ऋग्वेदः सूक्तं ९.५६
| ← सूक्तं ९.५५ | ऋग्वेदः - मण्डल ९ सूक्तं ९.५६ अवत्सारः काश्यपः। |
सूक्तं ९.५७ → |
| दे. पवमानः सोमः। गायत्री। |
परि सोम ऋतं बृहदाशुः पवित्रे अर्षति ।
विघ्नन्रक्षांसि देवयुः ॥१॥
यत्सोमो वाजमर्षति शतं धारा अपस्युवः ।
इन्द्रस्य सख्यमाविशन् ॥२॥
अभि त्वा योषणो दश जारं न कन्यानूषत ।
मृज्यसे सोम सातये ॥३॥
त्वमिन्द्राय विष्णवे स्वादुरिन्दो परि स्रव ।
नॄन्स्तोतॄन्पाह्यंहसः ॥४॥
सायणभाष्यम्
‘परि सोमः' इति चतुर्ऋचं द्वात्रिंशं सूक्तम् । ऋष्याद्याः पूर्ववत् । “परि सोमः' इत्यनुक्रान्तम् । उक्तो विनियोगः ॥
परि॒ सोम॑ ऋ॒तं बृ॒हदा॒शुः प॒वित्रे॑ अर्षति ।
वि॒घ्नन्रक्षां॑सि देव॒युः ॥१
परि॑ । सोमः॑ । ऋ॒तम् । बृ॒हत् । आ॒शुः । प॒वित्रे॑ । अ॒र्ष॒ति॒ ।
वि॒ऽघ्नन् । रक्षां॑सि । दे॒व॒ऽयुः ॥१
परि । सोमः । ऋतम् । बृहत् । आशुः । पवित्रे । अर्षति ।
विऽघ्नन् । रक्षांसि । देवऽयुः ॥१
"आशुः क्षिप्रकारी “देवयुः देवकामः “सोमः “पवित्रे स्थित्वा “रक्षांसि राक्षसान् “विघ्नन् निघ्नन् "बृहत् महत् "ऋतम् अन्नं “परि “अर्षति परिगमयति । अस्मभ्यं प्रयच्छतीत्यर्थः ॥
यत्सोमो॒ वाज॒मर्ष॑ति श॒तं धारा॑ अप॒स्युवः॑ ।
इंद्र॑स्य स॒ख्यमा॑वि॒शन् ॥२
यत् । सोमः॑ । वाज॑म् । अर्ष॑ति । श॒तम् । धाराः॑ । अ॒प॒स्युवः॑ ।
इन्द्र॑स्य । स॒ख्यम् । आ॒ऽवि॒शन् ॥२
यत् । सोमः । वाजम् । अर्षति । शतम् । धाराः । अपस्युवः ।
इन्द्रस्य । सख्यम् । आऽविशन् ॥२
“यत् यदा “अपस्युवः कर्मकामाः “शतं शतसंख्याकाः “धाराः सोमस्य धाराः “इन्द्रस्य “सख्यं सखित्वम् “आविशन् प्राप्नुवन्ति तदा “सोमः “वाजम् अन्नम् “अर्षति गमयति । अस्मभ्यं प्रयच्छतीत्यर्थः ॥
अ॒भि त्वा॒ योष॑णो॒ दश॑ जा॒रं न क॒न्या॑नूषत ।
मृ॒ज्यसे॑ सोम सा॒तये॑ ॥३
अ॒भि । त्वा॒ । योष॑णः । दश॑ । जा॒रम् । न । क॒न्या॑ । अ॒नू॒ष॒त॒ ।
मृ॒ज्यसे॑ । सो॒म॒ । सा॒तये॑ ॥३
अभि । त्वा । योषणः । दश । जारम् । न । कन्या । अनूषत ।
मृज्यसे । सोम । सातये ॥३
हे “सोम “त्वा त्वां याः “दश दशसंख्याकाः “योषणः अङ्गुलयः “कन्या पितृमती कन्यका “जारं “न यथा प्रियमभिशब्दायते तद्वत् “अभि “अनूषत अभिशब्दायन्ते ताभिः “सातये अस्माकं धनस्य लाभाय “मृज्यसे इन्द्रार्थं शोध्यसे ॥
त्वमिंद्रा॑य॒ विष्ण॑वे स्वा॒दुरिं॑दो॒ परि॑ स्रव ।
नॄन्त्स्तो॒तॄन्पा॒ह्यंह॑सः ॥४
त्वम् । इन्द्रा॑य । विष्ण॑वे । स्वा॒दुः । इ॒न्दो॒ इति॑ । परि॑ । स्र॒व॒ ।
नॄन् । स्तो॒तॄन् । पा॒हि॒ । अंह॑सः ॥४
त्वम् । इन्द्राय । विष्णवे । स्वादुः । इन्दो इति । परि । स्रव ।
नॄन् । स्तोतॄन् । पाहि । अंहसः ॥४
हे "इन्दो सोम "स्वादुः प्रियरसस्त्वम् “इन्द्राय इन्द्रार्थं “विष्णवे विष्ण्वर्थं च “परि “स्रव परिक्षर । “नॄन् कर्मणां नेतॄन स्तोतॄन् त्वद्विषयाणां स्तुतीनां कर्तॄन् “अंहसः दुरितात् "पाहि रक्ष च ॥ ॥ १३ ॥
| मण्डल ९ | |||
|---|---|---|---|