विष्णुपुराणम्/पञ्चमांशः/अध्यायः २४
श्रीपराशर उवाच
इत्थंस्तुतस्तदा तेन मुचुकुन्देन धीमता ।
प्राहेशः सर्वभूतानामनादिनिधनो हरिः ॥ ५,२४.१ ॥
श्रीभगवानुवाच
यथाभिवाञ्छितान्दिव्यान्गच्छलोकान्नराधिप ।
अव्याहतपरैश्वर्यो मत्प्रसादोपबृंहितः ॥ ५,२४.२ ॥
भुक्त्वा दिव्यन्महा भोगान्भविष्यसि महाकुले ।
जातिस्मरो मत्प्रसादात्ततोमोक्षमवाप्स्यसि ॥ ५,२४.३ ॥
श्रीपराशर उवाच
इत्युक्तः प्रणिपत्येशं जगतामच्युतं नृपः ।
गुहामुखाद्विनिष्क्रान्ततःस ददर्शाल्पकान्नरान् ॥ ५,२४.४ ॥
ततः कलियुगं मत्वा प्राप्तं तप्तुं नृपस्तपः ।
नरनारायणस्थानं प्रययौ गन्धमादनम् ॥ ५,२४.५ ॥
कृष्णोपि घातयित्वारिमुपायेन हि तद्वलम् ।
जग्राह मथुरामेत्य हस्त्यश्वस्यन्दनोज्ज्वलम् ॥ ५,२४.६ ॥
आनीय चोग्रसेनाय द्वारवत्वां न्यवेदयत् ।
पराभिभवनिः शङ्कं बभूव च यदोः कुलम् ॥ ५,२४.७ ॥
बलदेवोऽपि मैत्रेय प्रशान्ताखिलविग्रहः ।
ज्ञातिदर्शनसोत्कण्ठः प्रययौ नन्दगोकुलम् ॥ ५,२४.८ ॥
ततो गोपाश्च गोप्यश्च यथा पूर्वममित्रजित् ।
तथैवाभ्यवदत्प्रम्णा बहुमानपुरःसरम् ॥ ५,२४.९ ॥
स कैश्चित्संपरिष्वक्तः कांश्चिच्च परिषस्वजे ।
हास्यं चक्रे समं कैश्चिद्गोपैर्गोपीजनैस्तथा ॥ ५,२४.१० ॥
प्रियाण्यनेकान्यवदन् गोपास्तत्र हलायुधम् ।
गोप्यश्च प्रेमकुपिताः प्रोचुःसेर्ष्यमथापराः ॥ ५,२४.११ ॥
गोप्यः पप्रच्छुरपरा नागरीजनवल्लभम् ।
कच्चिदास्ते सुखं कृष्णश्चलप्रेमलवात्मकः ॥ ५,२४.१२ ॥
अस्मच्चेष्टामपहसन्न कच्चित्पुरयोषिताम् ।
सौभाग्यमान मधिकं करोति क्षणसौहृदः ॥ ५,२४.१३ ॥
कच्चित्स्मरति नः कृष्णो गीतानुगमनं कलम् ।
अप्यसौ मातरं द्रष्टु सकृदप्यागमिष्यति ॥ ५,२४.१४ ॥
अथ वा किं तदालापैः क्रियन्तामपराः कथाः ।
यस्यास्मभिर्विना तेन विनास्माकं भविष्यति ॥ ५,२४.१५ ॥
पिता माता तथा भ्राता भर्ता बन्धुजनश्च किम् ।
संत्यक्तस्तत्कृतेस्माभिरकृतज्ञध्वजो हि सः ॥ ५,२४.१६ ॥
तथापि कच्चिदालापमिहागमनसंश्रयम् ।
करोति कृष्णो वक्तव्यं भवता राम नानृतम् ॥ ५,२४.१७ ॥
दामोदरोऽसौ गोविन्दः पुरस्त्रीसक्तमानसः ।
अपेतप्रीतिरस्मासु दुर्दर्शः प्रतिभाति नः ॥ ५,२४.१८ ॥
आमन्त्रितश्च कृष्णेति पुनर्दामोदरेति च ।
जहसुःसस्वरं गोप्यो हरिणा हृतचेतसः ॥ ५,२४.१९ ॥
संदेशैः साममधुरैः प्रेमगर्भैरगर्वितैः ।
रामेणाश्वासिता गोप्यः कृष्णस्यातिमनोहरैः ॥ ५,२४.२० ॥
गोपैश्च पूर्ववद्रामः परिहासमनोहराः ।
कथाश्चकार रेमे च सह तैर्व्रजभूमिषु ॥ ५,२४.२१ ॥
इति श्रीविष्णुमहापुराणे पञ्चमांशे चतुर्विंशोध्यायः (२४)
इत्थं स्तुतस्तदा तेन मुचुकुन्देन धीमता ।
प्राहेशः सर्व्वभूतानामनादिर्भगवान हरिः ।। ५-२४-१ ।।
यथाभिवाञ्छितान् दिव्यान् गच्छ लोकान् नरेखर ।
अव्याहतपरैश्वर्य्यो मतप्रसादोपबुं हितः ।। ५-२४-२ ।।
भुक्त्वा भोगान् महादिव्यान् भविष्यसि महाकुले ।
जातिस्मरो मत्प्रसादात ततो मोक्षमवाप्स्यसि ।। ५-२४-३ ।।
इत्युक्तः प्रणिपत्येशं जगतामच्युतं नृपः ।
गुहामुखाद् विनिष्कान्तो ददृशे सोऽल्पकान् नरान ।। ५-२४-४ ।।
ततः कलियुगं ज्ञात्वा प्राप्तं तप्तुं नृपस्तपः ।
नरनारायणस्थानं प्रययौ गन्धमादनम् ।। ५-२४-५ ।।
कृष्णोऽपि घातयित्वारिमुपायेन हि तद्बलम् ।
जग्राह मथुरामेत्य हस्त्यश्वस्यन्दनोज्जवलम् ।। ५-२४-६ ।।
आनीय चोग्रसेनाय द्रारवत्यां न्यवेदयत् ।
पराभिभवनिःशङ्क बभूव च यदोः कुलम् ।। ५-२४-७ ।।
बलदेवोऽपि मैत्रेय! प्रशान्ताखिलविग्रहः ।
ज्ञातिसन्दर्शनोत्कण्ठः प्रययौ नन्दगौकुलम् ।। ५-२४-८ ।।
ततो गोपीश्व गोपांश्व यथापूर्व्वममित्रजित् ।
तथैवाभ्यवदत् प्रेम्णा बहुमानपुरःसरम् ।। ५-२४-९ ।।
कैश्वापि सम्परिष्वक्तः कांश्वित् स परिषस्वजे ।
हास्यञ्चक समं कैश्विद् गोपैर्गोपीजनैस्तथा ।। ५-२४-१० ।।
प्रियाण्यनेकान्यवदन् गोपास्तत्र हलायुधम् ।
गोप्यश्व प्रेमकुपिताः प्रोचुः सेर्ष्यमथापराः ।। ५-२४-११ ।।
गोप्यः पप्रच्छुरपरा नागरीजनवल्लभः ।
कज्विदास्ते सुखं कृष्णश्वलत्प्र मलवात्मकः ।। ५-२४-१२ ।।
अस्मच्चेष्टामुपहसन् कज्विन्न पुरयोताम् ।
सौभाग्यमानमधिकं करोति करोति क्षणसौह्टदः ।। ५-२४-१३ ।।
कज्वित् स्मरति नः कृष्णो गातानुगमन कलम् ।
अप्यसौ मातरं द्रष्टुं सकृदप्यागमिष्यति ।। ५-२४-१४ ।।
अथवा कि तदालापरपरा क्रियतां कथा ।
तस्यास्माभिर्विना तेन विनास्माकं भविष्यति ।। ५-२४-१५ ।।
पिता माता तथा भ्राता भर्त्ता बन्धुजनश्व किम् ।
न त्यक्तस्ततूकृतेऽस्माभिरकृतज्ञध्वजो हि सः ।। ५-२४-१६ ।।
तथापि क्वचिदालापमिहागमनसंश्रयम् ।
करोति कृष्णो वक्तव्यं भवताकृष्ण नानृतम् ।। ५-२४-१७ ।।
दामोदरोऽसौ गोविन्दः पुरस्त्रीन्यस्तमानसः ।
अपेतप्रीतिरस्मासु दुर्द्दर्शः प्रतिभाति नः ।। ५-२४-१८ ।।
आमन्त्रितः स कृष्णोति पुनर्दामोदरेति च ।
जहसुः सुस्वर गोप्यो हरिणा ह्टतचेतसः ।। ५-२४-१९ ।।
सन्देशैः साममधुरैः प्रमगर्भैरगर्व्वितैः ।
रामेणाश्वासिता गोप्यः कृष्णस्यातिमनोहरैः ।। ५-२४-२० ।।
गोपैश्व पूर्व्ववदू रामः परिहासमनोरमाः ।
कथाश्वकार रेमे च सह तैर्व्रजभूमिषु ।। ५-२४-२१ ।।