नारदपुराणम्- उत्तरार्धः/अध्यायः ३०
काष्ठीलोवाच ।।
भार्यायास्तद्वचः श्रुत्वा राक्षस्या धर्मसंमितम् ।।
पृष्ठात्करोणुरूपिण्याः सकन्योऽवातरद्द्विजः ।। ३०-१ ।।
अवतीर्णे द्विजे साभूत्सुरूपा प्रमदा पुनः ।।
क्षपाचरी क्षपानाथवक्त्रा पीनोन्नतस्तनी ।। ३०-२ ।।
सा कुमारी ततः प्राप्य नगरं स्वपितुः शुभम् ।।
बाह्यरक्षास्थित प्राप्तं पुरपालमुवाच ह ।। ३०-३ ।।
गच्छ त्वं नृपतेः पार्श्वं पितुर्मम पुराधिप ।।
ब्रूहि मां समनुप्राप्तां रत्नशालां पुरा हृताम् ।। ३०-४ ।।
रत्नावलिं रत्नभूतां सुद्युम्नस्य महीक्षितुः ।।
तल्पथा रक्षसा रात्रौ स्वपुरस्था हृता द्विज ।। ३०-५ ।।
पुनः सा समनुप्राप्ता जीवमानाऽक्षता पितः ।।
समाश्वसिहि शोकं त्वं मा कृथा मत्कृते क्वचित् ।। ३०-६ ।।
अविप्लुतास्मि राजेंद्र गांगा आप इवामलाः ।।
तव कीर्तिकरी तद्वन्मातुः सौशील्यसूचिका ।। ३०-७ ।।
तत्कुमारीवचः श्रुत्वा पुरापालस्त्वरान्वितः ।।
अबाहुरिति विख्यातः प्राप्तः सुद्युम्रसन्निधौ ।। ३०-८ ।।
कृतप्रणामः संपृष्टः प्राह राजानमादरात् ।।
राजन्नुपागता नष्टा दिहिता तव मानद ।। ३०-९ ।।
रत्नावलीति विख्याता सस्त्रीकद्विदजसंयुता ।।
पुरबाह्ये स्थिता दृष्टा मया ज्ञाता न चाभवत् ।। ३०-१० ।।
तयाहं प्रेरितः प्रागां त्वां विज्ञापयितुं प्रभो ।।
अविप्लुताहं वदति मां जानातु समागताम् ।। ३०-११ ।।
पितरं मम सत्कृत्यै नात्र कार्या विचारणा ।।
तदद्भुतं वचः श्रुत्वा पुरपालस्य तत्क्षणात् ।। ३०-१२ ।।
सामात्यः सकलत्रस्तु सद्विजो निर्ययौ नृपः ।।
स तु गत्वा पुराद्ब्राह्ये गंगातीरे व्यवस्थिताम् ।। ३०-१३ ।।
अपश्यद्भास्कराकारां सस्त्रीकद्विजसंयुताम् ।।
सहजे नैव वेषेण भूषितां भूषणप्रियाम् ।। ३०-१४ ।।
अम्लानकुसुमप्रख्यां तत्पकांचनसुप्रभाम् ।।
दूराद्दृष्ट्वांतिकं गत्वा पर्यष्वजत भूपतिः ।। ३०-१५ ।।
पितरं सापि संहृष्टा समाश्लिष्य ननाम ह ।।
ततश्च मात्रा संगम्य हृष्टया हर्षितांतरा ।। ३०-१६ ।।
प्राह वाक्यं विशालाक्षी संबोध्य पितरं नृपम् ।।
सुप्ताहं रत्नशालायां सखीभिः परिवारिता ।। ३०-१७ ।।
उदकूकृत्वा शिरस्ताताधौतांघ्रिर्मंचकोपरि ।।
चिंतयत्नी भर्तृयोगं निशीथे रक्षसा हृता ।। ३०-१८ ।।
स मां गृहीत्वा स्वपुरं प्रागादर्णवगे गिरौ ।।
नानारत्नमये तत्र गुहायां स्थापिता ह्यहम् ।। ३०-१९ ।।
स तत्रोद्वहनोपायचिंतयांतर्व्यवस्थितः ।।
तस्य भार्या त्वियं सुभ्रूर्या तिष्ठति सुमध्यमा ।। ३०-२० ।।
बिभ्रती मानुषं रूपं राक्षसी राक्षसप्रिया ।।
अनया बुद्धियोगेन शक्त्या शक्रस्य भूपते ।। ३०-२१ ।।
घातितो विप्रहस्तेन क्रूरकर्मा पतिः स्वकः ।।
पुरैव मम तं शैलं प्राप्तो देवेन भूसुरः ।। ३०-२२ ।।
इयं तु राक्षसी दृष्ट्वा पतिं स्वं धर्मदूषकम् ।।
विप्रेण संविदं कृत्वा दांपत्ये निजकर्मणा ।। ३०-२३ ।।
रूपेणाप्यस्य संमुग्धा घातयामास राक्षसम् ।।
एवं कृत्वा पतिं विप्रं हस्तिनीरूपधारिणी ।। ३०-२४ ।।
गृहीत्वा वास्तुकं वित्तं पृष्ठमारोप्य मामपि ।।
समायातात्र भूपाल मामत्तुं तव मंदिरम् ।। ३०-२५ ।।
अनया रक्षिता राजन् राक्षस्याराक्षसात्ततः ।।
तस्मादिमां पूजयस्व सत्कृत्याग्रजसंयुताम् ।। ३०-२६ ।।
अस्या एवामुमत्या मां देह्यस्मै ब्राह्मणाय हि ।।
अनेनैकासनगता जाता भर्ता स मे भवत् ।। ३०-२७ ।।
येनैकासनगा नारी भवेद्भर्ता स एव हि ।।
नान्य इत्थँ पुराणेषु श्रूयते ह्यागमेष्वपि ।। ३०-२८ ।।
अस्याः पृष्ठे निविष्टाहं प्रीत्या सह द्विजन्मना ।।
धर्मत स्तेन मद्भर्ता भवेदेषा मतिर्मम ।। ३०-२९ ।।
तस्मादिमां सांत्वयित्वा शास्त्रागमविधानतः ।।
देहि विप्राय मां तात पितमन्यं वृणे न च ।। ३०-३० ।।
तच्छ्रुत्वा दुहितुर्वाक्यं सुद्युम्नो भूपतिस्तदा ।।
सांत्वयामास तन्वंगीं राक्षसीं प्रश्रयानतः ।। ३०-३१ ।।
सुतैषा धर्मभीता मे त्वामेव शरणं गता ।।
यदर्थं निहतः कांतस्त्वया पूर्वतरः सति ।। ३०-३२ ।।
त्वदधीना ततो भद्रे जातेयं मत्सुता किल ।।
इममिच्छति भर्तारं योऽयं भर्ता कृतस्त्वया ।। ३०-३३ ।।
मया प्रणामदानाभ्यां याचिता त्वं निशाचरि ।।
अनुमोदय साहाय्ये सुतां मम सुलोचने ।। ३०-३४ ।।
त्वद्वाक्याद्भवतु प्रेष्या मत्सुता ब्राह्मणस्य तु ।।
सापत्नभावं त्यक्त्वा तु सुतां मे परिपालय ।। ३०-३५ ।।
सुताया मम भार्याया मद्बलस्य जनस्य च ।।
पुरस्य विषयस्यापि स्वामिनी त्वं न संशयः ।। ३०-३६ ।।
तव वाक्ये स्थिता ह्येषा सदैवापि भविष्यति ।।
एतच्छ्रुत्त्वा तु वचनं सुद्युम्नस्य निशाचरी ।। ३०-३७ ।।
अन्वमोदत शुद्धेन चेतसा सहचारिणी ।।
उवाच च धरापालं प्रदानाय कृतोद्यमम् ।। ३०-३८ ।।
यदर्थं प्रणतस्त्वं मां सद्भावेन नृपोत्तम ।।
तस्माद्द्वितीया भार्येयं भवत्वस्य द्विजन्मनः ।। ३०-३९ ।।
अहं च भवता पूज्या कृत्वार्चां देवमंदिरे ।।
सर्वैश्च नागरैः सार्द्धं फाल्गुने धवले दले ।। ३०-४० ।।
सप्ताहमुत्सवः कार्यो ह्यष्टम्या आचतुर्दशीम् ।।
नटनर्तकयुक्तेन गीतवाद्येन भूरिणा ।। ३०-४१ ।।
मैरेयमांसरक्तादिबलिभिश्चापि पूजया ।।
एवं प्रकुर्वते तुभ्यं सदा क्षेमकरी ह्यहम् ।। ३०-४२ ।।
भवेयं नृपशार्दूल स्वं वचः प्रतिपालय ।।
तच्छ्रुत्वा वचनं तस्याः सुद्युम्नो नृपतिस्तदा ।। ३०-४३ ।।
अंगीचकार तत्सर्वं यदुक्तं प्रीतया तया ।।
प्रतिपन्ने तु वचसि राज्ञा तुष्टा तु राक्षसी ।। ३०-३४ ।।
उवाच ब्राह्मणं प्रेम्णा कुरु भार्यामिमामपि ।।
राजकन्यां द्विजश्रेष्ठ गृह्योक्तविधिना शुभाम् ।। ३०-४५ ।।
ईर्ष्यां त्यक्त्वा विशालाक्ष्या भवाम्येषा सहोदरी ।।
राक्षस्या वचनेनेह परिणीय नृपात्मजाम् ।। ३०-४६ ।।
बहुवित्तयुतां विप्रो महोदयपुरं ययौ ।।
आरुह्य करिणीरूपां राक्षसीं क्षणमात्रतः ।। ३०-४७ ।।
ततो मया श्रुतं देवि भर्ता ते समुपागतः ।।
धनरत्नसमायुक्तो भार्याद्वयसमन्वितः ।। ३०-४८ ।।
ततोऽहं बंधुवर्गेण पितृभ्यां च सखीगणैः ।।
बहुशो भर्त्सिता रूक्षैर्वचनैर्मर्मभेदिभिः ।। ३०-४९ ।।
कथं यास्यसि भर्तारं धनलुब्धे श्रिया वृतम् ।।
यस्त्वया निर्द्धनः पूर्वं परित्यक्तः सुदीनवत् ।। ३०-५० ।।
चंचलानीह वित्तानि पित्र्याणि किल योषिताम् ।।
कांतार्जितानि सुभगे स्थिराणीति निगद्यते ।। ३०-५१ ।।
परुषैर्वचनैर्यस्तु क्षिप्तस्तद्भाषणं कथम् ।।
भविष्यति प्रवेशोऽपि दुष्करस्तस्य वेश्मनि ।। ३०-५२ ।।
गताया अपि ते तत्र शयनं पतिना सह ।।
भविष्यति दुराचारे सुखदं न कदाचन ।। ३०-५३ ।।
लोकापवादाद्यदि चेद्ग्रहीष्यति पतिस्तव ।।
त्वां स्नेहहीनचित्तस्तु न कदाचिन्मिलिष्यति ।। ३०-५४ ।।
नेदृशं दुःखदं किंचिद्यादृशं दूरचित्तयोः ।।
दंपकत्योर्मिलनं लोके वैकल्यकरणं महत् ।। ३०-५५ ।।
एवं बहुविधा वाचः श्रृण्वाना बंधुभाषिताः ।।
अधोमुख्यस्रुपूर्णाक्षी बभूवाहं सुदुःखिता ।। ३०-५६ ।।
चेतसार्चितयं चाहं पूर्वलोभेन मुह्यती ।।
न दत्तं कंकणं पाणेर्न दत्तं कटिसूत्रकम् ।। ३०-५७ ।।
न चापि नूपुरे दत्ते येन तुष्टिं व्रजेत्पतिः ।।
धनजीवितयोः स्वामी भर्ता लोकेषु गीयते ।। ३०-५८ ।।
तन्मयापहृतं वित्तं भवित्री का गतिर्मम ।।
कथं यास्यामि तद्वेश्म कथं संभाषये पुनः ।। ३०-५९ ।।
यो मया दुष्टया त्यक्तः स प्रत्येति कथं हि माम् ।।
एवं विचिंये यादद्धृदयेन विदूयता ।। ३०-६० ।।
वेष्टिता बंधुवर्गेण तावद्दोला समागता ।।
छत्रेण शशिवर्णेन शोभमाना सुकोमला ।। ३०-६१ ।।
आस्तृता रांकवैः पीनैः पुरुषोर्विधृतांसकैः ।।
ते समागत्य पुरुषाः प्रोचुर्मामसकृच्छभे ।। ३०-६२ ।।
आकारितासि पत्या ते व्रज शीघ्रं मुदान्विता ।।
धनरत्नयुतो भर्ता सद्धिभार्यः समागतः ।। ३०-६३ ।।
प्रविष्टमात्रेण गृहे त्वामानेतुं वरानने ।।
प्रेषिताः सत्वरं पत्या संस्थितां पितृवेश्मनि ।। ३०-६४ ।।
ततोऽहं व्रीडिता देवि भर्तुस्तद्वीक्ष्य चेष्टितम् ।।
नैवोत्तरमदां तेभ्यः किंचिन्मौनं समास्थिता ।। ३०-६५ ।।
ततोऽहं बंधुवर्गेण भूयोभूयः प्रबोधिता ।।
आहूता स्वामिना गच्छ सम्मानेन तदंतिकम् ।। ३०-६६ ।।
स्वामिनाकारिता पत्नी या न याति तदंतिकम् ।।
सा तु ध्वांक्षी भवेत्पुत्रि जन्मानि दश पंच च ।। ३०-६७ ।।
एवमुक्त्वा समाश्वास्य मां गृहीत्वा त्वरान्विताः ।।
दोलामारोप्य गच्छेति प्रोचुः स्निग्धा मुहुर्मुर्हुः ।। ३०-६८ ।।
ततस्ते पुरुषा दोलां निधायांसेषु सत्वरम् ।।
जग्मुर्महोदयपुरं यत्र तिष्ठति मे पतिः ।। ३०-६९ ।।
दृष्टं मया गृहं तस्य सर्वतः कांचनावृतम् ।।
आसनीयैश्च भोज्यैश्च धनैर्वस्त्रैर्युतं ततः ।। ३०-७० ।।
अथ सा राक्षसी देवी सा चापि नृपनंदिनी ।।
प्रीत्या च भक्त्या कुरुतां प्रणतिं मम सुन्दरि ।। ३०-७१ ।।
ततस्ताभ्यामहं प्रेम्णा यथार्हमभिपूजिता ।।
भर्तृवाक्येन संप्रीता स्नात्वाभुजं तथाहृता ।। ३०-७२ ।।
ततोऽस्तसमयात्पश्चाद्भर्ता चाहूय सत्वरम् ।।
परिष्वज्य चिरं दोर्भ्यां पर्यंके संन्यवेशयत् ।। ३०-७३ ।।
ततो निशाचरीं राजपुत्रीं चाहूय सोऽब्रवीत् ।।
भक्त्या युवाभ्यां कर्तव्यमस्याश्चरणसेवनम् ।। ३०-७४ ।।
इयं प्राक्कालिकी भार्या ज्येष्ठा च युवयोर्द्भुवम् ।।
पत्युर्वाक्यात्ततस्ताभ्यां गृहीतौ चरणौ मम ।। ३०-७५ ।।
सापत्नभावजामीर्ष्यां परित्यज्य सुलोचने ।।
ततः प्रेष्यान्समाहूय भर्ता मे वाक्यमब्रवीत् ।। ३०-७६ ।।
यत्किंचिद्रक्षसः पार्श्वान्मया प्राप्तं पुरा वसु ।।
सुतामुद्वहतो राज्ञो यच्च लब्धं मयाखिलम् ।। ३०-७७ ।।
तत्सर्वं भक्तिभावेन समानयत मा चिरम् ।।
इयं हि स्वामिनी प्राप्ता तस्य वित्तस्य किंकराः ।। ३०-७८ ।।
तद्वाक्यात्सहसा प्रेष्यैः समानीतं धनं शुभे ।।
भर्ता समर्पयामास प्रीत्या युक्तोऽखिलं तदा ।। ३०-७९ ।।
सत्कृत्य भूषणैर्वस्त्रैख्यलीकेन चेतसा ।।
उभयोस्तत्र पश्यंत्यो राक्षसीराजकन्ययोः ।। ३०-८० ।।
पर्यंकस्थां परिष्वज्य मां चुंचुबाधरे शुभे ।।
तद्दृष्ट्वा चाद्भुतं भर्तुर्देहवित्तसमर्पणम् ।। ३०-८१ ।।
उल्लासकरण वाक्यं करेण कुचपीडनम् ।।
छिन्ना गौरिव खङ्गेन गताः प्राणा ममाभवन् ।। ३०-८२ ।।
ततोऽहं यमनिर्द्दिष्टां प्राप्ता नरकयातनाम् ।।
तामतीत्य सुदुःखार्ता काष्ठीला चाभवं शुभे ।। ३०-८३ ।।
यास्यामि पुनरेवाहं तिर्यग्योनिं सहस्रशः ।।
या भर्तुर्नापयेद्वित्तं जीवितं च शुभानने ।। ३०-८४ ।।
सापीदृशीमवस्था वै यास्यत्येव न संशयः ।।
एवं ज्ञात्वानिशं रक्षेत्पत्युर्वित्तं च जीवितम् ।। ३०-८५ ।।
पतिर्माता पिता वित्तं जीवितं च गुरुर्गतिः ।। ३०-८६ ।।
प्रयाति नारी बहुभिः सुपुण्यैः सहैव भर्त्रा स्वशरीरदाहात् ।।
विष्णोः पदं वित्तशरीरलुब्धा प्रयाति यामीं च कुयोनिपीडाम् ।। ३०-८७ ।।
इति श्रीबृहन्नारदीयपुराणोत्तरभागे मोहिनीचरिते काष्ठीलाचरितं नाम त्रिंशत्तमोऽध्यायः ।। ३० ।।