ऋग्वेदः सूक्तं ९.३६
| ← सूक्तं ९.३५ | ऋग्वेदः - मण्डल ९ सूक्तं ९.३६ प्रभूवसुराङ्गिरसः। |
सूक्तं ९.३७ → |
| दे. पवमानः सोमः। गायत्री। |
असर्जि रथ्यो यथा पवित्रे चम्वोः सुतः ।
कार्ष्मन्वाजी न्यक्रमीत् ॥१॥
स वह्निः सोम जागृविः पवस्व देववीरति ।
अभि कोशं मधुश्चुतम् ॥२॥
स नो ज्योतींषि पूर्व्य पवमान वि रोचय ।
क्रत्वे दक्षाय नो हिनु ॥३॥
शुम्भमान ऋतायुभिर्मृज्यमानो गभस्त्योः ।
पवते वारे अव्यये ॥४॥
स विश्वा दाशुषे वसु सोमो दिव्यानि पार्थिवा ।
पवतामान्तरिक्ष्या ॥५॥
आ दिवस्पृष्ठमश्वयुर्गव्ययुः सोम रोहसि ।
वीरयुः शवसस्पते ॥६॥
सायणभाष्यम्
'असर्जि' इति षडृचं द्वादशं सूक्तम् । ऋष्याद्याः पूर्ववत् । असर्जि' इत्यनुक्रान्तम् । गतो विनियोगः ॥
अस॑र्जि॒ रथ्यो॑ यथा प॒वित्रे॑ च॒म्वोः॑ सु॒तः ।
कार्ष्म॑न्वा॒जी न्य॑क्रमीत् ॥१
अस॑र्जि । रथ्यः॑ । य॒था॒ । प॒वित्रे॑ । च॒म्वोः॑ । सु॒तः ।
कार्ष्म॑न् । वा॒जी । नि । अ॒क्र॒मी॒त् ॥१
असर्जि । रथ्यः । यथा । पवित्रे । चम्वोः । सुतः ।
कार्ष्मन् । वाजी । नि । अक्रमीत् ॥१
“रथ्यो “यथा रथसंबन्ध्यश्व इव स यथा विसृज्यते तद्वत् “चम्वोः अधिषवणफलकयोः “सुतः अभिषुतः सोमः "असर्जि सृष्टोऽभूत् "पवित्रे । तथाभूतः “वाजी वेजनवान् सोमाख्योऽश्वः “कार्ष्मन् । कार्ष्म युद्धमितरेतरकर्षणात् । अत्र देवानामाकर्षणवति यज्ञाख्ये संग्रामे “न्यक्रमीत् नितरां क्रामति ॥
स वह्निः॑ सोम॒ जागृ॑विः॒ पव॑स्व देव॒वीरति॑ ।
अ॒भि कोशं॑ मधु॒श्चुतं॑ ॥२
सः । वह्निः॑ । सो॒म॒ । जागृ॑विः । पव॑स्व । दे॒व॒ऽवीः । अति॑ ।
अ॒भि । कोश॑म् । म॒धु॒ऽश्चुत॑म् ॥२
सः । वह्निः । सोम । जागृविः । पवस्व । देवऽवीः । अति ।
अभि । कोशम् । मधुऽश्चुतम् ॥२
हे “सोम “स “वह्निः वाहकः "जागृविः जागरूकः “देववीः देवकामस्त्वं मधुश्चुतं मधुस्रावि “कोशं दशापवित्रमतिक्रम्य “अभि “पवस्व द्रोणकलशं प्रति क्षर ॥
स नो॒ ज्योतीं॑षि पूर्व्य॒ पव॑मान॒ वि रो॑चय ।
क्रत्वे॒ दक्षा॑य नो हिनु ॥३
सः । नः॒ । ज्योतीं॑षि । पू॒र्व्य॒ । पव॑मान । वि । रो॒च॒य॒ ।
क्रत्वे॑ । दक्षा॑य । नः॒ । हि॒नु॒ ॥३
सः । नः । ज्योतींषि । पूर्व्य । पवमान । वि । रोचय ।
क्रत्वे । दक्षाय । नः । हिनु ॥३
हे “पूर्व्य पुराण “पवमान सोम “नः अस्माकं “ज्योतींषि दिव्यानि स्थानानि “वि “रोचय प्रकाशय । किंच “क्रत्वे कर्मणे यागाय “दक्षाय बलाय च बलप्रदाय यागाय वा “नः अस्मान् “हिनु प्रेरय ॥
शुं॒भमा॑न ऋता॒युभि॑र्मृ॒ज्यमा॑नो॒ गभ॑स्त्योः ।
पव॑ते॒ वारे॑ अ॒व्यये॑ ॥४
शु॒म्भमा॑नः । ऋ॒त॒युऽभिः॑ । मृ॒ज्यमा॑नः । गभ॑स्त्योः ।
पव॑ते । वारे॑ । अ॒व्यये॑ ॥४
शुम्भमानः । ऋतयुऽभिः । मृज्यमानः । गभस्त्योः ।
पवते । वारे । अव्यये ॥४
“ऋतायुभिः यज्ञकामैर्ऋत्विग्भिः “शुम्भमानः अलंक्रियमाणस्तेषामेव “गभस्त्योः हस्तयोः “मृज्यमानः सोमः “अव्यये अविमये “वारे वाले देशापवित्रे “पवते पूयते ॥
स विश्वा॑ दा॒शुषे॒ वसु॒ सोमो॑ दि॒व्यानि॒ पार्थि॑वा ।
पव॑ता॒मांतरि॑क्ष्या ॥५
सः । विश्वा॑ । दा॒शुषे॑ । वसु॑ । सोमः॑ । दि॒व्यानि॑ । पार्थि॑वा ।
पव॑ताम् । आ । अ॒न्तरि॑क्ष्या ॥५
सः । विश्वा । दाशुषे । वसु । सोमः । दिव्यानि । पार्थिवा ।
पवताम् । आ । अन्तरिक्ष्या ॥५
“सः अभिषूयमाणः “सोमः “दाशुषे हविर्दात्रे “विश्वा सर्वाणि “वसु वसूनि धनानि “पवतां प्रयच्छतु । विश्वानीयुक्तस्य विवरणं शिष्टम् । “दिव्यानि दिवि भवानि “पार्थिवा पृथिवीसंबद्धानि “अन्तरिक्ष्या अन्तरिक्षे भवानि च पवताम् ॥
आ दि॒वस्पृ॒ष्ठम॑श्व॒युर्ग॑व्य॒युः सो॑म रोहसि ।
वी॒र॒युः श॑वसस्पते ॥६
आ । दि॒वः । पृ॒ष्ठम् । अ॒श्व॒ऽयुः । ग॒व्य॒ऽयुः । सो॒म॒ । रो॒ह॒सि॒ ।
वी॒र॒ऽयुः । श॒व॒सः॒ । प॒ते॒ ॥६
आ । दिवः । पृष्ठम् । अश्वऽयुः । गव्यऽयुः । सोम । रोहसि ।
वीरऽयुः । शवसः । पते ॥६
हे “सोम त्वं स्तोतॄणाम् “अश्वयुः अश्वमिच्छन् “गव्ययुः गा इच्छन् “वीरयुः पुत्रानिच्छन् “दिवस्पृष्ठं द्युलोकम् “आ “रोहसि आहुतिद्वारा हे “शवसस्पते अन्नस्य पालक ॥ ॥ २६ ॥
| मण्डल ९ | |||
|---|---|---|---|