मोक्षोपायटीका/स्थितिप्रकरणम्/सर्गः ७
| ← सर्गः ६ | मोक्षोपायटीका/स्थितिप्रकरणम् भास्करकण्ठः |
सर्गः ८ → |
| मोक्षोपायटीका/स्थितिप्रकरणम् |
|---|
इति शुक्रः पुरं प्राप्य वैबुधं स्वेन चेतसा ।
विसस्मार निजं भावं प्राक्तनं व्यसनं विना ॥ ४,७.१ ॥
इति एवम् । शुक्रः स्वेन चेतसा वैबुधं पुरं प्राप्य । व्यसनमप्सरोविषयामासक्तिम् । विना । सर्वं निजं प्राक्तनं भावं विसस्मार । व्यसनस्यापि मानुषभावे एवोद्भूतत्वात्प्राक्तनत्वं ज्ञेयम् ॥ ४,७.१ ॥
मुहूर्तमथ विश्रम्य तस्य पार्श्वे शचीपतेः ।
स्वर्गं विहर्तुमुत्तस्थौ स्वर्वासिपरिचोदितः ॥ ४,७.२ ॥
स्वर्वासिपरिचोदितः अमरचोदितः ॥ ४,७.२ ॥
स्वर्गश्रियं समालोक्य लोललोचनलाञ्छितम् ।
स्त्रैणं द्रष्टुं जगामासौ नलिनीमिव सारसः ॥ ४,७.३ ॥
स्त्रैणं स्त्रीसमूहम् ॥ ४,७.३ ॥
तत्र तां मृगशावाक्षीं कान्तामध्यागतामसौ ।
ददर्श विपिनान्तःस्थां भृङ्गश्चूतलतामिव ॥ ४,७.४ ॥
तां पूर्वं मनुष्यलोकेऽनुभूताम् ॥ ४,७.४ ॥
तामालोक्य लसल्लोलविलासवलिताकृतिम् ।
आसीद्विलीयमानाङ्गो ज्योत्स्नयेन्दुमणिर्यथा ॥ ४,७.५ ॥
स्पष्टम् ॥ ४,७.५ ॥
विलीयमानसर्वाङ्गस्तामवैक्षत कामिनीम् ।
चन्द्रकान्त इव ज्योत्स्नां शीतलां खे विलासिनीम् ॥ ४,७.६ ॥
स्पष्टम् ॥ ४,७.६ ॥
तेनावलोकिता सापि तत्परायणतां गता ।
निशान्ते चक्रवाकेन कान्तेन परिकूजिता ॥ ४,७.७ ॥
स्पष्टम् ॥ ४,७.७ ॥
रसाद्विकसतोर्नूनमन्योऽन्यमनुरक्तयोः ।
प्रातरर्कनलिन्योर्या शोभा सैव तयोरभूत् ॥ ४,७.८ ॥
तयोः शुक्राप्सरसोः ॥ ४,७.८ ॥
सङ्कल्पितार्थदायित्वाद्देशस्य मदनेन सा ।
सर्वाङ्गं विवशीकृत्य शुक्रायैव समर्पिता ॥ ४,७.९ ॥
देशस्य स्वर्गदेशस्य । सङ्कल्पितार्थदायित्वात् । मदनेन असौ अप्सराः । सर्वाङ्गं सर्वेषु अङ्गेषु । विवशीकृत्य । शुक्राय समर्पिता दत्ता । सर्वसङ्कल्पदायिनः स्वर्गदेशस्यैव माहात्म्यमेतत् । यन्मदनेनासौ विवशीकृत्य शुक्राय समर्पितेति भावः ॥ ४,७.९ ॥
पेतुः स्मरशरास्तस्या मृदुष्वङ्गेषु भूरिशः ।
पलाशेष्विव पद्मिन्या धारा नवपयोमुचः ॥ ४,७.१० ॥
स्पष्टम् ॥ ४,७.१० ॥
सा बभूव स्मराधूता लोलालिवलयालका ।
मन्दवातविनुन्नाया मञ्जर्याः सहधर्मिणी ॥ ४,७.११ ॥
स्पष्टम् ॥ ४,७.११ ॥
नीलनीरजनेत्रां तां हंसवारणगामिनीम् ।
मदनः क्षोभयामास पूरः कमलिनीमिव ॥ ४,७.१२ ॥
पूरः जलपूरः ॥ ४,७.१२ ॥
अथ तां तादृशीं दृष्ट्वा शुक्रः सङ्कल्पितार्थभाक् ।
तमः सङ्कल्पयामास संहारमिव भूतकृत् ॥ ४,७.१३ ॥
सङ्कल्पयामास सङ्कल्पेनोत्पादितवान् ॥ ४,७.१३ ॥
त्रिविष्टपस्य देशोऽसौ बभूव तिमिराकुलः ।
भूलोकस्यान्धतमसो लोकालोकतटो यथा ॥ ४,७.१४ ॥
स्पष्टम् ॥ ४,७.१४ ॥
लज्जान्धकारतीक्ष्णांशौ तस्मिंस्तिमिरमण्डले ।
प्रतिष्ठामागते तस्य मिथुनस्येव मन्मथे ॥ ४,७.१५ ॥
तेषु सर्वेषु भूतेषु गतेष्वभिमतां दिशम् ।
तस्मात्प्रदेशाद्भूलोकं दिनान्ते विहगेष्विव ॥ ४,७.१६ ॥
सा दीर्घधवलापाङ्गा प्रवृद्धमदना तथा ।
आजगाम भृगोः पुत्रं मयूरी वारिदं यथा ॥ ४,७.१७ ॥
तिमिरमण्डले कस्मिन् । लज्जा एवान्धकारः । तस्य । तीक्ष्णांशौ सूर्ये । नाशकत्वात् ॥ ४,७.१५१७॥
धवलागारमध्यस्थे पर्यङ्के परिकल्पिते ।
विवेश भार्गवस्तत्र क्षीरोद इव माधवः ॥ ४,७.१८ ॥
स्पष्टम् ॥ ४,७.१८ ॥
सा पादाववलम्ब्यास्य विवशेव वरानना ।
रराज च सुरेभस्य पादलग्नेव पद्मिनी ॥ ४,७.१९ ॥
विवशा परायत्तः ॥ ४,७.१९ ॥
उवाच चेदं ललितं लसत्स्नेहोत्कया गिरा ।
वचो मधुरमानन्दि विलासि वलिताक्षरम् ॥ ४,७.२० ॥
स्पष्टम् ॥ ४,७.२० ॥
पश्यामलेन्दुवदन मण्डलीकृतकार्मुकः ।
अबलामनुबध्नाति मामेष किमनङ्गकः ॥ ४,७.२१ ॥
कुत्सितः अनङ्गः किमनङ्गकः ॥ ४,७.२१ ॥
पाहि मामबलां नाथ दीनां त्वच्छरणामिह ।
कृपणाश्वासनं साधो विद्धि सच्चरितव्रतम् ॥ ४,७.२२ ॥
स्पष्टम् ॥ ४,७.२२ ॥
स्नेहदृष्टिमजानद्भिर्मूढैरेव महामते ।
प्रणया अवगण्यन्ते न रसज्ञैः कदाचन ॥ ४,७.२३ ॥
प्रणयाः लक्षणया प्रणययुक्ताः । अवगण्यन्ते अवमन्यन्ते ॥ ४,७.२३ ॥
अशङ्कितोपसम्पन्नः प्रणयोऽन्योऽन्यरक्तयोः ।
अधःकरोति निष्यन्दं चान्द्रमास्वादितं प्रिय ॥ ४,७.२४ ॥
चान्द्रं निष्यन्दममृतम् ॥ ४,७.२४ ॥
न तथा सुखयत्येषा चेतस्त्रिभुवनेशता ।
यथा परस्परानन्दी स्नेहः प्रथमरक्तयोः ॥ ४,७.२५ ॥
स्पष्टम् ॥ ४,७.२५ ॥
त्वत्पादस्पर्शनेनेयं समाश्वस्तास्मि मानद ।
चन्द्रपादपरामृष्टा यथा निशि कुमुद्वती ॥ ४,७.२६ ॥
स्पष्टम् ॥ ४,७.२६ ॥
संस्पर्शामृतपानेन तव जीवामि सुन्दर ।
चन्द्रांशुरसपानेन चकोरी चपला यथा ॥ ४,७.२७ ॥
स्पष्टम् ॥ ४,७.२७ ॥
मामिमां चरणालीनां भ्रमरीं करपल्लवैः ।
आलिङ्ग्यामृतसम्पूर्णे सत्पद्महृदये कुरु ॥ ४,७.२८ ॥
चरणयोः आ समन्तात् । लीनां चरणालीनाम् ॥ ४,७.२८ ॥
इत्युक्त्वा पुष्पमृद्वङ्गी सा तस्य पतितोरसि ।
व्याघूर्णितालिनयना सुतराविव मञ्जरी ॥ ४,७.२९ ॥
स्पष्टम् ॥ ४,७.२९ ॥
सर्गान्तश्लोकेन कथयति
तौ दम्पती तत्र विलासकान्तौ
विलेसतुस्तासु वनस्थलीषु ।
किञ्जल्कगौरानिलघूर्णितासु
मत्तौ द्विरेफाविव पद्मिनीषु ॥ ४,७.३० ॥
स्पष्टम् । इति शिवम् ॥ ४,७.३० ॥
इति श्रीभास्करकण्ठविरचितायां श्रीमोक्षोपायटीकायां स्थितिप्रकरणे सप्तमः सर्गः ॥७॥