नारदपुराणम्- पूर्वार्धः/अध्यायः १२१
सनातन उवाच ।।
अथ व्रतानि द्वादश्याः कथयामि तवानघ ।।
यानि कृत्वा नरो लोके विष्णोः प्रियतरो भवेत् ।। १२१-१ ।।
चैत्रस्य शुक्लद्वादश्यां मदनव्रतमाचरेत् ।।
स्थापयेदव्रणं कुंभं सिततंदुलपूरितम् ।। १२१-२ ।।
नानाफलयुतं तद्वदिक्षुदंडसमन्वितम् ।।
सितवस्त्रयुगच्छन्नं सितचंदनचर्च्चितम् ।। १२१-३ ।।
नानाभक्ष्यसमोपेतं सहिरण्यं स्वशक्तितः ।।
ताम्रपात्रं गुडोपेतं तस्योपरि निवेशयेत् ।। १२१-४ ।।
तत्र संपूजयेद्देवं कामरूपिणमच्युतम् ।।
गंधाद्यैरुपचारैस्तु सोपवासो परेऽहनि ।। १२१-५ ।।
पुनः प्रातः समभ्यर्च्य ब्राह्मणाय निवेदयेत् ।।
ब्रह्मणान्भोजयेच्चैव तेभ्यो दद्याच्च दक्षिणाम् ।। १२१-६ ।।
वर्षमेवं व्रतं कृत्वा घृतधेनुसमन्विताम् ।।
शय्यां तु दद्याद्गुरवे सर्वोपस्करसंयुताम् ।। १२१-७ ।।
कांचनं कामदेवं च शुक्तां गां च पयस्विनीम् ।।
वासोभिर्द्विजदांपत्यं पूजयित्वा समर्पयेत् ।। १२१-८ ।।
प्रीयतां कामरूपी मे हरिरित्येवमुच्चरन् ।।
यः कुर्याद्विधिनाऽनेन मदनद्वादशीव्रतम् ।। १२१-९ ।।
स सर्वपापनिर्भुक्तः प्राप्नोति हरिसाम्यताम् ।।
अस्यामेव समुद्दिष्टं भर्तृद्वादशिकाव्रतम् ।। १२१-१० ।।
स्वास्तृतां तत्र शय्यां तु कृत्वात्र श्रीयुतं हरिम् ।।
संस्थाप्य मंडपं पुष्पैस्तदुपर्प्युपकल्पयेत् ।। १२१-११ ।।
ततः संपूज्य गंधाद्यैर्व्रती जागरणं निशि ।।
नृत्यवादित्रगीताद्यैस्ततः प्रातः परेऽहनि ।। १२१-१२ ।।
सशय्यं श्रीहरिं हैमं द्विजग्र्याय निवेदयेत् ।।
द्विजान्संभोज्य विसृजद्दक्षिणाभिः प्रतोषितान् ।। १२१-१३ ।।
एवं कृतव्रतस्यापि दांपत्यं जायते स्थिरम् ।।
सप्तजन्मसु भुंक्ते च भोगान् लोकद्वयेप्सितान् ।। १२१-१४ ।।
वैशाखशुक्लद्वादश्यां सोपवासो जितेंद्रियः ।।
संपूज्य माधवं भक्त्या गंधाद्यैरुपचारकैः ।। १२१-१५ ।।
पक्कान्नं तृप्तिजनकं मधुरं सोदकुंभकम् ।।
विप्राय दद्याद्विधिवन्माधवः प्रीयतामिति ।। १२१-१६ ।।
द्वादश्यां ज्येष्ठशुक्लायां पूजयित्वा त्रिविक्रमम् ।।
गंधाद्यैर्मधुरान्नाढ्यं करक विनिवेदयेत् ।। १२१-१७ ।।
व्रती द्विजाय तत्पश्चादेकभक्तं समाचरेत् ।।
व्रतेनानेन संतुष्टो देवदेवस्त्रिविक्रमः ।। १२१-१८ ।।
ददाति विपुलान्भोगानंते मोक्षं च नारद ।।
आषाढशुक्लद्वादश्यां द्विजान्द्वादश भोजयेत् ।। १२१-१९ ।।
मधुरान्नेन तान्पूज्य पृथग्गंधादिकैः क्रमात् ।।
तेभ्यो वासांसि दंडांश्च ब्रह्मसूत्राणि मुद्रिकाः ।। १२१-२० ।।
पात्राणि च ददेद्भक्त्या विष्णुर्मे प्रीयतामिति ।।
द्वादश्यां तु नभःशुक्ले श्रीधरं पूजयेद्व्रती ।। १२१-२१ ।।
गंधाद्यैस्तत्परो भक्त्या दधिभक्तैर्द्विजोत्तमान् ।।
संभोज्य दक्षिणा रौप्यां दत्वा नत्वा विसर्ज्जयेत् ।। १२१-२२ ।।
व्रतेनानेन देवेशः श्रीधरः प्रीयतामिति ।।
द्वादश्यां नभस्यशुक्ले व्रती संपूज्य वामनम् ।। १२१-२३ ।।
तदग्रे भोजयेद्विप्रान्पायसैर्द्वादशैव च ।।
सौवर्णी दक्षिणां दत्वा विष्णुप्रीतिकरो भवेत् ।। १२१-२४ ।।
द्वादश्यामिषशुक्लायां पद्मनाभं समर्चयेत् ।।
गंधाद्यैरुपचारैस्तु तदग्रे भोजयेद्द्विजान् ।। १२१-२५ ।।
मधुरान्नेन वस्त्राढ्यां सौवर्णीं दक्षिणां ददेत् ।।
व्रतेनैतेन संतुष्टः पद्मनाभो द्विजोत्तम ।। १२१-२६ ।।
श्वेतद्वीपगतिं दद्याद्देहभोगांश्च वांछितान् ।।
कार्तिके कृष्णपक्षे तु गोवत्सद्वादशीव्रतम् ।। १२१-२७ ।।
तत्र वत्सयुतां गां तु समालिख्य सुगंधिभिः ।।
चंदनाद्यैस्तथा पुष्पमालाभिः प्रार्च्य ताम्रके ।। १२१-२८ ।।
पात्रे पुष्पाक्षततिलैरर्घ्यं कृत्वा विधानतः ।।
प्रदद्यात्पादमूलेऽस्या मन्त्रेणानेन नारद ।। १२१-२९ ।।
क्षीरोदार्णवसंभूते सुरासुरनमस्कृते ।।
सर्वदेवमये देवि सर्वदेवैरलंकृते ।। १२१-३० ।।
मातर्मातर्गवां मातर्गृहाणार्घ्यं नमोऽस्तु ते ।।
ततो माषादिसंसिद्धान्वटकांश्च निवेदयेत् ।। १२१-३१ ।।
एवं पञ्च दशैकं वा यथाविभवमात्मनः ।।
सुरभि त्वं जगन्माता नित्यं विष्णुपदे स्थिता ।। १२१-३२ ।।
सर्वदेवमये ग्रासं मया दत्तमिमं ग्रस ।।
सर्वदेवमये देवि सर्वदेवैरलंकृते ।। १२१-३३ ।।
मातर्ममाभिलषितं सफलं कुरु नंदिनी ।।
तद्दिने तैलपक्वं च स्थालीपक्वं द्विजोत्तम ।। १२१-३४ ।।
गोक्षीरं गोघृतं चैव दधि तक्रं च वर्जयेत् ।।
द्वादश्यामूर्जशुक्लायां देवं दामोदरं द्विज ।। १२१-३५ ।।
समभ्यर्च्योपचारैस्तु गंधाद्यैः सुसमाहितः ।।
तदग्रे भोजयेद्विप्रान्पक्वान्नेनार्कसंख्यकान् ।। १२१-३६ ।।
ततः कुंभानपांपूर्णान्वस्त्राच्छन्नान्समर्चितान् ।।
सपूगमोदकस्वर्णांस्तेभ्यः प्रीत्या समर्पयेत् ।। १२१-३७ ।।
एवं कृते प्रियो विष्णोर्जायतेऽखिलभोगभुक् ।।
देहांते विष्णुसायुज्यं लभते नात्र संशयः ।। १२१-३८ ।।
नीराजनव्रतं चात्र गदितं तन्निबोध मे ।।
सुप्तोत्थितं जगन्नाथमलंकृत्य निशागमे ।। १२१-३९ ।।
अलंकृतो नवं वह्निमुत्पाद्याभ्यर्च्य मन्त्रतः ।।
हुत्वा तत्र समुद्दीप्ते रौप्य दीपिकया मुने ।। १२१-४० ।।
गंधपुष्पाद्यर्चितया जनैर्नीराजयेद्धरिम् ।।
तत्रैवानुगतां लक्ष्मीं ब्रह्माणीं चंडिकां तथा ।। १२१-४१ ।।
आदित्यं शंकरं गौरीं यक्षं गणपतिं ग्रहान् ।।
मातॄः पितॄन्नगान्नागान्सर्वान्नीराजयेत्क्रमात् ।। १२१-४२ ।।
गवां नीराजनं कुर्यान्महिष्यादेश्च मंडलम् ।।
नमो जयेति शब्दैश्च घंटाशंखा दिनिःस्वनैः ।। १२१-४३ ।।
सिंदूरालिप्तश्रृङ्गाणां चित्राङ्गाणां च वर्णकैः ।।
गवां कोलाहले वृत्ते नीराजनमहोत्सवे ।। १२१-४४ ।।
तुरगांल्लक्षणोपेताम् गजांश्च मदविप्लुतान् ।।
राजचिह्नानि सर्वाणि च्छत्रादीनि च नारद ।। १२१-४५ ।।
राजा पुरोधसा सार्धं मंत्रिभृत्यपरः सरः ।।
पूजयित्वा यथान्यायं नीरज्य स्वयमादरात् ।। १२१-४६ ।।
शंखतूर्यादिघोषैश्च नानारत्नविनिर्मिते ।।
सिंहासने नवे क्लृप्ते तिष्ठेत्सम्यगलंकृतः ।। १२१-४७ ।।
ततः सुलक्षणैर्युक्ता वेश्या वाथ कुलांगना ।।
शीर्षोपरि नरेंद्रस्य तया नीराजयेच्छनैः ।। १२१-४८ ।।
एवमेषा महासांतिः कर्तव्या प्रतिवत्सरम् ।।
राज्ञा वित्तवतान्येन वर्षमारोग्यमिच्छता ।। १२१-४९ ।।
येषां राष्ट्रे पुरे ग्रामे क्रियते शांतिरुत्तमा ।।
नीराजनाभिधा विप्र तद्रोगा यांति संक्षयम् ।। १२१-५० ।।
द्वादश्यां मार्गशुक्लायां साध्यव्रतमनुत्तमम् ।।
मनोभवस्तथा प्राणो नरो यातश्च वीर्यवान् ।। १२१-५१ ।।
चितिर्हयो नृपश्चैव हंसो नारायणस्तथा ।।
विभुश्चापि प्रभुश्चैव साध्या द्वादश कीर्तिताः ।। १२१-५२ ।।
पूजयेद्गंधपुष्पाद्यैरेतांस्तंदुलकल्पितान् ।।
ततो द्विजाग्र्यान्संभोज्य द्वादशात्र सुदक्षिणाः ।। १२१-५३ ।।
दत्वा तेभ्यस्तु विसृजेत्प्रीयान्नारयणस्त्विति ।।
एतस्यामेव विदितं द्वादशादित्यसंज्ञितम् ।। १२१-५४ ।।
व्रतं तत्रार्चयेद्धीमानादित्यान्द्वादशापि च ।।
धातामित्रोऽर्यमा पूषा शक्रोंऽशो वरुणो भगः ।। १२१-५५ ।।
त्वष्टा विवस्वान्सविता विष्णुर्द्वादश ईरिताः ।।
प्रतिमासं तु शुक्लायां द्वादश्यामर्च्य यत्नतः ।। १२१-५६ ।।
वर्षं नयेद्व्रतांते तु प्रतिमा द्वादशापि च ।।
हैमीः संपूज्य विधिना भोजयित्वा द्विजोत्तमान् ।। १२१-५७ ।।
मधुरान्नैः सुसत्कृत्य प्रत्येकं चार्पयेद्व्रती ।।
एव व्रतं नरः कृत्वा द्वादशादित्यसंज्ञकम् ।। १२१-५८ ।।
सूर्यलोकं समासाद्य भुक्त्वा भोगांश्चरं ततः ।।
जायते भुवि धर्मात्मा मानुष्ये रोगवर्जितः ।। १२१-५९ ।।
ततो व्रतस्य पुण्येन पुनरेव लभेद्व्रतम् ।।
तत्पुण्येन रवेन्भित्वा मंडलं द्विजसत्तम ।। १२१-६० ।।
निरंजनं निरा कारं निर्द्वंद्वं ब्रह्म चाप्नुयात् ।।
अत्रैवाखंडसंज्ञं च व्रतमुक्त द्विजोत्तम ।। १२१-६१ ।।
मूर्तिं निर्माय सौवर्णीं जनार्दनसमाह्वयाम् ।।
अभ्यर्च्य गन्धपुष्पाद्यैस्तदग्रे भोजयेद्द्विजान् ।। १२१-६२ ।।
द्वादश प्रतिमासं तु नक्ताशीः स्याज्जितेंद्रियः ।।
ततः समांते तां मूर्तिं समभ्यर्च्य विधानतः ।। १२१-६३ ।।
गुरवे धेनुसहितां दद्यात्संप्रार्थयेत्तथा ।।
शतजन्मसु यत्किंचिन्मयाखंडव्रतं कृतम् ।। १२१-६४ ।।
भगवंस्त्वत्प्रसादेन तदखंडमिहास्तु मे ।।
ततः संभोज्य विप्राग्र्यान्सखंडाढ्यैस्तु पायसैः ।। १२१-६५ ।।
द्वादशैव हि सौवर्णीं दक्षिणां प्रददेन्नमेत् ।।
इति कृत्वा व्रतं विप्र प्रीणयित्वा जनार्दनम् ।। १२१-६६ ।।
सौवर्णेन विमानेन याति विष्णोः परं पदम् ।।
पौषस्य कृष्णद्वादश्यां रूपव्रतमुदीरितम् ।। १२१-६७ ।।
दशम्यां विधिवत्स्नात्वा गृह्णीयाद्गोमयं व्रती ।।
श्वेताया वैकवर्णाया अन्तरिक्षगतं द्विज ।। १२१-६८ ।।
अष्टोत्तरशतं तेन पिंडिकाः कल्प्य नारद ।।
शोषयेदातपे धृत्वा पात्रे ताम्रेऽथ मृन्मये ।। १२१-६९ ।।
एकादश्यां सोपवासः समभ्यर्च्य विधानतः ।।
सौवर्णीं प्रतिमां विष्णोर्निशायां जागरं चरेत् ।। १२१-७० ।।
सुमंगलैर्गीतवाद्यैः स्तोत्रपाठैर्जपादिभिः ।।
ततः प्रभाते द्वादश्यां तिलपात्रोपरि स्थिताम् ।। १२१-७१ ।।
अंबुपूर्णे घटे न्यस्य पूजयेदुपचारकैः ।।
ततोऽग्निं नवमुत्पाद्य काष्ठसंघर्षणादिभिः ।। १२१-७२ ।।
तं समभ्यर्च्य विधिवदेकैकां पिंडिकां सुधीः ।।
होमयेत्सतिलाज्यां च द्वादशाक्षरविद्यया ।। १२१-७३ ।।
वैष्णव्याथ च पूरणां च शतमष्टोत्तर ततः ।।
भोजयेत्पायसैर्विप्रान्प्रीत्या सुस्निग्धमानसः ।। १२१-७४ ।।
सहितां च घटेनैव प्रतिमां गुरवऽपेयेत् ।।
विप्रेभ्यो दक्षिणां शक्त्या दत्वा नत्वा विसर्जयेत् ।।
नरो वा यदि वा नारी व्रतं कृत्वैवमादरात् ।। १२१-७५ ।।
लभते रूपसौभाग्यं नात्र कार्या विचारणा ।।
सहस्ये शुक्लपक्षे तु सुजन्मद्वादशीव्रतम् ।। १२१-७६ ।।
स्नात्वा विधानेन गृह्णोयाद्वार्षिकव्रतम् ।।
पीत्वा गश्रृंगवार्यादौ तां च कृत्वा प्रदक्षिणम् ।। १२१-७७ ।।
प्रतिमासं ततः शुक्लेद्वादश्यां दानमाचरेत् ।।
घृतप्रस्थं तच्चतुष्कं क्रमाद्वीहेर्यवस्य च ।। १२१-७८ ।।
द्विरक्तिकं हेम तिलाढकार्द्धं पयसां घटम् ।।
रौप्यस्य माषमेकं च तृप्तिकृन्मिष्टपक्वकम् ।। १२१-७९ ।।
छत्रं माषार्धहेम्नश्च प्रस्थं फाणितमुत्तमम् ।।
चंदनं पलिकं वस्त्रं पंचहस्तोन्मितं तनुम् ।। १२१-८० ।।
एवं तु मासिकं दानं कृत्वा प्राश्य यथाक्रमम् ।।
गोमूत्रं जलमाज्यं वा पक्त्वा शाकं चतुर्विधम् ।। १२१-८१ ।।
दधियुक्तं च यावान्नं तिलाज्यं शर्करान्विताम् ।।
दर्भांबुक्षीरमुदितं प्राशनं प्रतिमासिकम् ।। १२१-८२ ।।
एवं कृतव्रतो वर्षं सौवर्णीं प्रतिमां रवेः ।।
कृत्वा वै ताम्रपात्रस्थां न्यस्याभ्यर्च्य विधानतः ।। १२१-८३ ।।
गुरवे धेनुसहितां प्रत्यर्प्य प्रणमेत्पुरः ।।
विप्रान्द्रादश संभोज्य तेभ्यो दद्याच्च दक्षिणाम् ।। १२१-८४ ।।
एवं कृतव्रतो विप्र जन्माप्नोत्युत्तमे कुले ।।
निरोगो धनधान्याढ्यो भवेच्चाविकलेद्रियः ।। १२१-८५ ।।
माघस्य शुक्लद्वादश्यां शालग्रामशिलां द्विज ।।
अभ्यच्य विधिवद्भक्त्या सुवर्णं तन्मुखे न्यसेत् ।। १२१-८६ ।।
तां स्थाप्य रौप्यपात्रे तु सितवस्त्रयुगावृताम् ।।
प्रदद्याद्वेदविदुषे तं हि संभोजयेत्ततः ।। १२१-८७ ।।
पायसान्नेन खंडाज्यसहितेन हितेन च ।।
एवं कृत्वैकभक्तः सन्विष्णु चिंतनतत्परः ।। १२१-८८ ।।
वैष्णवं लभते धाम भुक्त्वा भोगानिहेप्सितान् ।।
अंत्ये सितायां द्वादश्यां सौवर्णीं प्रतिमां हरेः ।। १२१-८९ ।।
अभ्यर्च्य गंधपुष्पाद्यैर्दद्याद्वेदविदे द्विज ।।
द्विषट्कसंख्यान्विप्रांश्च भोजयित्वा च दक्षिणाम् ।। १२१-९० ।।
दत्वा विसर्जयेत्पश्चात्स्वयं भुंजीत बांधवैः ।।
त्रिस्पृशोन्मीलिनी पक्षवर्द्धिनी वंजुली तथा ।। १२१-९१ ।।
जया च विजया चैव जयंती चापराजिता ।।
एता अष्टौ सदोपोष्या द्वादश्यः पापहारिकाः ।। १२१-९२ ।।
श्रीनारद उवाच ।।
कीदृशं लक्षणं ब्रह्मन्नेतासां किं फलं तथा ।।
तत्सर्वं मे समाचक्ष्व याश्चन्याः पुण्यदायिकाः ।। १२१-९३ ।।
सूत उवाच ।।
इत्थं सनातनः पृष्टो नारदेन द्विजोत्तमः ।।
प्रशस्य भ्रातरं प्राह महाभागवतं मुनिः ।। १२१-९४ ।।
सनातन उवाच ।।
साधु पृष्टं त्वया भ्रातः साधूनां संशयच्छिदा ।।
वक्ष्ये महाद्वादशीनां लक्षणं च फलं पृथक् ।। १२१-९५ ।।
एकादशी निवृत्ता चेत्सूर्यस्योदयतः पुरा ।।
तदा तु त्रिस्पृशा नाम द्वादशी सा महाफला ।। १२१-९६ ।।
अस्यामुपोष्य गोविन्दं यः पूजयति नारद ।।
अश्वमेधसहस्रस्य फलं लभते ध्रुवम् ।। १२१-९७ ।।
यदारुणोदये विद्धा दशम्यैकादशी तिथिः ।।
तदा तां संपरित्यज्य द्वादशीं समुपोषयेत् ।। १२१-९८ ।।
तत्रेष्ट्वा वासुदेवाख्यं सम्यक्पूजाविधानतः ।।
राजसूयसहस्रस्य फलमुन्मीलिते लभेत् ।। १२१-९९ ।।
यदोदये तु सवितुर्याम्या त्वेकादशीं स्पृशेत् ।।
तदा वंजुलिकाख्यां तु तां त्यक्त्वोपोषयेत्सदा ।। १२१-१०० ।।
अस्यां संकर्षणं देवं गंधाद्यैरुपचारकैः ।।
पूजयेत्सततं भक्त्या सर्वस्याभयदं परम् ।। १२१-१०१ ।।
एषा महाद्वादशी तु सर्वक्रतुफलप्रदा ।।
सर्वपापहरा प्रोक्ता सर्वसंपत्प्रदायिनी ।। १२१-१०२ ।।
कुहूराके यदा वृद्धे स्यातां विप्र यदा तदा ।।
पक्षवर्द्धनिका नाम द्वादशी सा महाफला ।। १२१-१०३ ।।
तस्यां संपूजयेद्देवं प्रद्युम्नं जगतां पतिम् ।।
सर्वैश्वर्य्यप्रदं साक्षात्पुत्र पौत्रविवर्धनम् ।। १२१-१०४ ।।
यदा तु धवले पक्षे द्वादशी स्यान्मधान्विता ।।
तदा प्रोक्ता जया नाम सर्वशत्रुविनाशिनी ।। १२१-१०५ ।।
अस्यां संपूजयेद्देवमनिरुद्धं रमापतिम् ।।
सर्वकामप्रदं नॄणां सर्वसौभाग्यदायकम् ।। १२१-१०६ ।।
श्रवणर्क्षयुता चेत्स्याद्द्वादशी धवले दले ।।
तदा सा विजया नाम तस्यामचेद्गदाधरम् ।। १२१-१०७ ।।
सर्वसौख्यप्रदं शश्वत्सर्वभोगपरायणम् ।।
सर्वतीर्थफलं विप्र तां चोपोष्याप्नुयान्नरः ।। १२१-१०८ ।।
यदा स्याच्च सिते पक्षे प्राजापत्यर्क्षसंयुता ।।
द्वादशी सा महापुण्या जयंती नामतः स्मृता ।। १२१-१०९ ।।
यस्यां समर्च्चयेद्देवं वामनं सिद्धिदं नृणाम् ।।
उपोषितैषा विप्रेंद्र सर्वव्रतफलप्रदा ।। १२१-११० ।।
सर्वदानफला चापि भुक्तिमुक्तिप्रदायिनी ।।
यदा तु स्यात्सिते पक्षे द्वादशी जीवभान्विता ।। १२१-१११ ।।
तदापराजिता प्रोक्ता सर्वज्ञानप्रदायिनी ।।
अस्यां समर्चयेद्देवं नारायणमनामयम् ।। १२१-११२ ।।
संसारपाशविच्छित्तिकारकं ज्ञानसागरम् ।।
अस्यास्तूपोषणादेव मुक्तः स्याद्विप्र भोजनः ।। १२१-११३ ।।
यदा त्वाषाढशुक्लायां द्वादश्यां मैत्रभं भवेत् ।।
तदा व्रतद्वयं कार्य्यं न दोषोऽत्रैकदैवतम् ।। १२१-११४ ।।
श्रवणर्क्षयुतायां च द्वादश्यां भाद्रशुक्लके ।।
ऊर्ज्जे सितायां द्वादश्यामंत्यभे च व्रतद्वयम् ।। १२१-११५ ।।
एताभ्योऽन्त्र विप्रेंद्र द्वादश्यामेकभुक्तकम् ।।
निसर्गतः समुद्दिष्टं व्रतं पातकनाशनम् ।। १२१-११६ ।।
एकादश्या व्रतं नित्यं द्वादश्याः सहितं यतः ।।
नोद्यापनमिहोद्दिष्टं कर्त्तव्यं जीविताविधि ।। १२१-११७ ।।
इति श्रीबृहन्नारदीयपुराणे बृहदुपाख्याने पूर्वभागे चतुर्थपादे द्वादशमासस्य द्वादशीव्रतनिरूपणं नामैकविंशत्यधिकशततमोऽध्यायः ।। १२१ ।।