकीफेनकसर्जरसचूर्णयुक्तं वा ज्वलति
14.2.25 मण्डूककुलीरादीनां वसया समभागं तैलं सिद्धं अभ्यङ्गं गात्राणां अग्निप्रज्वालनम्
14.2.26 वेणुमूलशैवललिप्तं अङ्गं मण्डूकवसादिग्धं अग्निना ज्वलति
14.2.27 पारिभद्रकप्पतिबलावञ्जुलवज्रकदलीमूलकल्केन मण्डूकवसासिद्धेन तैलेनाभ्यक्तपादोऽङ्गारेषु गच्छति
14.2.28ab उप उदका प्रतिबला वञ्जुलः पारिभद्रकः |
14.2.28chd एतेषां मूलकल्केन मण्डूकवसया सह
14.2.29ab साधयेत् तैलं एतेन पादावभ्यज्य निर्मलौ |
14.2.29chd अङ्गारराशौ विचरेद् यथा कुसुमसञ्चये
14.2.30 हंसक्रौञ्चमयूराणां अन्येषां वा महाशकुनीनां उदकप्लवानां पुच्छेषु बद्धा नलदीपिका रात्रावुल्कादर्शनम्
14.2.31 वैद्युतं भस्माङ्गिशमनम्
14.2.32 स्त्रीपुष्पपायिता माषा व्रजकुलीमूलं मण्डूकवसामिश्रं चुल्लुयां दीप्तायां अपाचनम्
14.2.33 चुल्लीशोधनं प्रतीकारः
14.2.34 पीलुमयो मणिरग्निगर्भः सुवर्चलामूलग्रन्थिः सूत्रग्रन्थिर्वा पिचुपरिवेष्टितो मुख्याद् अग्निधूम उत्सर्गः
14.2.35 कुशाम्रफलतैलसिक्तोऽग्निर्वर्षप्रवातेषु ज्वलति
14.2.36 समुद्रफेनकः तैलयुक्तोऽम्भसि प्लवमानो ज्वलति
14.2.37 प्लवमानानां अस्थिषु कल्माषवेणुना निर्मथितोऽग्निर्न उदकेन शाम्यति, उदकेन ज्वलति
14.2.38 शस्त्रहतस्य शूलप्रोतस्य वा पुरुषस्य वामपार्श्वपर्शुकास्थिषु कल्माषवेणुना निर्मथितोऽग्निः स्त्रियाः पुरुषस्य वाऽस्थिषु मनुष्यपर्शुकया निर्मथितोऽग्निर्यत्र त्रिरपसव्यं गच्छति न चात्रान्योऽग्निर्ज्वलति
14.2.39ab चुच्चुन्दरी खञ्जरीटः खारकीटश्च पिष्यते |
14.2.39chd अश्वमूत्रेण संसृष्टा निगलानां तु भञ्जनम्
14.2.40 अयस्कान्तो वा पाषाणः कुलीरदर्दुरखारकीटवसाप्रदेहेन द्विगुणः
14.2.41 नारकगर्भः कङ्कभासपार्श्व उत्पल उदकपिष्टश्चतुष्पदद्विपदानां पादलेपः
14.2.42 उलूकगृध्रवसाभ्यां उष्ट्रचर्म उपानहावभ्यज्य वटपत्त्रैः प्रतिच्छाद्य पञ्चाशद्योजनान्यश्रान्तो गच्छति
14.2.43 श्येनकङ्ककाकगृध्रहंसक्रौञ्चवीचीरल्लानां मज्जानो रेतांसि वा योजनशताय, सिंहव्याघ्रद्वीपकाक उलूकानां मज्जानो रेतांसि वा
14.2.44 सार्ववर्णिकानि गर्भपतनान्युष्ट्रिकायां अभिषूय श्मशाने प्रेतशिशून् वा तत्समुत्थितं मेदो योजनशताय
14.2.45a अनिष्टैरद्भुत उत्पातैः परस्य उद्वेगं आचरेत् |
14.2.45b आराज्याय इति निर्वादः समानः कोप उच्यते ( इति)

    Chapt |      प्रलम्भनं, तत्र भैषज्यमन्त्रयोगः

14.3.01 मार्जार उष्ट्रवृकवराहश्वाविद्वागुलीनप्तृकाक उलूकानां अन्येषां वा निशाचराणां सत्त्वानां एकस्य द्वयोर्बहूनां वा दक्षिणानि वामानि चाक्षीणि गृहीत्वा द्विधा चूर्णं कारयेत्
14.3.02 ततो दक्षिणं वामेन वामं दक्षिणेन समभ्यज्य रात्रौ तमसि च पश्यति
14.3.03ab एकाम्लकं वराहाक्षि खद्योतः कालशारिवा |
14.3.03chd एतेनाभ्यक्तनयनो रात्रौ रूपाणि पश्यति
14.3.04 त्रिरात्र उपोषितः पुष्येण शस्त्रहतस्य शूलप्रोतस्य वा पुंसः शिरःकपाले मृत्तिकायां यवान् आवास्याविक्षीरेण सेचयेत्
14.3.05 ततो यवविरूढमालां आबध्य नष्टच्छायारूपश्चरति
14.3.06 त्रिरत्र उपोषितः पुष्येण श्वमार्जार उलूकवागुलीनां दक्षिणानि वामानि चाक्षीणि द्विधा चूर्णं कारयेत्
14.3.07 ततो यथास्वं अभ्यक्ताक्षो नष्टच्छायारूपश्चरति
14.3.08 त्रिरात्र उपोषितः पुष्येण पुरुषघातिनः काण्डकस्य शलाकां अञ्जनीं च कारयेत्
14.3.09 ततो अन्यतमेनाक्षिचूर्णेनाभ्यक्ताक्षो नष्टच्छायारूपश्चरति
14.3.10 त्रिरात्र उपोषितः पुष्येण कालायसीं अञ्जनीं शलाकां च कारयेत्
14.3.11 ततो निशाचराणां सत्त्वानां अन्यतमस्य शिरःकपालं अञ्जनेन पूरयित्वा मृतायाः स्त्रिया योनौ प्रवेश्य दाहयेत्
14.3.12 तद् अञ्जनं पुष्येण उद्धृत्य तस्यां अञ्जन्यां निदध्यात्
14.3.13 तेनाभ्यक्ताक्षो नष्टछायारूपश्चरति
14.3.14 यत्र ब्राह्मणं आहिताग्निं दग्धं दह्यमानं वा पश्येत् तत्र त्रिरात्र उपोषितः पुष्येण स्वयंमृतस्य वाससा प्रसेवं कृत्वा चिताभस्मना पूरयित्वा तं आबध्य नष्टच्छायारूपश्चरति
14.3.15 ब्राह्मणस्य प्रेतकार्ये यो गौर्मार्यते तस्यास्थिमज्जचूर्णपूर्णाऽहिभस्त्रा पशूनां अन्तर्धानम्
14.3.16 सर्पदष्टस्य भस्मना पूर्णा प्रचलाकभस्त्रा मृगाणां अन्तर्धानम्
14.3.17 उलूकवागुलीपुच्छपुरीषजान्व्ऽस्थिचूर्णपूर्णाऽहिभस्त्रा पक्षिणां अन्तर्धानम्
14.3.18 इत्यष्टावन्तर्धानयोगः
14.3.19ab बलिं वैरोचनं वन्दे शतमायं च शम्बरम् |
14.3.19chd भण्डीरपाकं नरकं निकुम्भं कुम्भं एव च
14.3.20ab देवलं नारदं वन्दे वन्दे सावर्णिगालवम् |
14.3.20chd एतेषां अनुयोगेन कृतं ते स्वापनं महत्
14.3.21ab यथा स्वपन्त्यजगराः स्वपन्त्यपि चमूखलाः |
14.3.21chd तथा स्वपन्तु पुरुषा ये च ग्रामे कुतूहलाः
14.3.22ab भण्डकानां सहस्रेण रथनेमिशतेन च |
14.3.22chd इमं गृहं प्रवेक्ष्यामि तूष्णीं आसन्तु भाण्डकाः
14.3.23ab नमस्कृत्वा च मनवे बद्ध्वा शुनकफेलकाः |
14.3.23chd ये देवा देवलोकेषु मानुषेषु च ब्राह्मणाः
14.3.24ab अध्ययनपारगाः सिद्धा ये च कौलास तापसाः |
14.3.24chd एतेभ्यः सर्वसिद्धेभ्यः कृतं ते स्वापनं महत्
14.3.25 अतिगच्छन्ति च मय्यपगच्छन्तु संहताः
14.3.26 अलिते, वलिते, मनवे स्वाहा
14.3.27 एतस्य प्रयोगः
14.3.28 त्रिरात्र उपोषितः कृष्णचतुर्दश्यां पुष्ययोगिन्यां श्वपाकीहस्ताद् विलखावलेखनं क्रीणीयात्
14.3.29 तन्माषैः सह कण्डोलिकायां कृत्वाऽसङ्कीर्ण आदहने निखानयेत्
14.3.30 द्वितीयस्यां चतुर्दश्यां उद्धृत्य कुमार्या पेषयित्वा गुलिकाः कारयेत्
14.3.31 तत एकां गुलिकां अभिमन्त्रयित्वा यत्र एतन मन्त्रेण क्षिपति तत् सर्वं प्रस्वापयति
14.3.32 एतेन एव कल्पेन श्वाविधः शल्यकं त्रिकालं त्रिश्वेतं असङ्कीर्ण आदहने निखानयेत्
14.3.33 द्वितीयस्यां चतुर्दश्यां उद्धृत्यादहनभस्मना सह यत्र एतेन मन्त्रेण क्षिपति तत् सर्वं प्रस्वापयति
14.3.34ab सुवर्णपुष्पीं ब्रह्माणीं ब्रह्माणं च कुशध्वजम् |
14.3.34chd सर्वाश्च देवता वन्दे वन्दे सर्वांश्च तापसान्
14.3.35ab वशं मे ब्राह्मणा यान्तु भूमिपालाश्च क्षत्रियाः |
14.3.35chd वशं वैश्याश्च शूद्राश्च वशतां यान्तु मे सदा
14.3.36 स्वाहा - अमिले किमिले वयुचारे प्रयोगे फक्के वयुह्वे विहाले दन्तकटके स्वाहा
14.3.37ab सुखं स्वपन्तु शुनका ये च ग्रामे कुतूहलाः |
14.3.37chd श्वाविधः शल्यकं च एतत् त्रिश्वेतं ब्रह्मनिर्मितम्
14.3.38ab प्रसुप्ताः सर्वसिद्धा हि एतत् ते स्वापनं कृतम् |
14.3.38chd यावद् ग्रामस्य सीमान्तः सूर्यस्य उद्गमनाद् इति
14.3.39 स्वाहा
14.3.40 एतस्य प्रयोगः
14.3.41 श्वाविधः शल्यकानि त्रिश्वेतानि, सप्तरात्र उपोषितः कृष्णचतुर्दश्यां खादिराभिः समिधामिर्( ? ) अग्निं एतेन मन्त्रेणाष्टशतसम्पातं कृत्वा मधुघृताभ्यां अभिजुहुयात्
14.3.42 तत एकं एतेन मन्त्रेण ग्रामद्वारि गृहद्वारि वा यत्र निखन्यते तत् सर्वं प्रस्वापयति
14.3.43ab बलिं वैरोचनं वन्दे शतमायं च शम्बरम् |
14.3.43chd निकुम्भं नरकं कुम्भं तन्तुकच्छं महाऽसुरम्
14.3.44ab अर्मालवं प्रमीलं च मण्ड उलूकं घट उबलम् |
14.3.44chd कृष्णकंस उपचारं च पौलोमीं च यशस्विनीम्
14.3.45ab अभिमन्त्रयित्वा गृह्णामि सिद्ध्य्ऽर्थं शवशारिकाम् |
14.3.45chd जयतु जयति च नमः शलकभूतेभ्यः स्वाहा
14.3.46ab सुखं स्वपन्तु शुनका ये च ग्रामे कुतूहलाः |
14.3.46chd सुखं स्वपन्तु सिद्धार्था यं अर्थं मार्गयामहे |
14.3.46ech यावद् अस्तं अयाद् उदयो यावद् अर्थं फलं मम
14.3.47 इति स्वाहा
14.3.48 एतस्य प्रयोगः
14.3.49 चतुर्भक्त उपवासी कृष्णचतुर्दश्यां असङ्कीर्ण आदहने बलिं कृत्वा एतेन मन्त्रेण शवशारिकां गृहीत्वा पौत्रीपोट्टलिकं बध्नीयात्
14.3.50 तन्मध्ये श्वाविधः शल्यकेन विद्ध्वा यत्र एतेन मन्त्रेण निखन्यते तत् सर्वं प्रस्वापयति
14.3.51ab उपैमि शरणं चाग्निं दैवतानि दिशो दश |
14.3.51chd अपयान्तु च सर्वाणि वशतां यान्तु मे सदा
14.3.52 स्वाहा
14.3.53 एतस्य प्रयोगः
14.3.54 त्रिरात्र उपोस्षितः पुष्येण शर्करा एकविंशतिसम्पातं कृत्वा मधुघृताभ्यां अभिजुहुयात्
14.3.55 ततो गन्धमाल्येन पूजयित्वा निखानयेत्
14.3.56 द्वितीयेन पुष्येण उद्धृत्य एकां शर्करां अभिमन्त्रयित्वा कपाटं आहन्यात्
14.3.57 अभ्यन्तर्ं चतसृणां शर्कराणां द्वारं अपाव्रियते
14.3.58 चतुर्भक्त उपवासी कृष्णचतुर्दश्यां भग्नस्य पुरुषस्यास्थ्ना ऋषभं कारयेत्, अभिमन्त्रयेच्च एतेन
14.3.59 द्विगोयुक्तं गोयानं आहृतं भवति
14.3.60 ततः परमाकाशे विरामति
14.3.61 रविसगन्धः परिघमति सर्वं पृणाति
14.3.62 चण्डालीकुम्भीतुम्बकटुकसारोघः सनारीभगोऽसि - स्वाहा
14.3.63 ताल उद्घाटनं प्रस्वापनं च
14.3.64 त्रिरात्र उपोषितः पुष्येण शस्त्रहतस्य शूलप्रोतस्य वा पुंसः शिरःकपाले मृत्तिकायां तुवरीरावास्य उदकेन सेचयेत्
14.3.65 जातानां पुष्येण एव गृहीत्वा रज्जुकां वर्तयेत्
14.3.66 ततः सज्यानां धनुषां यन्त्राणां च पुरस्ताच्छेदनं ज्याच्छेदनं करोति
14.3.67 उदकाहिभस्त्रां उच्छ्वासमृत्तिकया स्त्रियाः पुरुषस्य वा पूरयेत्, नासिकाबन्धनं मुखग्रहश्च
14.3.68 वराहभस्त्रां उच्छ्वासमृत्तिकया पूरयित्वा मर्कटस्नायुनाऽवबध्नीयात्, आनाहकारणम्
14.3.69 कृष्णचतुर्दश्यां शस्त्रहताया गोः कपिलायाः पित्तेन राजवृक्षमयीं अमित्रप्रतिमां अञ्ज्यात्, अन्धीकरणम्
14.3.70 चतुर्भक्त उपवासी कृष्णचतुर्दश्यां बलिं कृत्वा शूलप्रोतस्य पुरुषस्यास्थ्ना कीलकान् कारयेत्
14.3.71 एतेषां एकः पुरीषे मूत्रे वा निखात आनाहं करोति, पदेऽस्यासने वा निखातः शोषेण मारयति, आपणे क्षेत्रे गृहे वा वृत्तिच्छेदं करोति
14.3.72 एतेन एव कल्पेन विद्युद्दग्धस्य वृक्षस्य कीलका व्याख्याताः
14.3.73ab पुनर्नवं अवाचीनं निम्बः काममधुश्च यः |
14.3.73chd कपिरोम मनुष्यास्थि बद्ध्वा मृतकवाससा
14.3.74ab निखन्यते गृहे यस्य दृष्ट्वा वा यत् पदं नयेत् |
14.3.74chd सपुत्रदारः सधनस्त्रीन् पक्षान्नातिवर्तते
14.3.75ab पुनर्नवं अवाचीनं निम्बः काममधुश्च यः |
14.3.75chd स्वयङ्गुप्ता मनुष्यास्थि पदे यस्य निखन्यते
14.3.76ab द्वारे गृहस्य सेनाया ग्रामस्य नगरस्य वा |
14.3.76chd सपुत्रदारः सधनस्त्रीन् पक्षान्नातिवर्तते
14.3.77ab अजमर्कटरोमाणि मार्जारनकुलस्य च |
14.3.77chd ब्राह्मणानां श्वपाकानां काक उलूकस्य चाहरेत् |
14.3.77chd एतेन विष्ठाऽवक्षुण्णा सद्य उत्सादकारिका
14.3.78ab प्रेतनिर्मालिका किण्वं रोमाणि नकुलस्य च |
14.3.78chd वृश्चिकाल्य्( ? ) अहिकृत्तिश्च पदे यस्य निखन्यते |
14.3.78ef भवत्यपुरुषः सद्यो यावत् तन्नापनीयते
14.3.79 त्रिरात्र उपोषितः पुष्येण शस्त्रहतस्य शूलप्रोतस्य वा पुंसः शिरःकपाले मृत्तिकायां गुञ्जा आवास्य उदकेन सेचयेत्
14.3.80 जातानां अमावास्यायां पौर्णमास्यां वा पुष्ययोगिन्यां गुञ्जवल्लीर्ग्राहयित्वा मण्डलिकानि कारयेत्
14.3.81 तेष्वन्नपानभाजनानि न्यस्तानि न क्षीयन्ते
14.3.82 रात्रिप्रेक्षायां प्रवृत्तायां प्रदीपाग्निषु मृतधेनोः स्तनान् उत्कृत्य दाहयेत्
14.3.83 दग्धान् वृषमूत्रेण पेषयित्वा नवकुम्भं अन्तर्लेपयेत्
14.3.84 तं ग्रामं अपसव्यं परिणीय यत् तत्र न्यस्तं नवनीतं एषां तत् सर्वं आगच्छति
14.3.85 कृष्णचतुर्दश्यां पुष्ययोगिन्यां शुनो लग्नकस्य योनौ कालायसीं मुद्रिकां प्रेषयेत्
14.3.85 तां स्वयं पतितां गृह्णीयात्
14.3.87 तया वृक्षफलान्याकारितान्यागच्छन्ति
14.3.88ab मन्त्रभैषज्यसम्युक्ता योगा मायाकृताश्च ये |
14.3.88chd उपहन्याद् अमित्रांः तैः स्वजनं चाभिपालयेत् ( इति)

    Chapt |      स्वबल उपघातप्रतीकारः

14.4.01 स्वपक्षे परप्रयुक्तानां दूषीविषगराणां प्रतीकारः
14.4.02 श्लेष्मातककपित्थदन्तिदन्तशठगोजिशिरीषपाटलीबलास्योनागपुनर्नवाश्वेतवारणक्वाथयुक्तम्( ? ) चन्दनसालावृकीलोहितयुक्तं नेजन उदकं राज उपभोग्यानां गुह्यप्रक्षालनं स्त्रीणां, सेनायाश्च विषप्रतीकारः
14.4.03 पृषतनकुलनीलकण्ठगोधापित्तयुक्तं महीराजीचूर्णं सिन्दुवारितवरणवारुणीतण्डुलीयकशतपर्वाग्रपिण्डीतकयोगो मदनदोषहरः
14.4.04 सृगालविन्नामदनसिन्दुवारितवरणवारणवलीमूलकषायाणां अन्यतमस्य समस्तानां वा क्षीरयुक्तं पानं मदनदोषहरम्
14.4.05 कैडर्यपूतितिलतैलं उन्मादहरं नस्तःकर्म
14.4.06 प्रियङ्गुनक्तमालयोगः कुष्ठहरः
14.4.07 कुष्ठलोध्रयोगः पाकशोषघ्नः
14.4.08 कटफलद्रवन्तीविलङ्गचूर्णं नस्तःकर्म शिरोरोगहरम्
14.4.09 प्रियङ्गुमञ्जिष्ठातगरलाक्षारसमधुकहरिद्राक्षौद्रयोगो रज्जु.उदकविषप्रहारपतननिह्संज्ञानां पुनःप्रत्यानयनाय
14.4.10 मनुष्याणां अक्षमात्रं, गवाश्वानां द्विगुणं, चतुर्गुणं हस्त्य्.उष्ट्राणाम्
14.4.11 रुक्मगर्भश्च एषां मणिः सर्वविषहरः
14.4.12 जीवन्तीश्वेतामुष्ककपुष्पवन्दाकानां अक्षीवे जातस्याश्वत्थस्य मणिः सर्वविषहरः
14.4.13ab तूर्याणां तैः प्रलिप्तानां शब्दो विषविनाशनः |
14.4.13chd लिप्तध्वजं पताकां वा दृष्ट्वा भवति निर्विषः
14.4.14ab एतैः कृत्वा प्रतीकारं स्वसैन्यानां अथात्मनः |
14.4.14chd अमित्रेषु प्रयुञ्जीत विषधूमाम्बुदूषणान् ( इति)

कौटिलीय अर्थशास्त्रं १४

संबंधित कड़ियाँ

बाहरी कडियाँ