महाभारतम्-11-स्त्रीपर्व-025
← स्त्रीपर्व-024 | महाभारतम् स्त्रीपर्व महाभारतम्-11-स्त्रीपर्व-025 वेदव्यासः |
स्त्रीपर्व-026 → |
कृष्णम्प्रति गान्धार्या कुरुपाण्डवसंक्षयस्य कृष्णोपेक्षणहेतुकत्वकथनपूर्वकं सर्वबन्धुसंक्षयाय शापदानम्।। 1 ।।
गान्धार्युवाच। | 11-25-1x |
काम्भोजं पश्य दुर्धर्षं काम्भोजास्तरणोचितम्। शयानमृषभस्कन्धं हतं पांसुषु माधव।। | 11-25-1a 11-25-1b |
अस्य क्षतजसन्दिग्धौ बाहू चन्दनरूषितौ। अवेक्ष्य कृपणं भार्या विलपत्यतिदुःखिता।। | 11-25-2a 11-25-2b |
इमौ तौ परिघप्रख्यौ बाहू चन्दनरूषितौ। ययोर्विवरमापन्नां न रतिर्मां पुराऽजहात्।। | 11-25-3a 11-25-3b |
कां गतिं तु गमिष्यामि त्वया हीना जनेश्वर। दूरबन्धुरनाथा च वेपन्ती मधुरस्वरा।। | 11-25-4a 11-25-4b |
आतपे क्लाम्यमानानां विविधानामिव स्रुजाम्। क्लान्तानामपि नारीणां जहाति श्रीर्न वै तनूः।। | 11-25-5a 11-25-5b |
शयानमभितः शूरं कालिङ्गं मधुसूदन। पश्य दीप्ताङ्गदयुतं प्रतिमानं धनुष्मताम्।। | 11-25-6a 11-25-6b |
मागधानामधिपतिं जयत्सेनं जनार्दन। परिवार्य प्ररुदिता मागध्यः पश्य योषितः।। | 11-25-7a 11-25-7b |
हरिणायतनेत्राणां सुस्वराणां जनार्दन। मनः श्रुतिहरो नादो मनो मोहयतीव मे।। | 11-25-8a 11-25-8b |
प्रकीर्णवस्त्राभरणा रुदत्यः शोककर्शिताः। स्वास्तीर्णशयनोपेता मागध्यः शेरते भुवि।। | 11-25-9a 11-25-9b |
कोसलानामधिपतिं राजपुत्रं बृहद्बलम्। भर्तारं परिवार्यैताः पृथक्प्ररुदिताः स्त्रियः।। | 11-25-10a 11-25-10b |
अस्य गात्रगतान्बाणान्कार्ष्णिबाहुबलेरितान्। उद्धरन्त्यसुखाविष्टा मूर्च्छमानाः पुनः पुनः।। | 11-25-11a 11-25-11b |
आसां सर्वानवद्यानामातपेन परिश्रमात्। प्रम्लाननलिनाभानि भान्ति वक्त्राणि माधव।। | 11-25-12a 11-25-12b |
द्रोणेन निहताः शूरा शेरते रुचिराङ्गदाः। धृष्टद्युम्नसुताः सर्वे शिशवो हेममालिनः।। | 11-25-13a 11-25-13b |
रथाग्न्यगारं चापार्चिं शरशक्तिगदेन्धनम्। द्रोणमासाद्य निर्दग्धाः शलभा इव पावकम्।। | 11-25-14a 11-25-14b |
तथैव निहताः शूराः शेरते रुचिराङ्गदाः। द्रोणेनाभिमुखाः सङ्ख्ये भ्रातरः पञ्च केकयाः।। | 11-25-15a 11-25-15b |
तप्तकाञ्चनवर्माणस्तालध्वजस्थव्रजाः। भासयन्ति महीं भासा ज्वलिता इव पावकाः।। | 11-25-16a 11-25-16b |
द्रोणेन द्रुपदं सङ्ख्ये पश्य माधव पातितम्। महाद्विपमिवारण्ये सिंहेन महता हतम्।। | 11-25-17a 11-25-17b |
पाञ्चालराज्ञो विमलं पुण्डरीकाक्ष पाण्डुरम्। आतपत्रं समाभाति शरदीव निशाकरः।। | 11-25-18a 11-25-18b |
एतास्तु द्रुपदं वृद्धं स्नुषा भार्याश्च दुःखिताः। दग्ध्वा गच्छन्ति पाञ्चालराजानमपसव्यतः।। | 11-25-19a 11-25-19b |
धृष्टकेतुं महात्मानं चेदिपुङ्गवमङ्गनाः। द्रोणेन निहतं शूरं हरन्ति हृतचेतसः।। | 11-25-20a 11-25-20b |
द्रोणास्त्रमभिहत्यैष विमर्दे मधुसूदन। महेष्वासो हतः शेते वज्राहत इव द्रुमः।। | 11-25-21a 11-25-21b |
एष चेदिपतिः शूरो धृष्टकेतुर्महारथः। शेते विनिहतः सङ्ख्ये हत्वा शत्रून्सहस्रशः।। | 11-25-22a 11-25-22b |
वितुद्यमानं विहगैस्तं भार्याः पर्युपाश्रिताः। चेदिराजं हृषीकेश हतं सबलबान्धवम्।। | 11-25-23a 11-25-23b |
दाशार्हपुत्रजं वीरं शयानं सत्यविक्रमम्। आरोप्याङ्के रुदन्त्येताश्चेदिराज वराङ्गनाः।। | 11-25-24a 11-25-24b |
अस्य पुत्रं हृषीकेश सुवक्त्रं चारुकुण्डलम्। द्रोणेन समरे पश्य निकृत्तं बहुधा शरैः।। | 11-25-25a 11-25-25b |
पितरं नूनमाजिस्थं युध्यमानं परैः सह। नाजहात्पितरं वीरमद्यापि मधुसूदन।। | 11-25-26a 11-25-26b |
एवं ममापि पुत्रस्य पुत्रः पितरमन्वगात्। दुर्योधनं महाबाहो लक्ष्मणः परवीरहा।। | 11-25-27a 11-25-27b |
विन्दानुविन्दावावन्त्यौ पतितौ पश्य माधव। हिमान्ते पुष्पितौ शालौ मरुता गलिताविव।। | 11-25-28a 11-25-28b |
काञ्चनाङ्गदवर्माणौ बाणखङ्गधनुर्धरौ। ऋषभप्रतिरूपाक्षौ शयानौ विमलस्रजौ।। | 11-25-29a 11-25-29b |
अवध्याः पाण्डवाः कृष्ण सर्व एव त्वया सह। ये मुक्ता द्रोणभीष्माभ्यां कर्णाद्वैकर्तनात्कृपात्।। | 11-25-30a 11-25-30b |
दुर्योधनाद्द्रोणसुतात्सैन्धवाच्च जयद्रथात्। सोमदत्ताद्विकर्णाच्च शूराच्च कृतवर्मणः।। | 11-25-31a 11-25-31b |
ये हन्युः शस्त्रवेगेन देवानपि नरर्षभाः। त इमे निहताः सङ्ख्ये पश्य कालस्य पर्ययम्।। | 11-25-32a 11-25-32b |
नातिभारोऽस्ति दैवस्य ध्रुवं माधव कश्चन। यदिमे निहताः शूराः क्षत्रियैः क्षत्रियर्षभाः। `शूराश्च कृतविद्याश्च मम पुत्रा मनस्विनः'।। | 11-25-33a 11-25-33b 11-25-33c |
तदैव निहताः कृष्ण मम पुत्रास्तरस्विनः। यदैवाकृतकामस्त्वमुपप्लाव्यं गतः पुनः।। | 11-25-34a 11-25-34b |
शन्तनोश्चैव पुत्रेण प्राज्ञेन विदुरेण च। तदैवोक्तास्मि मा स्नेहं कुरुष्वात्मसुतेष्विति।। | 11-25-35a 11-25-35b |
तयोर्हि दर्शनं नैतन्मिथ्या भवितुमर्हति। अचिरेणैव मे पुत्रा भस्मीभूता जनार्दन।। | 11-25-36a 11-25-36b |
वैशम्पायन उवाच। | 11-25-37x |
इत्युक्त्वा न्यपतद्भूमौ गान्धारी शोकमूर्च्छिता। दुःखोपहतविज्ञाना धैर्यमुत्सृज्य भारत।। | 11-25-37a 11-25-37b |
ततः कोपपरीताङ्गी पुत्रशोकपरिप्लुता। जगाद शौरिं दोषेण गान्धारी व्यथितेन्द्रिया।। | 11-25-38a 11-25-38b |
गान्धार्युवाच। | 11-25-39x |
पाण्डवाः धार्तराष्ट्राश्च क्रुद्धाः कृष्ण परस्परम्। उपेक्षिता विनश्यन्तस्त्वया कस्माज्जनार्दन ।। | 11-25-39a 11-25-39b |
शक्तेन बहुभृत्येन विपुले तिष्ठता बले। उभयत्र समर्थेन श्रुतवाक्येन चैव ह।। | 11-25-40a 11-25-40b |
इच्छतोपेक्षितो नाशः कुरूणां मधुसूदन। यस्मात्त्वया महाबाहो फलं तस्मादवाप्नुहि।। | 11-25-41a 11-25-41b |
पतिशुश्रूषया यन्मे तपः किञ्चिदुपार्जितम्। तेन त्वां दुरवापेन शपे चक्रगदाधरम्।। | 11-25-42a 11-25-42b |
यस्मात्परस्परं घ्नन्तो ज्ञातयः कुरुपाण्डवाः। उपेक्षितास्ते गोविन्द तस्माज्ज्ञातीन्वधिष्यसि।। | 11-25-43a 11-25-43b |
त्वमप्युपस्थिते वर्षे षट्त्रिंशे मधुसूदन। हतज्ञातिर्हतामात्यो हतपुत्रो वनेचरः।। | 11-25-44a 11-25-44b |
अनाथवदविज्ञातो लोकेष्वनभिलक्षितः। कुत्सितेनाभ्युपायेन निधनं समवाप्स्यसि।। | 11-25-45a 11-25-45b |
तवाप्येवं हतसुता निहतज्ञातिबान्धवाः। स्त्रियः परिपतिष्यन्ति यथैता भरतस्त्रियः।। | 11-25-46a 11-25-46b |
वैशम्पयन उवाच। | 11-25-47x |
तच्छ्रुत्वा वचनं घोरं वासुदेवो महामनाः। उवाच देवीं गान्धारीमीषदभ्युत्स्मयन्निव।। | 11-25-47a 11-25-47b |
जानेऽहमेतदप्येवं चीर्णं चरसि क्षत्रिये। दैवादेव विनश्यन्ति वृष्णयो नात्र संशयः।। | 11-25-48a 11-25-48b |
संहर्ता वृष्णिचक्रस्य नान्यो मद्विद्यते शुभे। अवध्यास्ते नरैरन्यैरपि वा देवदानवैः।। | 11-25-49a 11-25-49b |
परस्परकृतं नाशं यतः प्राप्स्यन्ति यादवाः। इत्युक्तवति दाशार्हे पाण्डवास्त्रस्तचेतसः। बभूवुर्भृशसंविग्ना निराशाश्चापि जीविते।। | 11-25-50a 11-25-50b 11-25-50c |
।। इति श्रीमन्महाभारते स्त्रीपर्वणि स्त्रीविलापपर्वणि पञ्चविंशोऽध्यायः।। 25 ।। |
11-25-1 काम्भोजास्तरणं कम्बलविशेषः।। 11-25-3 बाहू शुभतलाङ्गुली इति झ.पाठः।। 11-25-6 दीप्ताङ्गदयुगप्रतिनद्धमहाभुजमिति झ.पाठः।। 11-25-24 दाशार्हपुत्रजमित्यत्र पुत्र्यामपि पुत्रशब्दः।। 11-25-26 पितरमिति पितृपदस्यावृत्तिः शोकाकुलत्वान्न दोषाय।। 11-25-36 तयोर्भीष्मविदुरयोः दर्शनं अनागतावेक्षणम्।। 11-25-38 जगादशौरिं रोषणेति ट.पाठः।। 11-25-47 अभ्युत्स्मयन्नीषद्ध्वंसयन्।। 11-25-48 चीर्णं चरसि मदनुष्टितमेवानुतिष्ठसि। स्वतपोनाशार्थमिति भावः।। 11-25-25 पञ्चविंशोऽध्यायः।।
स्त्रीपर्व-024 | पुटाग्रे अल्लिखितम्। | स्त्रीपर्व-026 |