ऋग्वेदः सूक्तं ९.५७
| ← सूक्तं ९.५६ | ऋग्वेदः - मण्डल ९ सूक्तं ९.५७ अवत्सारः काश्यपः |
सूक्तं ९.५८ → |
| दे. पवमानः सोमः। गायत्री। |
प्र ते धारा असश्चतो दिवो न यन्ति वृष्टयः ।
अच्छा वाजं सहस्रिणम् ॥१॥
अभि प्रियाणि काव्या विश्वा चक्षाणो अर्षति ।
हरिस्तुञ्जान आयुधा ॥२॥
स मर्मृजान आयुभिरिभो राजेव सुव्रतः ।
श्येनो न वंसु षीदति ॥३॥
स नो विश्वा दिवो वसूतो पृथिव्या अधि ।
पुनान इन्दवा भर ॥४॥
सायणभाष्यम्
‘प्र ते धाराः' इति चतुर्ऋचं त्रयस्त्रिंशं सूक्तम् । ऋष्याद्याः पूर्ववत् । ‘प्र ते धाराः ' इत्यनुक्रान्तम् । उक्तो विनियोगः ॥
प्र ते॒ धारा॑ अस॒श्चतो॑ दि॒वो न यं॑ति वृ॒ष्टयः॑ ।
अच्छा॒ वाजं॑ सह॒स्रिणं॑ ॥१
प्र । ते॒ । धाराः॑ । अ॒स॒श्चतः॑ । दि॒वः । न । य॒न्ति॒ । वृ॒ष्टयः॑ ।
अच्छ॑ । वाज॑म् । स॒ह॒स्रिण॑म् ॥१
प्र । ते । धाराः । असश्चतः । दिवः । न । यन्ति । वृष्टयः ।
अच्छ । वाजम् । सहस्रिणम् ॥१
हे सोम “ते तव “असश्चतः सङ्गरहिताः “धाराः “सहस्रिणम् अपरिमितसंख्याकं “वाजम् अन्नम् “अच्छ अस्मदर्थं “प्र “यन्ति प्रगच्छन्ति । तत्र दृष्टान्तः । “दिवो “न “वृष्टयः । यथा द्युलोकात् वर्षधारा निःसङ्गाः प्रजानामपरिमितमन्नं प्रयच्छन्ति तद्वदित्यर्थः ॥
अ॒भि प्रि॒याणि॒ काव्या॒ विश्वा॒ चक्षा॑णो अर्षति ।
हरि॑स्तुंजा॒न आयु॑धा ॥२
अ॒भि । प्रि॒याणि॑ । काव्या॑ । विश्वा॑ । चक्षा॑णः । अ॒र्ष॒ति॒ ।
हरिः॑ । तु॒ञ्जा॒नः । आयु॑धा ॥२
अभि । प्रियाणि । काव्या । विश्वा । चक्षाणः । अर्षति ।
हरिः । तुञ्जानः । आयुधा ॥२
“हरिः हरितवर्णः सोमः “विश्वा विश्वानि “प्रियाणि देवानां प्रीतिकराणि “काव्या काव्यानि कर्माणि “चक्षाणः पश्यन् “आयुधा स्वकीयान्यायुधानि “तुञ्जानः राक्षसान् प्रति प्रेरयंश्च “अभि “अर्षति यागं प्रति गच्छति ॥
स म॑र्मृजा॒न आ॒युभि॒रिभो॒ राजे॑व सुव्र॒तः ।
श्ये॒नो न वंसु॑ षीदति ॥३
सः । म॒र्मृ॒जा॒नः । आ॒युऽभिः॑ । इभः॑ । राजा॑ऽइव । सु॒ऽव्र॒तः ।
श्ये॒नः । न । वंसु॑ । सी॒द॒ति॒ ॥३
सः । मर्मृजानः । आयुऽभिः । इभः । राजाऽइव । सुऽव्रतः ।
श्येनः । न । वंसु । सीदति ॥३
“सुव्रतः सुकर्मा “सः सोमः “आयुभिः मनुष्यैर्ऋत्विग्भिः “मर्मृजानः शोध्यमानः “इभः गतभयः “राजेव यथा राजा “श्येनो “न यथा च श्येनस्तथा “वंसु उदकेषु वसतीवरीषु सीदति ॥
स नो॒ विश्वा॑ दि॒वो वसू॒तो पृ॑थि॒व्या अधि॑ ।
पु॒ना॒न इं॑द॒वा भ॑र ॥४
सः । नः॒ । विश्वा॑ । दि॒वः । वसु॑ । उ॒तो इति॑ । पृ॒थि॒व्याः । अधि॑ ।
पु॒ना॒नः । इ॒न्दो॒ इति॑ । आ । भ॒र॒ ॥४
सः । नः । विश्वा । दिवः । वसु । उतो इति । पृथिव्याः । अधि ।
पुनानः । इन्दो इति । आ । भर ॥४
हे “इन्दो सोम “सः अभिषुतः “पुनानः पबमानस्त्वं “दिवः “अधि दिवि स्थितानि “उतो अपि च “पृथिव्या अधि पृथिव्यां स्थितानि । अधीति सप्तम्यार्थानुवादः । “विश्वा विश्वानि “वसु वसूनि “नः अस्मभ्यम् “आ “भर आहर ॥ ॥ १४ ॥
| मण्डल ९ | |||
|---|---|---|---|