ब्रह्मपुराणम्/अध्यायः ३३
| ← अध्यायः ३२ | ब्रह्मपुराणम् अध्यायः ३३ वेदव्यासः |
अध्यायः ३४ → |
मार्तण्डमाहात्म्य-वर्णनम्
मुनय ऊचुः
भूयोऽपि कथयास्माकं कथां सूर्य्यसमाश्रिताम्।
न तृप्तिमधिगच्छामः श्रुण्वन्तस्तां कथां शुभाम्॥ ३३.१ ॥
योऽयं दीप्तो महातजा वह्निराशिसमप्रभः।
एतद्वेदितुमिच्छमाः प्रभावोऽस्य कुतः प्रभो॥ ३३.२ ॥
ब्रह्मोवाच
तमोभूतेषु लोकषु नष्टे स्थावरजङ्गमे।
प्रकृतेर्गुमहेतुस्तु पूर्व्वं बुद्धिरजायत॥ ३३.३ ॥
अहङ्कारस्ततो जातो महाभूतप्रवर्त्तकः।
वाय्वग्निरापः खं भूमिस्ततस्त्वण्डमजायत॥ ३३.४ ॥
तस्मिन्नण्डे त्विमे लोकाः सप्त चैव प्रतिष्ठताः।
पऋतिवी सप्तभिर्द्वोपैः समुद्रैश्चैव सप्तभिः॥ ३३.५ ॥
तत्रैवावस्थितो ह्यासीदहं विष्णुर्महेश्वरकः।
विमूढास्तामसाः सर्व्वे प्रध्यायन्ति तमीश्वरम्॥ ३३.६ ॥
ततो वै सुमहातेजाः प्रादुर्भूतस्तमोनुदः।
ध्यानयोगेन चास्माभिर्विज्ञातं सविता तदा॥ ३३.७ ॥
ज्ञात्वा च परमात्मानं सर्व एव पृथक् पृथक्।
दिव्याभिः स्तुतिभिर्देवः स्तुतोऽऽस्माभिस्तदेश्वरः॥ ३३.८ ॥
आदिदेवोऽसि देवानामैस्वर्य्याच्च त्वमीश्वरः।
आदिकर्त्ताऽसि भूतानां देवदेवो दिवाकरः॥ ३३.९ ॥
जीवनः सर्व्वभूतानां देवगन्धर्व्वरक्षसाम्।
मुनिकिन्नरसिद्धानां त्थैवोरगपक्षिणाम्॥ ३३.१० ॥
त्वं ब्रह्मा त्वं महीदेवस्त्वं विष्णुस्त्वं प्रजापतिः।
वायुरिन्द्रश्च सोमश्च विवश्वान्वरुणस्तथा॥ ३३.११ ॥
त्वं कालः सुष्टिकर्त्ता च हर्त्ता भर्त्ता तथा प्रभुः।
सरितः सागराः शैला विद्युदिन्द्रधनूंषि च॥ ३३.१२ ॥
प्रलयः प्रभवश्चैव व्यक्ताव्यक्तः सनातनः।
ईश्वरात्परतो विद्या विद्यायाः परतः शिवः॥ ३३.१३ ॥
शिवात्परतरो देवस्त्वमेव परमेश्वरः।
सर्व्वतः पाणिपादान्तः सर्व्वतोक्षिशिरोमुखः॥ ३३.१४ ॥
सहस्रांशुः सहस्रास्यः सहस्रचरणेक्षणः।
भूतादिर्भूर्भुवः स्वश्च महः सत्यं तपो जनः॥ ३३.१५ ॥
प्रदीप्तं दीपनं दिव्यं सर्वलोकप्रकाशकम्।
दुर्निरीक्षं सुरेन्द्राणां यद्रूपं तस्य ते नमः॥ ३३.१६ ॥
सुरसिद्धगणैर्जुष्टं भृग्वत्रिपुलहादिभिः।
स्तुतं परममव्यक्तं यद्रूपं तस्य ते नमः॥ ३३.१७ ॥
वेद्यं वेदविदां नित्यं सर्वज्ञानसमन्वितम्।
सर्वदेवातिदेवस्य यद्रूपं तस्य ते नमः॥ ३३.१८ ॥
विश्वकृद्विश्वभूतं च वश्वानरसुरार्च्चितम्।
विश्वस्थितमचिन्त्यं च यद्रूपं तस्य ते नमः॥ ३३.१९ ॥
परं यज्ञात् परं वेदात् परं लोकात् परं दिवः।
परमात्मेत्यभिख्यातं यद्रूपं तस्य ते नमः॥ ३३.२० ॥
अविज्ञेयमनालक्ष्यमध्यानगतमव्ययम्।
अनादिनिधनं चैव यद्रूपं तस्य ते नमः॥ ३३.२१ ॥
नमो नमः कारणकारणाय, नमो नमः पापविमोचनाय।
नमो नमस्ते दितिजार्दनाय, नमो नमो रोगविमोचनाय॥ ३३.२२ ॥
नमो नमः सर्व्ववरप्रदाय, नमो नमः सर्व्वसुखप्रदाय।
नमो नमः सर्वधनप्रदाय, नमो नमः सर्व्वमतिप्रदाय॥ ३३.२३ ॥
स्तुतः स गवानेवं तैजसं रूपमास्थितः।
उवाच वाचा कल्याण्या को वरो वः प्रदीयताम्॥ ३३.२४ ॥
देवा ऊचुः
तवातितैजसं रूपं न कश्चित्सोढुमुत्सहेत्।
सहनीयं तद्भवतु हिताय जगतः प्रभो॥ ३३.२५ ॥
एवमस्त्विति सोऽप्युवत्वा भगवानादिकृत् प्रभुः।
लोकानां कार्यसिद्ध्यर्थं धर्म्मवर्षहिमप्रदः॥ ३३.२६ ॥
ततः सांख्याश्च योगाश्च ये चान्ये मोक्षकाङक्षिणः।
ध्यायन्ति ध्यायिनो देवं हृदयस्थं दिवाकरम्॥ ३३.२७ ॥
सर्वलक्षणहीनोऽपि युक्तो वा सर्व्वपातकैः।
सर्व्वञ्च तरते पापं देवमर्कं समाश्रितः॥ ३३.२८ ॥
अग्निहोत्रञ्च वेदाश्च यज्ञाश्च बहुदक्षिणाः।
भानोर्भक्तिनमस्कारकलां नार्हन्ति षोडशीम्॥ ३३.२९ ॥
तीर्थानां परमं तीर्थं मङ्गलानाञ्च मंगलम्।
पवित्रञ्च पवित्राणाम् प्रपद्यन्ते दिवाकरम्॥ ३३.३० ॥
शक्राद्यैः संस्तुतं देवं ये नमस्यन्ति भास्करम्।
सर्वकिल्विषनिर्म्मुक्ताः सूर्य्यलोकं व्रजन्ति ते॥ ३३.३१ ॥
मुनय ऊचुः
चिरात्प्रभृति नो ब्रह्मन् श्रोतुमिच्छा प्रवर्त्तते।
नाम्नामष्टशतं ब्रूहि यत्त्वयोक्तं पुरा रवेः॥ ३३.३२ ॥
ब्रह्मोवाच
अष्टोत्तरशतं नाम्नां श्रृणुध्वं गदतो मम।
भास्करस्य परं गुह्यं स्वर्गमोक्षप्रदं द्विजाः॥ ३३.३३ ॥
ॐ सूर्योऽर्य्यमा भगस्त्वष्टा पूषाऽर्कः सविता रविः।
गभस्तिमानजः कालो मृत्युर्धाता प्रभाकरः॥ ३३.३४ ॥
पृथिव्यापश्च तेजश्च खं वायुश्च परायणम्।
सोमो बृहस्पतिः शुक्रो बुधोऽङ्गारक एव च॥ ३३.३५ ॥
इन्द्रो विवस्वान्दीप्तांशुः शुचिः शौरिः शनैस्चरः।
ब्रह्मा विष्णुश्च रुद्रश्च स्कन्दोवैश्रवणो यमः॥ ३३.३६ ॥
वैद्युतो जाठरश्चाग्निरैन्धनस्तेजसां पतिः।
धर्म्मध्वजो वेदकर्त्ता वेदाङ्गो वेदवाहनः॥ ३३.३७ ॥
कृतं त्रेता द्वापरश्च कलिः सर्वामराश्रयः।
कलाकाष्ठामुहूर्त्तास्च क्षपा यामास्तथा क्षणाः॥ ३३.३८ ॥
संवत्सरकरोश्वतथः कालचक्रो विभावसुः।
पुरुषः शाश्वतो योगी व्यक्ताव्यक्तः सनातनः॥ ३३.३९ ॥
कालाध्यक्षः प्रजाध्यक्षो विश्वकर्म्मा तमोनुदः।
वरुणः सागरोंऽशश्च जीमूतो जीवनोऽरिहा॥ ३३.४० ॥
भूताश्रयो भूतपतिः सर्व्वलोकनमस्कृतः।
स्रष्टा संवर्त्तको वह्निः सर्व्वस्याऽऽदिरलोलुपः॥ ३३.४१ ॥
अनन्तः कपिलो भानुः कामदः सर्वतोमुखः।
जयो विशालो वरदः सर्व्वभूतनिषेवितः॥ ३३.४२ ॥
मनः सुपर्णो भूतादिः शीघ्रगः प्राणधारणः।
धन्वन्तरिर्धूमकेतुरादिदेवोऽदितेः सुतः॥ ३३.४३ ॥
द्वादशात्मा रविर्दक्षः पिता माता पितामहः।
स्वर्गद्वारं प्रजाद्वारं मोक्षद्वारं त्रिविष्टपम्॥ ३३.४४ ॥
देहकर्त्ता प्रशान्तात्मा विश्वात्मा विश्वतोमुखः।
चराचरात्मा सूक्ष्मात्मा मैत्रेयः द्विजोत्तमाः॥ ३३.४५ ॥
एतद्वै कीर्त्तनीयस्य सूर्य्यस्यामिततोजसः।
नाम्नामष्टशतं रम्यं मया प्रोक्तं द्विजोत्त्माः॥ ३३.४६ ॥
सुरगणपितृयक्षसोवितं, ह्यसुरनिशाकरसिद्धबन्दितम्।
वरकनकहुताशनप्रभं, प्रणिपतितोऽस्मि हिताय भास्करम्॥ ३३.४७ ॥
सूर्योदये यः सुसमाहितः पठेत्, स पुत्रदारान् धनरत्नसञ्चयान्।
लभेत जातिस्मरतां नरः स तु, स्मृतिञ्च मेधाञ्च स विन्दते पराम्॥ ३३.४८ ॥
इमं स्तवं देववरस्य यो नरः प्रकीर्त्तयेच्छुद्धमनाः समाहितः।
विमुच्यते शोकदवाग्निसागराल्लभेत कामान्मनसा यथेप्सितान्॥ ३३.४९ ॥
इति श्री आदिब्राह्मे महापुराणे स्वयंभ्वृषिसंवादे सूर्य्यनामाष्टोत्तरशतं नाम त्रयस्त्रिंशोऽध्यायः॥ ३३ ॥