ब्रह्मपुराणम्/अध्यायः २४
| ← अध्यायः २३ | ब्रह्मपुराणम् अध्यायः २४ वेदव्यासः |
अध्यायः २५ → |
ध्रुवसंस्थितिनिरूपणम्
लोमहर्षण उवाच॒
तारामयं भगवतः शिशुमाराकृति प्रभोः।
दिवि रूपं हरेर्यत्तु तस्य पुच्छे स्थितो ध्रुवः॥ २४.१॥
सएष भ्रमन् भ्रामयति चन्द्रादित्यादिकान् ग्रहान्।
भ्रमन्तमनु तं यान्ति नक्षत्राणि च चक्रवत्॥ २४.२॥
सूर्याचन्द्रमसौ तारा नक्षत्राणि ग्रहैः सह।
वातानीकमयैर्बन्धैर्ध्रुवे बद्धानि तानि वै॥ २४.३॥
शिशुमाराकृति प्रोक्तं यद्रूपं ज्योतिषां दिवि।
नारायणः परं धाम तस्याधारः स्वयं हृदि॥ २४.४॥
उत्तानपादतनयस्तमाराध्य प्रजापतिम्।
स ताराशिशुमारस्य ध्रुवः पुच्छे व्यवस्थितः॥ २४.५॥
आधारः शिशुमारस्य सर्वाध्यक्षो जनार्दनः।
ध्रुवस्य शिशुमारश्च ध्रुवे भानुर्व्यवस्थितः॥ २४.६॥
तदाधारं जगच्चेदं सदेवासुरमानुषम्।
येन विप्रा विधानेन तन्मे शृणुत सांप्रतम्॥ २४.७॥
विवस्वानष्टभिर्मासैर्ग्रसत्यपो रसात्मिकाः।
वर्षत्यम्बु ततश्चान्नमन्नादमखिलं जगत्॥ २४.८॥
विवस्वानंशुभिस्तीक्ष्णैरादाय जगतो जलम्।
सोमं पुष्यत्यथेन्दुश्च वायुनाडीमयैर्दिवि॥ २४.९॥
जलैर्विक्षिप्यतेऽभ्रेषु धूमाग्न्यनिलमूर्तिषु।
न भ्रश्यन्ति यतस्तेभ्यो जलान्यभ्राणि तान्यतः॥ २४.१०॥
अभ्रस्थाः प्रपतन्त्यापो वायुना समुदीरिताः।
संस्कारं कालजनितं विप्राश्चासाद्य निर्मलाः॥ २४.११॥
सरित्समुद्रा भौमास्तु तथापः प्राणिसंभवाः।
चतुष्प्रकारा भगवानादत्ते सविता द्विजाः॥ २४.१२॥
आकाशगङ्गासलिलं तथाहृत्य गभस्तिमान्।
अनभ्रगतमेवोर्व्यां सद्यः क्षिपति रश्मिभिः॥ २४.१३॥
तस्य संस्पर्शनिर्धूत पापपङ्को द्विजोत्तमाः।
न याति नरकं मर्त्यो दिव्यं स्नानं हि तत्स्मृतम्॥ २४.१४॥
दृष्टसूर्यं हि तद्वारि पतत्यभ्रैर्विना दिवः।
आकाशगङ्गासलिलं तद्गोभिः क्षिप्यते रवेः॥ २४.१५॥
कृत्तिकादिषु ऋक्षेषु विषमेष्वम्बु यद्दिवः।
दृष्ट्वार्कं पतितं ज्ञेयं तद्गाङ्गं दिग्गजोह्नितम्॥ २४.१६॥
युग्मर्क्षेषु तु यत्तोयं पतत्यर्कोद्गितं दिवः।
तत्सूर्यरश्मिभिः सद्यः समादाय निरस्यते॥ २४.१७॥
उभयं पुण्यमत्यर्थं नृणां पापहरं द्विजाः।
आकाशगङ्गासलिलं दिव्यं स्नानं द्विजोत्तमाः॥ २४.१८॥
यत्तु मेघैः समुत्सृष्टं वारि तत्प्राणिनां द्विजाः।
पुष्णात्योषधयः सर्वा जीवनायामृतं हि तत्॥ २४.१९॥
तेन वृद्धिं परां नीतः सकलश्चौषधीगणः।
साधकः फलपाकान्तः प्रजानां तु प्रजायते॥ २४.२०॥
तेन यज्ञान् यथाप्रोक्तान्मानवाः शास्त्रचक्षुषः।
कुर्वतेऽहरहश्चैव देवानाप्याययन्ति ते॥ २४.२१॥
एवं यज्ञाश्च वेदाश्च वर्णाश्च द्विजपूर्वकाः।
सर्वदेवनिकायाश्च पशुभूतगणाश्च ये॥ २४.२२॥
वृष्ट्या धृतमिदं सर्वं जगत्स्थावरजङ्गमम्।
सापि निष्पाद्यते वृष्टिः सवित्रा मुनिसत्तमाः॥ २४.२३॥
आधारभूतः सवितुर्ध्रुवो मुनिवरोत्तमाः।
ध्रुवस्य शिशुमारोऽसौ सोऽपि नारायणाश्रयः॥ २४.२४॥
हृदि नारायणस्तस्य शिशुमारस्य संस्थितः।
विभर्ता सर्वभूतानामादिभूतः सनातनः॥ २४.२५॥
एवं मया मुनिश्रेष्ठा ब्रह्माण्डं समुदाहृतम्।
भूसमुद्रादिभिर्युक्तं किमन्यच्छ्रोतुमिच्छथ॥ २४.२६॥
इति श्रीब्राह्मे महापुराणे ध्रुवसंस्थितिनिरूपणं नाम चतुर्व्विंशोऽध्यायः॥ २४ ॥
</poem>