विष्णुपुराणम्/चतुर्थांशः/अध्यायः १०
यति-ययाति-संयाति-अयाति-वियति-कृतिसंज्ञा नहुषस्य षट् पुत्रा महाबल पराक्रमा बभूवुः । यतिस्तु राज्यं नैच्छत् । ययातिस्तु भूबृदभवत्, उशनसश्व दुहितरं देवयानीं शर्म्मिष्ठाञ्च वार्षपर्व्वणीमुपयेमे ।। ४-१० - २ ।।
यदुञ्च तुब्वसुञ्चवै देवयानी व्यजायत ।
द्रु ह्यु ञ्चानुञ्च पूरुञ्च शर्म्मिष्ठा वार्षपर्व्वणी ।। ४-१०-२ ।।
काव्यशापाच्च अकालेनैव ययातिर्जरामवाप ।। ४-१०-३ ।।
प्रसन्नशुक्रवचनाज्व जरां संकामयितुं ज्येष्ठं पुत्रं यदुमुवाच,--त्वन्माता महशापादियमकालेनैव जरा मामुपस्थिता । तानहं तस्यैवानुग्रहादू भवतः सञ्च रायाम्येकं वर्षसहस्त्रम्, त तृप्तोऽस्मि विषयेषु, त्वदूयसा विषयानह भोक्तुमिच्छामि ।। ४-१०-४ ।।
नात्र भवता प्रत्याख्यानं कर्त्तव्यमित्युक्तः स नैच्छत् तां जरामादातुम ।
तञ्चपि पिता शशाप,--त्वत प्रसूतिर्न राज्यार्हा भविष्यतीति ।। ४-१०-५ ।।
अनन्तरञ्च द्रह्यु तुर्वसुमनुञ्च पृथिवीपतिर्जरा ग्रहणार्थं स्वयौवनप्रदानाय च चोदयामास । तैरप्येककैश्येन प्रत्याख्यातस्तांश्व शशाप । अथ शम्मिष्ठातनय मशेषकनीयांसं पूरु तथैवाह, स वातिप्रवण मतिः प्रणम्य पितरं सबहुमानो महान् प्रसादोऽयमस्माकमित्युदारमभिधाय जरां प्रतिजग्राह । स्वकीयञ्च यौवनं पित्रे ददौ ।
सोऽपि च नवं यौवन मासाद्य धर्म्माविरोधेन यथाकामं यथाकालोपपन्न यथोतूसाहं विषयं चचार । सम्यक प्रजापालन मकरोत् ।। ४-१०-६ ।।
विश्वाच्या सहोपभोगं भुक्त्वा कामानामन्त मवाप्स्यामीत्यनुदिनं तन्मनस्को बभूव ।। ४-१०-७ ।।
अनुदिनञ्च उपभोगतश्व कामानतीव रम्यान् मेने ।। ४-१०-८ ।।
न जातु कामः कामानामुपभोगेन शाम्यति ।
हविषा कृष्णवर्त्मेव भूय एवाभिवर्द्धते ।। ४-१०-९।।
यत् पृथिव्यां व्रीहियवं हिरण्यं पशवः स्त्रियः ।
एकस्यापि न पर्य्याप्तं तदित्यतितृषं त्यजेत् ।। ४-१०-१० ।।
यदा न कुरुते भावं सर्व्वभूतेषु पापकम् ।
समदृष्टेस्तदा पुसः सर्व्वा एव सुखा दिशः ।। ४-१०-११।।
या दुस्त्यजा दुर्म्मतिभिर्या न जीर्य्यति जीर्य्यतः ।
तां तृष्णां सन्त्यजन् प्राज्ञः सुखेनैवाभिपूर्य्यते ।। ४-१०-१२ ।।
जीर्य्यन्ति जीर्य्यतः केशा दन्ता जीर्य्यन्ति जीर्य्यतः ।
धनाशा जीविताशा च जीर्य्यतोऽपि न जीर्य्यति ।। ४-१०-१३ ।।
पूर्णां वर्षसहस्त्रं मे विषयासक्तचेतसः ।
तथाप्यनुदिनं तृष्णा ममैतेष्वेव जायते ।। ४-१०-१४ ।।
तस्मदितामहं त्यक्त्वा ब्रह्मण्याधाय मानसम् ।
निर्द्रन्द्रो निर्म्ममो भूत्वा चरिष्यामि मृगैः सह ।। ४-१०-१५ ।।
पूरोः सकाशादादाय जरां दत्त्वा च यौवनम् ।
राज्येऽभिषिच्य पूरुञ्च प्रययौ तपसे वनम् ।। ४-१०-१६ ।।
दिशि दक्षिणपूर्व्वंस्यां तुर्व्वसुं प्रत्यथादिशत् ।
प्रतीच्याञ्च तथा द्रु ह्यु दक्षिणापथतो यदुम् ।। ४-१०-१७ ।।
उदीच्याञ्च तथैवानुं कृत्वा मणडलिनो नृपान् ।
सर्व्वपृथ्वीपतिं पूरु सोऽभिषिच्य वनं ययौ ।। ४-१०-१८ ।।