रामायणम्/किष्किन्धाकाण्डम्/सर्गः ६०
| ← सर्गः ५९ | रामायणम्/किष्किन्धाकाण्डम् किष्किन्धाकाण्डम् वाल्मीकिः |
सर्गः ६१ → |
श्रीमद्वाल्मीकियरामायणे किष्किन्धाकाण्डे षष्ठितमः सर्गः ॥४-६०॥
ततः कृतोदकं स्नातं तं गृध्रं हरियूथपाः। उपविष्टा गिरौ रम्ये परिवार्य समन्ततः॥ १॥ तमङ्गदमुपासीनं तैः सर्वैर्हरिभिर्वृतम्। जनितप्रत्ययो हर्षात् सम्पातिः पुनरब्रवीत्॥ २॥ कृत्वा निःशब्दमेकाग्राः शृण्वन्तु हरयो मम। तथ्यं संकीर्तयिष्यामि यथा जानामि मैथिलीम्॥ ३॥ अस्य विन्ध्यस्य शिखरे पतितोऽस्मि पुरानघ। सूर्यतापपरीताङ्गो निर्दग्धः सूर्यरश्मिभिः॥ ४॥ लब्धसंज्ञस्तु षड्रात्राद् विवशो विह्वलन्निव। वीक्षमाणो दिशः सर्वा नाभिजानामि किंचन॥ ५॥ ततस्तु सागरान् शैलान् नदीः सर्वाः सरांसि च। वनानि च प्रदेशांश्च निरीक्ष्य मतिरागता॥ ६॥ हृष्टपक्षिगणाकीर्णः कन्दरोदरकूटवान्। दक्षिणस्योदधेस्तीरे विन्ध्योऽयमिति निश्चितः॥ ७॥ आसीच्चात्राश्रमं पुण्यं सुरैरपि सुपूजितम्। ऋषिर्निशाकरो नाम यस्मिन्नुग्रतपाऽभवत्॥ ८॥ अष्टौ वर्षसहस्राणि तेनास्मिन्नृषिणा गिरौ। वसतो मम धर्मज्ञे स्वर्गते तु निशाकरे॥ ९॥ अवतीर्य च विन्ध्याग्रात् कृच्छ्रेण विषमाच्छनैः। तीक्ष्णदर्भां वसुमतीं दुःखेन पुनरागतः॥ १०॥ तमृषिं द्रष्टुकामोऽस्मि दुःखेनाभ्यागतो भृशम्। जटायुषा मया चैव बहुशोऽधिगतो हि सः॥ ११॥ तस्याश्रमपदाभ्याशे ववुर्वाताः सुगन्धिनः। वृक्षो नापुष्पितः कश्चिदफलो वा न दृश्यते॥ १२॥ उपेत्य चाश्रमं पुण्यं वृक्षमूलमुपाश्रितः। द्रष्टुकामः प्रतीक्षे च भगवन्तं निशाकरम्॥ १३॥ अथ पश्यामि दूरस्थमृषिं ज्वलिततेजसम्। कृताभिषेकं दुर्धर्षमुपावृत्तमुदङ्मुखम्॥ १४॥ तमृक्षाः सृमरा व्याघ्राः सिंहा नानासरीसृपाः। परिवार्योपगच्छन्ति दातारं प्राणिनो यथा॥ १५॥ ततः प्राप्तमृषिं ज्ञात्वा तानि सत्त्वानि वै ययुः। प्रविष्टे राजनि यथा सर्वं सामात्यकं बलम्॥ १६॥ ऋषिस्तु दृष्ट्वा मां तुष्टः प्रविष्टश्चाश्रमं पुनः। मुहूर्तमात्रान्निर्गम्य ततः कार्यमपृच्छत॥ १७॥ सौम्य वैकल्यतां दृष्ट्वा रोम्णां ते नावगम्यते। अग्निदग्धाविमौ पक्षौ प्राणाश्चापि शरीरके॥ १८॥ गृध्रौ द्वौ दृष्टपूर्वौ मे मातरिश्वसमौ जवे। गृध्राणां चैव राजानौ भ्रातरौ कामरूपिणौ॥ १९॥ ज्येष्ठोऽवितस्त्वं सम्पाते जटायुरनुजस्तव। मानुषं रूपमास्थाय गृह्णीतां चरणौ मम॥ २०॥ किं ते व्याधिसमुत्थानं पक्षयोः पतनं कथम्। दण्डो वायं धृतः केन सर्वमाख्याहि पृच्छतः॥ २१॥
इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये किष्किन्धाकाण्डे षष्ठितमः सर्गः ॥४-६०॥
स्रोतः
सम्पाद्यताम्पाठकौ घनपाठी वि.श्रीरामः, घनपाठी हरिसीताराममूर्तिः च । अत्र उपलभ्यते ।