ब्रह्मपुराणम्/अध्यायः ४२
| ← अध्यायः ४१ | ब्रह्मपुराणम् अध्यायः ४२ वेदव्यासः |
अध्यायः ४३ → |
उत्कलक्षेत्र-वर्मनम्
ब्रह्मोवाच
विरजे विरजा माता ब्रह्माणी संप्रतिष्ठिता।
यस्याः संदर्शनान्मर्त्यः पुनात्यासप्तमं कुलम्॥ ४२.१ ॥
सकृद्दृष्ट्वा तु तां देवीं भक्त्याऽऽपूज्य प्रणम्य च।
नरः स्ववंशमुद्धृत्य मम लोकं स गच्छति॥ ४२.२ ॥
अन्याश्च तत्र तिष्ठन्ति विरजे लोकमातरः।
सर्वपापहरा देव्यो वरदा भक्तवत्सलाः॥ ४२.३ ॥
आस्ते वैतरणी तत्र सर्वपापहरा नदी।
यस्यां स्नात्वा नरश्रेष्ठः सर्वपापैः प्रमुच्यते॥ ४२.४ ॥
आस्ते स्वयंभूस्तत्रैव क्रोडरूपी हरिः स्वयम्।
दृष्ट्वा प्रणम्य तं भक्त्वा परं विष्णुं व्रजन्ति ते॥ ४२.५ ॥
कापिले गोग्रहे सोमे तीर्थे चालाबुसंज्ञिते।
मृत्युंजये क्रोडतीर्थे वासुके सिद्धकेश्वरे॥ ४२.६ ॥
तीर्थेष्वेतेषु मतिमान्विरजे संयतेन्द्रियः।
गत्वाष्टतीर्थं विधिवत्स्नात्वा देवान्प्रणम्यच॥ ४२.७ ॥
सर्वपापविनिर्मुक्तो विमानवरमास्थितः।
उपगीयमानो गन्धर्वैर्मम लोके महीयते॥ ४२.८ ॥
विरजे यो मम क्षेत्रे पिण्डदानं करोति वै।
स करोत्यक्षयां तृप्तिं पितॄणां नात्र संशयः॥ ४२.९ ॥
मम क्षेत्रे मुनिश्रेष्ठ विरजे ये कलेवरम्।
परित्यजन्ति पुरुषास्ते मोक्षं प्राप्नुवन्ति वै॥ ४२.१० ॥
स्नात्वा यः सागरे मर्त्यों दृष्ट्वा च कपिलं हरिम्।
पश्येद्देवीं च वाराहीं स याति त्रिदशालयम्॥ ४२.११ ॥
सन्ति चान्यानितीर्थानि पुण्यान्यायतनानि च।
तत्काले तु मुनिश्रेष्ठा वेदितव्यानि तानि वै॥ ४२.१२ ॥
समुद्रस्योत्तरे तीरे तस्मिन्देशे द्विजोत्तमाः।
आस्ते गृह्यं परं क्षेत्रं मुक्तिदं पापनाशनम्॥ ४२.१३ ॥
सर्वत्र वालुकाकीर्णं पवित्रं सर्वकामदम्।
धसयोजनविस्तीर्णं क्षेत्रं परमदुर्लभम्॥ ४२.१४ ॥
अशोकार्जुनपुंनागैर्बकुलैः सरलद्रुमैः।
पनसैर्नारिकेलैश्च शालैस्तालैः कपित्थकैः॥ ४२.१५ ॥
चम्पकैः कर्णिकारैश्च चूतबिल्वैः सपाटलैः।
कदम्बैः कोविदारैस्च लकुचैर्नागकेसरैः॥ ४२.१६ ॥
प्राचीनामलकैर्लो ध्रैर्नारङ्गैर्धवखादिरैः।
सर्जभूर्जाश्वकर्णैश्च तमालैर्देवदारुभिः॥ ४२.१७ ॥
मन्दारैः पारिजातैश्च न्यग्रोधागुरुचन्दनैः।
खर्जूराम्रातकैः सिद्धैर्मुचुकुन्दैः सकिंशुकैः॥ ४२.१८ ॥
अश्वत्थैः सप्तपर्णैस्च मधुधारशुभाञ्जनैः।
शिंशपामलकैर्नोपैर्निम्बतिन्दुविभीतकैः॥ ४२.१९ ॥
सर्वर्तुफलगन्धाढ्यैः सर्वर्तुकुसुमोज्ज्वलैः।
मनोह्लादकरैः शुभ्रैर्नानाविहगनादितैः॥ ४२.२० ॥
श्रोत्ररम्यैः सुमधुरैर्बलनिदर्मनोरितैः।
मनसः प्रीतिजनकैः शब्दैः खगमुखेरितैः॥ ४२.२१ ॥
चकोरैः शतपत्रैश्च भृङ्गराजैस्तथा शुकैः।
कोकिलैः कलिविङ्कैश्च हारीतैर्जीवजीवकैः॥ ४२.२२ ॥
प्रियपुत्रैश्चातकैश्च तथाऽन्यैर्मधुरस्वरैः।
श्रोत्ररम्यैः प्रियकरैः कूजद्भिश्चार्वधिष्ठितैः॥ ४२.२३ ॥
केतकीवनखण्डैश्च अतिमुक्तैः सुकुब्जकैः।
मालतीकुन्दबाणैश्च करवीरैः सितेतरैः॥ ४२.२४ ॥
जम्वीरकरुणाङ्कोलैर्दाडिमैर्बीजपूरकैः।
मातुलुङ्गैः पूगफलैर्हिन्तालैः कदलीवनैः॥ ४२.२५ ॥
अन्यैश्च विविधैर्वृक्षैः पुष्पैश्चान्यैर्मनोहरैः।
लतावितानगुल्मैश्च विविधैश्च जलाशयैः॥ ४२.२६ ॥
दीर्घिकाभिस्तडागैश्च पुष्करिणीभिश्च वापिभिः।
नानाजलाशयैः पुण्यैः पद्मिनीखण्डमण्डितैः॥ ४२.२७ ॥
सरांसि च मनोज्ञानि प्रसन्नसलिलानि च।
कुमुदैः पुण्डरीकैश्च तथा नीसोत्पलैः शुभैः॥ ४२.२८ ॥
कह्लारैः कमलैस्चापि आचितानि समन्ततः।
कादम्बैश्चक्रवाकैश्च तथैव जलकुक्कुटैः॥ ४२.२९ ॥
कारण्डवैः प्लवैर्हंसैः कूर्मैर्मत्स्यैस्च मद्गुबिः।
दात्यूहसारसाकीर्णैः कोयष्टिबकशोभितैः॥ ४२.३० ॥
एतैश्चान्यैश्च कूजद्भिः समन्ताज्जलचारिभिः।
खगैर्जलचरैश्चान्यैः कुसुमैस्च जलोद्भवैः॥ ४२.३१ ॥
एवं नानाविधैर्वृक्षैः पुष्पैः स्थलजलोद्भवैः।
ब्रह्मचारिगृहस्थैश्च वानप्रस्थैस्च भिक्षुभिः॥ ४२.३२ ॥
स्वधर्मनिरतैर्वर्णैस्थताऽन्यैः समलंकृतम्।
हृष्टपुष्टजनाकीर्णं नरनारीसमाकुलम्॥ ४२.३३ ॥
अशेषविद्यानिलयं सर्वधर्मगुणाकरम्।
एवं सर्वगुणोपेतं क्षेत्रं परमदुर्लभम्॥ ४२.३४ ॥
आस्ते तत्र मुनिश्रेष्ठा विख्यातः पुरुषोत्तमः।
यावदुत्कलमर्यादा दिक्क्रमेम प्रकीर्त्तिता॥ ४२.३५ ॥
तावत्कृष्णप्रसादेन देशः पुण्यतमो हि सः।
यत्र तिष्ठति विश्वात्मा देशे स पुरुषोत्त्मः॥ ४२.३६ ॥
जगद्व्यापी जगन्नाथस्तत्र सर्वं प्रतिष्ठितम्।
अहं रुद्रश्च शक्रश्च देवस्चाग्निपुरोगमाः॥ ४२.३७ ॥
निवसामो मुनिश्रेष्ठास्तस्मिन्देशे सदा वयम्।
गन्धर्वाप्सरसः सर्वाः पितरो देवमानुषाः॥ ४२.३८ ॥
यक्षा विद्याधराः सिद्धा मुनयः संशितव्रताः।
ऋषयो वालखिल्याश्च कस्यपाद्याः प्रजेश्वराः॥ ४२.३९ ॥
सुपर्णाः किंनरा नागास्तथाऽन्ये स्वर्गवासिनः।
साङ्गश्च चतुरो वेदाः शास्त्राणि विविधानि च॥ ४२.४० ॥
इतिहासपुराणानि यज्ञाश्च वरदक्षिणाः।
नद्यश्च विविधाः पुण्यास्तीर्थान्यायतनानि च॥ ४२.४१ ॥
सागराश्च तथा शैलास्तस्मिन्देशे व्यवस्तिताः।
एवं पुण्यतमे देशे देवर्षिपितृसोविते॥ ४२.४२ ॥
सर्वोपभोगसहिते वासः कस्य न रोचते।
श्रेष्ठत्वं कस्य देशश्य किं चान्यदधिकं ततः॥ ४२.४३ ॥
आस्ते यत्र स्वयं देवो मुक्तिदः पुरुषोत्तमः।
धन्यास्ते विबुधप्रख्या य वसन्त्युत्कले नराः॥ ४२.४४ ॥
तीर्थेराजजले स्नात्वा पश्यन्ति पुरुषोत्तमे।
स्वर्गे वसन्ति ते मर्त्या न ते यान्ति यमालये॥ ४२.४५ ॥
ये वसन्त्युत्कले क्षेत्रे पुण्ये श्रीपुरुषोत्तमे।
सफलं जीवितं तेषामुत्कलानां सुमेधसाम्॥ ४२.४६ ॥
ये पश्यन्ति सुरश्रेष्ठं प्रसन्नायतलोचनम्।
चारुभ्रूकेशमुकुटं चारुकर्णावतंसकम्॥ ४२.४७ ॥
चारुस्मितं चारुदन्तं चारुकुण्डलमण्डितम्।
सुनासं सुकोपलं च सुललाटं सुलक्षणम्॥ ४२.४८ ॥
त्रैलोक्यानन्दजननं कृष्णस्य मुखपङ्कजम्॥ ४२.४९ ॥
इति श्रीमहापुराणे आदिब्राह्मे स्वयंभु-ऋषिसंवाद उत्कलक्षेत्रवर्णनं ना द्विचत्वारिंशोऽध्यायः॥ ४२ ॥