महाभारतम्-18-स्वर्गारोहणपर्व-006
| ← स्वर्गारोहणपर्व-005 | महाभारतम् अष्टादशपर्व महाभारतम्-18-स्वर्गारोहणपर्व-006 वेदव्यासः |
इदं स्वर्गारोहणपर्व कुम्भघोणस्थेन टी.आर्.कृष्णाचार्येण टी.आर्.व्यासाचार्येण च मुम्बय्यां निर्णयसागरमुद्रायन्त्रे मुद्रापितम्। शकाब्दाः 1832 सन 1910.
|
भगवन्केन विधिना श्रोतव्यं भारतं बुधैः। फलं किं के च देवाश्च पूज्या वै पारणेष्विह।। | 18-6-1a 18-6-1b |
|
देयं समाप्ते भगवन्किं च पर्वणिपर्वणि। वाचकः कीदृशश्चात्र एष्टव्यस्तद्ब्रवीहि मे।। | 18-6-2a 18-6-2b |
| वैशम्पायन उवाच। | 18-6-3x |
|
शृणु राजन्विधिमिमं फलं यच्चापि भारतात्। श्रुताद्भवति राजेन्द्र यत्त्वं मामनुपृच्छसि।। | 18-6-3a 18-6-3b |
|
दिवि देवा महीपाल क्रीडार्थमवनिं गताः। कृत्वा कार्यमिदं चैव ततश्च दिवमागताः।। | 18-6-4a 18-6-4b |
|
हन्त यत्ते प्रवक्ष्यामि तच्छृणुष्व समाहितः। ऋषीणां देवतानां च सम्भवं वसुधातले।। | 18-6-5a 18-6-5b |
|
अत्र रुद्रास्तथा साध्या विश्वेदेवाश्च शाश्वताः। आदित्याश्चाश्विनौ देवौ लोकपाला महर्षयः।। | 18-6-6a 18-6-6b |
|
गुह्यकाश्च सगन्धर्वा नागा विद्याधरास्तथा। सिद्धा धर्मः स्वयंभूश्च मुनिः कात्यायनो वरः।। | 18-6-7a 18-6-7b |
|
गिरयः सागरा नद्यस्तथैवाप्सरसां गणाः। ग्रहाः संवत्सराश्चैव अयनान्यृतवस्तथा।। | 18-6-8a 18-6-8b |
|
स्थावरं जङ्गमं चैव जगत्सर्वं सुरासुरम्। भातरे भरतश्रेष्ठ एकस्थमिह दृश्यते।। | 18-6-9a 18-6-9b |
|
तेषां श्रुत्वा प्रतिष्ठानं नामकर्मानुकीर्तनात्। कृत्वाऽपि पातकं घोरं सद्यो मुच्येत मानवः।। | 18-6-10a 18-6-10b |
|
इतिहासमिमं श्रुत्वा यथावदनुपूर्वशः। संयतात्मा शुचिर्भूत्वा पारं गत्वा च भारते।। | 18-6-11a 18-6-11b |
|
तेषां श्राद्धानि देयानि श्रुत्वा भारत भारतम्। ब्राह्मणेभ्यो यथाशक्त्या भक्त्या च भरतर्षभ।। | 18-6-12a 18-6-12b |
|
महादानानि देयानि रत्नानि विविधानि च। गावः कांस्योपदोहाश्च कन्याश्चैव स्वलङ्कृताः।। | 18-6-13a 18-6-13b |
|
सर्वकामगुणोपेता यानानि विविधानि च। कभवनानि विचित्राणि भूमिर्वासांसि काञ्चनम्।। | 18-6-14a 18-6-14b |
|
वाहनानि च देयानि हया मत्ताश्च वारणाः। शयनं शिबिकाश्चैव स्यन्दनाश्च स्वलंकृताः।। | 18-6-15a 18-6-15b |
|
यद्यद्गृहे वरं किञ्चिद्यद्यदस्ति महद्वसु। तत्तद्देयं द्विजातिभ्य आत्मा दाराश्च सूनवः।। | 18-6-16a 18-6-16b |
|
श्रद्धया परया युक्तं क्रमशस्तस्य पारगः। शक्तितः सुमना हृष्टः सुश्रूषुरविकल्पकः।। | 18-6-17a 18-6-17b |
|
सत्यार्जवरतो दान्तः शुचिः शौचसमन्वितः। श्रद्धधानो जितक्रोधो यथा सिद्ध्यति तच्छृणु।। | 18-6-18a 18-6-18b |
|
शुचिः शीलान्विताचारः शुक्लवासा जितेन्द्रियः। संस्कृतः सर्वशास्त्रज्ञः श्रद्दधानोऽनसूयकः।। | 18-6-19a 18-6-19b |
|
रूपवान्सुभगो दान्तः सत्यवादी जितेन्द्रियः। दानमानगृहीतश्च कार्यो भवति वाचकः।। | 18-6-20a 18-6-20b |
|
अविलम्बमनायस्तमद्रुतं धीरमुर्जितम्। असंसक्ताक्षरपदं स्वरभावसमन्वितम्।। | 18-6-21a 18-6-21b |
|
त्रिषष्टिवर्णसंयुक्तमष्टस्थानसमीरितम्। वाचयेद्वाचकः स्वस्थः स्वासीनः सुसमाहितः।। | 18-6-22a 18-6-22b |
|
नारायणं नमस्कृत्य नरं चैव नरोत्तमम्। देवीं सरस्वतीं(व्यासं) चैव ततो जयमुदीरयेत्।। | 18-6-23a 18-6-23b |
|
ईदृशाद्वाचकाद्राजञ्श्रुत्वा भारत भारतम्। नियमस्थः शुचिः श्रोता शृण्वन्स फलमश्नुते।। | 18-6-24a 18-6-24b |
|
पारणं प्रथमं प्राप्य द्विजान्कामैश्च तर्पयन्। आग्निष्टोमस्य यज्ञस्य फलं वै लभते नरः।। | 18-6-25a 18-6-25b |
|
अप्सरोगणसंकीर्णं विमानं लभते महत्। प्रहृष्टः स तु देवैश्च दिवं याति समाहितः।। | 18-6-26a 18-6-26b |
|
द्वितीयं पारणं प्राप्य सोतिरात्रफलं लभेत्। सर्वरत्नमयं दिव्यं विमानमधिरोहति।। | 18-6-27a 18-6-27b |
|
दिव्यमाल्यांबरधरो दिव्यगन्धविभूषितः। दिव्याङ्गदधरो नित्यं देवलोके महीयते।। | 18-6-28a 18-6-28b |
|
तृतीयं पारणं प्राप्य द्वादशाहफलं लभेत्। वसत्यमरसंकाशो वर्षाण्ययुतशो दिवि।। | 18-6-29a 18-6-29b |
|
चतुर्थे वाजपेयस्य पञ्चमे द्विगुणं फलम्। उदितादित्यसंकाशं ज्वलन्तमनलोपमम्।। | 18-6-30a 18-6-30b |
|
विमानं विबुधैः सार्धमारुह्य दिवि गच्छति। वर्षायुतानि भने शक्रस्य दिवि मोदते।। | 18-6-31a 18-6-31b |
|
षष्ठे द्विगुणमस्तीति सप्तमे त्रिगुणं फलम्। कैलासशिखराकारं वैदूर्यमणिवेदिकम्।। | 18-6-32a 18-6-32b |
|
परिक्षिप्तं च बहुधा मणिविद्रुमभूषितम्। विमानं समधिष्ठाय कामगं साप्सरोगणम्।। | 18-6-33a 18-6-33b |
|
सर्वांल्लोकान्विचरते द्वितीय इव भास्करः। अष्टमे राजसूयस्य पारणे लभते फलम्।। | 18-6-34a 18-6-34b |
|
चन्द्रोदयनिभं रम्यं विमानमधिरोहति। चन्द्ररश्मिप्रतीकाशैर्हयैर्युक्तं मनोजवैः।। | 18-6-35a 18-6-35b |
|
सेव्यमानो वरस्त्रीणां चन्द्रात्कान्ततरैर्मुखैः। मेखलानां निनादेन नूपुराणां च निःस्वनैः।। | 18-6-36a 18-6-36b |
|
अङ्के परमनारीणां सुखसुप्तो विबुध्यते। नवमे क्रतुराजस्य वाजिमेधस्य भारत।। | 18-6-37a 18-6-37b |
|
काञ्चनस्तंभनिर्यूहवैदूर्यकृतवेदिकम्। जांबूनदमयैर्दिव्यैर्गवाक्षैः सर्वतो वृतम्।। | 18-6-38a 18-6-38b |
|
सेवितं चाप्सरःसङ्घैर्गन्धर्वैर्दिविचारिभिः। विमानं समधिष्ठाय श्रिया परमया ज्वलन्।। | 18-6-39a 18-6-39b |
|
दिव्यमाल्यांबरधरो दिव्यचन्दनरूषितः। मोदते दैवतैः सार्धं दिवि देव इवापरः।। | 18-6-40a 18-6-40b |
|
दशमं पारणं प्राप्य द्विजातीनभिवन्द्य च। किङ्किणीजालनिर्घोषं पताकाध्वजशोभितम्।। | 18-6-41a 18-6-41b |
|
रत्नवेदिकसम्बाद्यं वैदूर्यमणितोरणम्। हेमजालपरिक्षिप्तं प्रवालवलभीमुखम्।। | 18-6-42a 18-6-42b |
|
गन्धर्वैर्गीतकुशलैरप्सरोभिश्च शोभितम्। विमानं सुकृतावासं सुखेनैवोपपद्यते।। | 18-6-43a 18-6-43b |
|
मुकुटेनाग्निवर्णेन जांबूनदविभूषिणा। दिव्यचन्दनदिग्धाङ्गो दिव्यमाल्यविभूषितः।। | 18-6-44a 18-6-44b |
|
दिव्याँल्लोकान्विचरति दिव्यैर्भोगैः समन्वितः। विबुधानां प्रसादेन श्रिया परमया युतः।। | 18-6-45a 18-6-45b |
|
अथ वर्षगणानेवं स्वर्गलोके महीयते। ततो गन्धर्वसहितः सहस्राण्येकविंशतिम्।। | 18-6-46a 18-6-46b |
|
पुरंदरपुरे रम्ये शक्रेण सह मोदते। दिव्ययानविमानेषु लोकेषु विविधेषु च।। | 18-6-47a 18-6-47b |
|
दिव्यनारीगणाकीर्णो निवसत्यमरो यथा। ततः सूर्यस्य भवने चन्द्रस्य भवने तथा।। | 18-6-48a 18-6-48b |
|
शिवस्य भवने राजन्विष्णोर्याति सलोकताम्। एवमेतन्महाराज नात्र कार्या विचारणा। | 18-6-49a 18-6-49b |
|
श्रद्दधानेन वै भाव्यमेवमाह गुरुर्मम। वाचकस्य तु दातव्यं मनसा यद्यदिच्छति।। | 18-6-50a 18-6-50b |
|
हस्त्यश्वरथयानानि वाहनानि विशेषतः। कटके कुण्डले चैव ब्रह्मसूत्रं तथा परम्।। | 18-6-51a 18-6-51b |
|
वस्त्रं चैव विचित्रं च गन्धं चैव विशेषतः। देववत्पूजयेत्तं तु विष्णुलोकमवाप्नुयात्।। | 18-6-52a 18-6-52b |
|
अतः परं प्रवक्ष्यामि यानि देयानि भारते। वाच्यमाने तु विप्रेभ्यो राजन्पर्वणिपर्वणि।। | 18-6-53a 18-6-53b |
|
जातिं देशं च सत्यं च माहात्म्यं भरतर्षभ। धर्मं वृत्तिं च विज्ञाय क्षत्रियाणां नराधिप।। | 18-6-54a 18-6-54b |
|
स्वस्ति वाच्य द्विजानादौ ततः कार्ये प्रवर्तिते। समाप्ते पर्वणि ततः स्वशक्त्या पूजयेद्द्विजान्।। | 18-6-55a 18-6-55b |
|
आदौ तु वाचकं चैव वस्त्रगन्धसमन्वितम्। विधिवद्बोजयेद्राजन्मधुपायसमुत्तमम्।। | 18-6-56a 18-6-56b |
|
ततो मूलफलप्रायं पायसं मधुसर्पिषा। आस्तीके भोजयेद्राजन्दद्याच्चैव गुडौदनम्।। | 18-6-57a 18-6-57b |
|
अपूपैश्चैव पूपैश्च मोदकैश्च समन्वितम्। सभापर्वणि राजेन्द्र हविष्यं भोजयेद्द्विजान्।। | 18-6-58a 18-6-58b |
|
आरण्यके मूलफलैस्तर्पयेत्तु द्विजोत्तमान्। अरणीपर्व चासाद्य जलकुम्भान्प्रदापयेत्।। | 18-6-59a 18-6-59b |
|
तर्पणानि च मुख्यानि वन्यमूलफलानि च। सर्वकामगुणोपेतं विप्रेभ्योऽन्नं प्रदापयेत्।। | 18-6-60a 18-6-60b |
|
विराटपर्वणि तथा वासांसि विविधानि च। उद्योगे भरतश्रेष्ठ सर्वकामगुणान्वितम्।। | 18-6-61a 18-6-61b |
|
भोजनं भोजयेद्विप्रान्गन्धमाल्यैरलङ्कृतान्। भीष्मपर्वणि राजेन्द्र दत्त्वा यानमनुत्तमम्।। | 18-6-62a 18-6-62b |
|
ततः सर्वगुणोपेतमन्नं दद्यात्सुसंस्कृतम्। द्रोणपर्वणि विप्रेभ्यो भोजनं परमार्चितम्।। | 18-6-63a 18-6-63b |
|
शराश्च देया राजेन्द्र चापान्यसिवरास्तथा। कर्णपर्वण्यपि तथा भोजनं सार्वकामिकम्।। | 18-6-64a 18-6-64b |
|
विप्रेभ्यः संस्कृतं सम्यग्दद्यात्संयतमानसः। शल्यपर्वणि राजेन्द्र मोदकैः सगुडौदनैः।। | 18-6-65a 18-6-65b |
|
अपूपैस्तर्पणैश्चैव सर्वमन्नं प्रदापयेत्। गदापर्वण्यपि तथा मुद्गमिश्रं प्रदापयेत्।। | 18-6-66a 18-6-66b |
|
स्त्रीपर्वणि तथा रत्नैस्तर्पयेत्तु द्विजोत्तमान्। घृतौदनं पुरस्ताच्च ऐषीके दापयेत्पुनः।। | 18-6-67a 18-6-67b |
|
ततः सर्वगुणोपेतमन्नं दद्यात्सुसंस्कृतम्। शान्तिपर्वण्यपि तथा हविष्यं भोजयेद्द्विजान्।। | 18-6-68a 18-6-68b |
|
आश्वमेधिकमासाद्य भोजनं सार्वकामिकम्। तथाऽऽश्रमनिवासे तु हविष्यं भोजयेद्द्विजान्।। | 18-6-69a 18-6-69b |
|
मौसले सार्वगुणिकं गन्धमाल्यानुलेपनम्। महाप्रास्थानिके तद्वत्सर्वकामगुणान्वितम्।। | 18-6-70a 18-6-70b |
|
स्वर्गपर्वण्यपि तथा हविष्यं भोजयेद्द्विजान्। हरिवंशसमाप्तौ तु सहस्रं भोजयेद्द्विजान्।। | 18-6-71a 18-6-71b |
|
गामेकां निष्कसंयुक्तां ब्राह्मणाय निवेदयेत्। तदर्धेनापि दातव्या दरिद्रेणापि पार्थिव।। | 18-6-72a 18-6-72b |
|
प्रतिपर्वसमाप्तौ तु पुस्तकं वै विचक्षणः। सुवर्णेन च संयुक्तं वाचकाय निवेदयेत्।। | 18-6-73a 18-6-73b |
|
हरिवंशे पर्वणि च पायसं तत्र भोजयेत्। पारणेपारणे राजन्यथावद्भरतर्षभ।। | 18-6-74a 18-6-74b |
|
समाप्य सर्वाः प्रयतः संहिताः शास्त्रकोविदः। शुभे देशे निवेश्याथ क्षौमवस्त्राभिसंवृताः।। | 18-6-75a 18-6-75b |
|
शुक्लांबरधरः स्रग्वी सुचिर्भूत्वा स्वलङ्कृतः। अर्चयेत् यथान्यायं गन्धमाल्यैः पृथक्पृथक्। | 18-6-76a 18-6-76b |
|
संहितापुस्तकान्राजन्प्रयतः सुसमाहितः। भक्ष्यैर्माल्यैस्च पेयैश्च कामैश्च विविधैः शुभैः।। | 18-6-77a 18-6-77b |
|
हिरण्यं च सुवर्णं च दक्षिणामथ दापयेत्। सर्वत्र त्रिपलं स्वर्णं दातव्यं प्रयतात्मना।। | 18-6-78a 18-6-78b |
|
तदर्धं पादशेषं वा वित्तशाठ्यविवर्जितम्। यद्यदेवात्मनोऽभीष्टं तत्तद्देयं द्विजातये।। | 18-6-79a 18-6-79b |
|
सर्वथा तोषयेद्भक्त्या वाचकं गुरुमात्मनः। देवताः कीर्तयेत्सर्वा नरनारायणौ तथा।। | 18-6-80a 18-6-80b |
|
ततो गन्धैश्च माल्यैश्च स्वलङ्कृत्य द्विजोत्तमान्। तर्पयेद्विविधैः कानैर्दानैश्चोच्चावचैस्तथा।। | 18-6-81a 18-6-81b |
|
अतिरात्रस्य यज्ञस्य फलं प्राप्नोति मानवः। प्राप्नुयाच्च क्रतुफलं तथा पर्वणिपर्वणि।। | 18-6-82a 18-6-82b |
|
वाचको भरतश्रेष्ठ व्यक्ताक्षरपदस्वरः। भविष्यं श्रावयेद्विद्वाञ्भारतं भरतर्षभ।। | 18-6-83a 18-6-83b |
|
भुक्तवत्सु द्विजेन्द्रेषु यथावत्सम्प्रदापयेत्। वाचकं भरतश्रेष्ठ भोजयित्वा स्वलंकृतम्।। | 18-6-84a 18-6-84b |
|
वाचके परितुष्टे तु शुभा प्रीतिरनुत्तमा। ब्राह्मणेषु तु तुष्टेषु प्रसन्नाः सर्वदेवताः।। | 18-6-85a 18-6-85b |
|
ततो हि वरणं कार्यं द्विजानां भरतर्षभ। सर्वकामैर्यथान्यायं साधुभिश्च पृथग्विधैः।। | 18-6-86a 18-6-86b |
|
इत्येषि विधिरुद्दिष्टो मया ते द्विपदांवर। श्रद्दधानेन वै भाव्यं यन्मां त्वं परिपृच्छसि।। | 18-6-87a 18-6-87b |
|
भारश्रवणे राजन्पारणे च नृपोत्तम। सदा यत्नवता भाव्यं श्रेयस्तु परमिच्छता।। | 18-6-88a 18-6-88b |
|
भारतं शृणुयान्नित्यं भारतं परिकीर्तयेत्। भारतं भवने यस्य तस्य हस्तगतो जयः।। | 18-6-89a 18-6-89b |
|
भारतं परमं पुण्यं भारते विविधाः कथाः। भारतं सेव्यते देवैर्भारतं परमं पदम्।। | 18-6-90a 18-6-90b |
|
भारतं सर्वशास्त्राणामुत्तमं भरतर्षभ। भारतात्प्राप्यते मोक्षस्तत्त्वमेतद्ब्रवीमि तत्।। | 18-6-91a 18-6-91b |
|
महाभारतमाख्यानं क्षितिं गां च सरस्वतीम्। ब्राह्मणान्केशवं चैव कीर्तयन्नावसीदति।। | 18-6-92a 18-6-92b |
|
वेदे रामायणे पुण्ये भारते भरतर्षभ। आदौ चान्ते च मध्ये च हरिः सर्वत्र गीयते।। | 18-6-93a 18-6-93b |
|
यत्र विष्णुकथा दिव्याः श्रुतयश्च सनातनाः। तच्छ्रोतव्यं मनुष्येण परं पदमिहेच्छता।। | 18-6-94a 18-6-94b |
|
एतत्पवित्रं परममेतद्धर्मनिदर्शनम्। एतत्सर्वगुणोपेतं श्रोतव्यं भूतिमिच्छता।। | 18-6-95a 18-6-95b |
|
कायिकं वाचिकं चैव मनसा समुपार्जितम्। तत्सर्वं नाशमायाति तमः सूर्योदये यथा।। | 18-6-96a 18-6-96b |
|
अष्टादशपुराणानां श्रवणाद्यत्फलं भवेत्। तत्फलं समवाप्नोति वैष्णवो नात्र संशयः।। | 18-6-97a 18-6-97b |
|
स्त्रियश्च पुरुषाश्चैव वैष्णवं पदमाप्नुयुः। स्त्रीभिश्च पुत्रकामाभिः श्रोतव्यं वैष्णवं यशः।। | 18-6-98a 18-6-98b |
|
दक्षिणा चात्र देया वै निष्कपञ्चसुवर्णकम्। वाचकाय यथाशक्त्या यथोक्तं फलमिच्छता।। | 18-6-99a 18-6-99b |
|
स्वर्णशृङ्गीं च कपिलां सवत्सां वस्त्रसंवृताम्। वाचकाय च दद्याद्धि आत्मनः श्रेय इच्छता।। | 18-6-100a 18-6-100b |
|
अलङ्कारं प्रदद्याच्च पाण्योर्वै भरतर्षभ। कर्णस्याभरणं दद्याद्धनं चैव विशेषतः।। | 18-6-101a 18-6-101b |
|
भूमिदानं समादद्याद्वाचकाय नराधिप। भूमिदानसमं दानं न भूतं भविष्यति।। | 18-6-102a 18-6-102b |
|
शृणोति श्रावयेद्वाऽपि सततं चैव यो नरः। सर्वपापविनिर्मुक्तो वैष्णवं पदमाप्नुयात्।। | 18-6-103a 18-6-103b |
|
पितॄनुद्धरते सर्वानेकादशसमुद्धवान्। आत्मानं ससुतं चैव स्त्रियं च भरतर्षभ।। | 18-6-104a 18-6-104b |
|
दशांशश्चैव होमोपि कर्तव्योत्र नराधिप। इदं मया तवाग्ने च प्रोक्तं सर्वं नरर्षभ।। | 18-6-105a 18-6-105b |
|
।। इति श्रीमन्महाभारते शतसाहस्र्यां संहितायां वैयासिक्यां हरिवंशोक्तभारतश्रवणविधावध्यायः।। | |
| स्वर्गारोहणपर्व सम्पूर्णम्।। 18 ।। | |
| श्रीमन्महाभारतं सम्पूर्णम्।। |
18-6-1x यद्यप्ययध्यायो दाक्षिणात्यकोशेषु क्वापि न दृश्यते तथापि "भगवन्नित्यादिः पलाध्यायो व्यासेन हरिवंशान्ते उक्तः अत्र श्रोतृप्ररोचनार्थमुक्त" इति नीलकण्ठीयव्याख्यानोक्तप्रयोजनायैवास्माभिरपीह स्थापितः।।
| स्वर्गारोहणपर्व-005 | पुटाग्रे अल्लिखितम्। |