ऋग्वेदः सूक्तं ९.३७
| ← सूक्तं ९.३६ | ऋग्वेदः - मण्डल ९ सूक्तं ९.३७ रहूगण आङ्गिरसः |
सूक्तं ९.३८ → |
| दे. पवमानः सोमः। गायत्री। |
स सुतः पीतये वृषा सोमः पवित्रे अर्षति ।
विघ्नन्रक्षांसि देवयुः ॥१॥
स पवित्रे विचक्षणो हरिरर्षति धर्णसिः ।
अभि योनिं कनिक्रदत् ॥२॥
स वाजी रोचना दिवः पवमानो वि धावति ।
रक्षोहा वारमव्ययम् ॥३॥
स त्रितस्याधि सानवि पवमानो अरोचयत् ।
जामिभिः सूर्यं सह ॥४॥
स वृत्रहा वृषा सुतो वरिवोविददाभ्यः ।
सोमो वाजमिवासरत् ॥५॥
स देवः कविनेषितोऽभि द्रोणानि धावति ।
इन्दुरिन्द्राय मंहना ॥६॥
सायणभाष्यम्
‘स सुतः' इति षडृचं त्रयोदशं सूक्तं रहूगणस्यार्षं गायत्रं सौम्यम् । अनुक्रम्यते च-स सुतो रहूगणः' इति । गतो विनियोगः ॥
स सु॒तः पी॒तये॒ वृषा॒ सोमः॑ प॒वित्रे॑ अर्षति ।
वि॒घ्नन्रक्षां॑सि देव॒युः ॥१
सः । सु॒तः । पी॒तये॑ । वृषा॑ । सोमः॑ । प॒वित्रे॑ । अ॒र्ष॒ति॒ ।
वि॒ऽघ्नन् । रक्षां॑सि । दे॒व॒ऽयुः ॥१
सः । सुतः । पीतये । वृषा । सोमः । पवित्रे । अर्षति ।
विऽघ्नन् । रक्षांसि । देवऽयुः ॥१
“सः “सोमः “पीतये इन्द्रादिपानाय “सुतः अभिषुतः “वृषा वर्षणः सन् "पवित्रे . "अर्षति गच्छति । किं कुर्वन्। “रक्षांसि “विघ्नन्’ “देवयुः देवकामः स इत्यन्वयः ॥
स प॒वित्रे॑ विचक्ष॒णो हरि॑रर्षति धर्ण॒सिः ।
अ॒भि योनिं॒ कनि॑क्रदत् ॥२
सः । प॒वित्रे॑ । वि॒ऽच॒क्ष॒णः । हरिः॑ । अ॒र्ष॒ति॒ । ध॒र्ण॒सिः ।
अ॒भि । योनि॑म् । कनि॑क्रदत् ॥२
सः । पवित्रे । विऽचक्षणः । हरिः । अर्षति । धर्णसिः ।
अभि । योनिम् । कनिक्रदत् ॥२
“सः “सोमः "विचक्षणः । पश्यतिकर्मैतत् । सर्वस्य द्रष्टा “हरिः हरितवर्णः सोमः “धर्णसिः सर्वस्य धारकः “पवित्रे “अर्षति गच्छति । पश्चात् "कनिक्रदत् शब्दं कुर्वन् “योनिं स्थानं द्रोणकलशम् “अभि गच्छति ॥
स वा॒जी रो॑च॒ना दि॒वः पव॑मानो॒ वि धा॑वति ।
र॒क्षो॒हा वार॑म॒व्ययं॑ ॥३
सः । वा॒जी । रो॒च॒ना । दि॒वः । पव॑मानः । वि । धा॒व॒ति॒ ।
र॒क्षः॒ऽहा । वार॑म् । अ॒व्यय॑म् ॥३
सः । वाजी । रोचना । दिवः । पवमानः । वि । धावति ।
रक्षःऽहा । वारम् । अव्ययम् ॥३
“स “वाजी वेजनवानश्वस्थानीयः “दिवः स्वर्गस्य “रोचना रोचकः “पवमानः पूयमानः “वि “धावति । कीदृशः । “रक्षोहा रक्षोहन्ता “अव्ययं “वारं दशापवित्रमतीत्य च धावति ।।
स त्रि॒तस्याधि॒ सान॑वि॒ पव॑मानो अरोचयत् ।
जा॒मिभिः॒ सूर्यं॑ स॒ह ॥४
सः । त्रि॒तस्य॑ । अधि॑ । सान॑वि । पव॑मानः । अ॒रो॒च॒य॒त् ।
जा॒मिऽभिः॑ । सूर्य॑म् । स॒ह ॥४
सः । त्रितस्य । अधि । सानवि । पवमानः । अरोचयत् ।
जामिऽभिः । सूर्यम् । सह ॥४
“सः सोमः “त्रितस्य महर्षेः “अधि “सानवि समुच्छ्रिते यज्ञे । अधीति सप्तम्यर्थानुवादी। “पवमानः पूयमानः "जामिभिः प्रवृद्धैर्बन्धुभूतैर्वा स्वतेजोभिः “सह सहितः सन् 'सूर्यम् “अरोचयत् प्रकाशितवान् ॥
स वृ॑त्र॒हा वृषा॑ सु॒तो व॑रिवो॒विददा॑भ्यः ।
सोमो॒ वाज॑मिवासरत् ॥५
सः । वृ॒त्र॒ऽहा । वृषा॑ । सु॒तः । व॒रि॒वः॒ऽवित् । अदा॑भ्यः ।
सोमः॑ । वाज॑म्ऽइव । अ॒स॒र॒त् ॥५
सः । वृत्रऽहा । वृषा । सुतः । वरिवःऽवित् । अदाभ्यः ।
सोमः । वाजम्ऽइव । असरत् ॥५
“स “वृत्रहा “वृषा वर्षकः “सुतः अभिषुतः “वरिवोवित् यष्टुर्धनस्य लम्भकः “अदाभ्यः अन्यैरदम्भनीयः “सोमः “वाजमिव संग्राममश्व इव "असरत् गच्छति कलशम् ॥
स दे॒वः क॒विने॑षि॒तो॒३॒॑ऽभि द्रोणा॑नि धावति ।
इंदु॒रिंद्रा॑य मं॒हना॑ ॥६
सः । दे॒वः । क॒विना॑ । इ॒षि॒तः । अ॒भि । द्रोणा॑नि । धा॒व॒ति॒ ।
इन्दुः॑ । इन्द्रा॑य । मं॒हना॑ ॥६
सः । देवः । कविना । इषितः । अभि । द्रोणानि । धावति ।
इन्दुः । इन्द्राय । मंहना ॥६
"सः सोमः “देवः “इन्दुः क्लिद्यमानः “कविना क्रान्तप्रज्ञेनाध्वर्युणा “इषितः प्रेरितः सन् “द्रोणानि द्रोणकलशान् “अभि “धावति अभिगच्छति । किमर्थम् । “इन्द्राय इन्द्रार्थम् । “मंहना महान् स इति समन्वयः ॥ ॥ २७ ॥
| मण्डल ९ | |||
|---|---|---|---|