नारदपुराणम्- पूर्वार्धः/अध्यायः ८४

नारदपुराणम्- पूर्वार्धः

सनत्कुमार उवाच ।।
कलिकल्पांतरे ब्रह्मन् ब्रह्मणोऽव्यक्तजन्मनः ।।
लोकपद्मे तपस्थस्य सृष्ट्यर्थं संबभूवतुः ।। ८४-१ ।।

विष्णुकर्णमलोद्भूतावसुरौ मधुकैटभौ ।।
तौ जातमात्रौ पयसि लोकप्रलयलक्षणे ।। ८४-२ ।।

जानुमात्रे स्थितौ दृष्ट्वा ब्रह्मणं कमलस्थितम् ।।
प्रवृत्तावत्तुमालक्ष्य तुष्टाव जगदंबिकाम् ।। ८४-३ ।।

ततो देवी जगत्कर्त्री शैवी शक्तिरनुत्तमा ।।
नारायणाक्षिसंस्थाना निद्रा प्रीता बभूव ह ।। ८४-४ ।।

तस्या मंत्रादिकं सर्वं कथयिष्यामि तच्छृणु ।।
सारुणा क्रोधनी शांतिश्चंद्रालंकृतशेखरा ।। ८४-५ ।।

एकाक्षरीबीज मन्त्रऋषिः शक्तिरुदाहृता ।।
गायत्री च भवेच्छन्दो देवता भुवनेश्वरी ।। ८४-६ ।।

षड्दीर्घयुक्तबीजेन कुर्यादंगानि षट् क्रमात् ।।
संहारसृष्टिमार्गेण मातृकान्यस्तविग्रहः ।। ८४-७ ।।

मन्त्रन्यासं ततः कुर्याद्देवताभावसिद्धये ।।
हृल्लेखां मूर्ध्नि वदने गगनां हृदयांबुजे ।। ८४-८ ।।

रक्तां करालिकां गुह्ये महोच्छुष्मां पदद्वये ।।
ऊर्द्ध्वप्राग्दक्षिणोदीच्यपश्चिमेषूत्तरेऽपि च ।। ८४-९ ।।

सद्यादिह्रस्वबीजाद्यान्वस्तव्या भूतसप्रभाः ।।
अंगानि विन्यसेत्पश्चाज्जातियुक्तानि षट् क्रमात् ।। ८४-१० ।।

ब्रह्माणं विन्यसेद्भाले गायत्र्या सह संयुतम् ।।
सावित्र्या सहितं विष्णुं कपोले दक्षिणे न्यसेत् ।। ८४-११ ।।

वागीश्वर्या समायुक्तं वामगंडे महेश्वरम् ।।
श्रिया धनपतिं न्यस्य वामकर्णाग्रके पुनः ।। ८४-१२ ।।

रत्या स्मरं मुखे न्यस्य पुण्यागणपतिं न्यसेत् ।।
सव्यकर्णोपरि निधाकर्णगंडांतरालयोः ।। ८४-१३ ।।

न्यस्तव्यं वदने मूलं भूपश्चैत्रांस्ततो न्यसेत् ।।
कण्ठमूले स्तनद्वंद्वे वामांसे हृदयांबुजे ।। ८४-१४ ।।

सव्यांसे पार्श्वयुगले नाभिदेशे च देशिकः ।।
भालांश्च पार्श्वजठरे पार्श्वांसापरके हृदि ।। ८४-१५ ।।

ब्रह्माण्याद्यास्तनौ न्यस्य विधिना प्रोक्तलक्षणाः ।।
मूलेन व्यापकं देहे न्यस्य देवीं विचिंतयेत् ।। ८४-१६ ।।

उद्यद्दिवाकरनिभां तुंगोरोजां त्रिलोचनाम् । ।
स्मरास्यामिंदुमुकुटां वरपाशांकुशाभयाम् ।। ८४-१७ ।।

रदलक्षं जपेन्मंत्रं त्रिमध्वक्तैर्हुनेत्ततः ।।
अष्टद्रव्यैर्दशांशेन ब्रह्मवृक्षसमिद्वरैः ।। ८४-१८ ।।

द्राक्षाखर्जूरवातादशर्करानालिकेरकम् ।।
तन्दुलाज्यतिलं विप्र द्रव्याष्टकमुदाहृतम् ।। ८४-१९ ।।

दद्यादर्ध्यं दिनेशाय तत्र संचिन्त्य पार्वतीम् ।।
पद्ममष्टदलं बाह्ये वृत्तं षोडशभिर्द्दलैः ।। ८४-२० ।।

विलिखेत्कर्णिकामध्ये षट्कोणमतिसुन्दरम् ।।
ततः संपूजयेत्पीठं नवशक्तिसमन्वितम् ।। ८४-२१ ।।

जयाख्या विजया पश्चादजिताह्वापराजिता ।।
नित्या विलासिनी गोग्धीत्यघोरा मंगला नव ।। ८४-२२ ।।

बीजाढ्यमासनं दत्त्वा मूर्तिं तेनैव कल्पयेत् ।।
तस्यां संपूजयेद्देवीमावाह्यावरणैः क्रमात् ।। ८४-२३ ।।

मध्यपाग्याम्यसौम्येषु पूजयेदंगदेवताः ।।
षट्कोणेषु यजेन्मंत्री पश्चान्मिथुनदेवताः ।। ८४-२४ ।।

इन्द्रकोणं लसद्दंडकुंडिकाक्षगुणाभयाम् ।।
गायत्रीं पूजयेन्मन्त्री ब्रह्माणमपि तादृशम् ।। ८४-२५ ।।

रक्षः कोणे शंखचक्रगदापंकजधारिणीम् ।।
सावित्रीं पीतवसनां यजेद्विणुं च तादृशम् ।। ८४-२६ ।।

वायुकोणे परश्वक्षमाला भयवरान्विताम् ।।
यजेत्सरस्वतीमच्छां रुद्रं तादृशलक्षणम् ।। ८४-२७ ।।

वह्निकोणे यजेद्रत्नकुंभं मणिकरंडकम् ।।
कराभ्यां बिभ्रतीं पीतां तुंदिलं धनदायकम् ।। ८४-२८ ।।

आलिंग्य सव्यहस्तेन वामे तांबूलधारिणीम् ।।
धनदांकसमारूढां महालक्ष्मीं प्रपूजयेत् ।। ८४-२९ ।।

पश्चिमे मदनं बाणपाशांकुशशरासनाम् ।।
धारयंतं जपारक्तं पूजयेद्रक्तभूषणम् ।। ८४-३० ।।

सव्येन पतिमाश्लिष्य वामेनोत्पलधारिणीम् ।।
पाणिना रमणांकस्थां रतिं सम्यक्समर्चयेत् ।। ८४-३१ ।।

ऐशान्ये पूजयेत्सम्यक् विघ्नराजं प्रियान्वितम् ।।
सृणिपाशधरं कांतं वरांगासृक्कलांगुलिम् ।। ८४-३२ ।।

माध्वीपूर्णकपालाढ्यं विघ्नराजं दिगंबरम् ।।
पुष्करे विगलद्रत्नस्फुरच्चषकधारिणम् ।। ८४-३३ ।।

सिंदूरसदृशाकारामुद्दाममदविभ्रमाम् ।।
धृतरक्तोत्पलामन्यपाणिना तु ध्वजस्पृशाम् ।। ८४-३४ ।।

आश्लिष्टकांतामरुणां पुष्टिमर्चेद्दिगंबराम् ।।
कर्णिकायां निधी पूज्यौ षट्कोणस्याथ पार्श्वयोः ।। ८४-३५ ।।

अंगानि केसरेष्वेताः पश्चात्पत्रेषु पूजयेत् ।।
अनंगकुसुमा पश्चाद्द्वितीयानंगमेखला ।। ८४-३६ ।।

अनंगगमना तद्वदनंगमदनातुरा ।।
भुवनपाला गगनवेगा षष्ठी चैव ततः परम् ।। ८४-३७ ।।

शशिलेखा गगनलेखा चेत्यष्टौ यत्र शक्तयः ।।
खङ्गखेटकधारिण्यः श्यामाः पूज्याश्च मातरः ।। ८४-३८ ।।

पद्माद्बहिः समभ्यर्च्याः शक्तयः परिचारिकाः ।।
प्रथमानंगद्वयास्यादनंगमदना ततः ।। ८४-३९ ।।

मदनातुरा भवनवेगा ततो भुवनपालिका ।।
स्यात्सर्वशिशिरानंगवेदनानंगमेखला ।। ८४-४० ।।

चषकं तालवृंतं च तांबूलं छत्रमुज्ज्वलम् ।।
चामरे चांशुकं पुष्पं बिभ्राणाः करपंकजैः ।। ८४-४१ ।।

सर्वाभरणसंदीप्तान् लोकपालान्बहिर्यजेत् ।।
वज्रादीन्यपि तद्बाह्ये देवीमित्थं प्रपूजयेत् ।। ८४-४२ ।।

मंत्री त्रिमधुरोपेतैर्हुत्वाश्वत्थसमिद्वरैः ।।
ब्राह्मणान्वशयेच्छीघ्रं पार्थिवान्पद्महोमतः ।। ८४-४३ ।।

पलाशपुष्पैस्तत्पत्नीं मंत्रिणः कुसुदैरपि ।।
पंचविंशतिधा जप्तैर्जलैः स्नानं दिने दिने ।। ८४-४४ ।।

आत्मानमभिषिंचेद्यः सर्वसौभाग्यवान्भवेत् ।।
पंचविंशतिधा जप्तं जलं प्रातः पिबेन्नरः ।। ८४-४५ ।।

अवाप्य महतीं प्रज्ञां कवीनामग्रणीर्भवेत् ।।
कर्पूरागरुसंयुक्तकुंकुमं साधु साधितम् ।। ८४-४६ ।।

गृहीत्वा तिलकं कुर्याद्राजवश्यमनुत्तमम् ।।
शालिपिष्टमयीं कृत्वा पुत्तलीं मधुरान्विताम् ।। ८४-४७ ।।

जप्तां प्रतिष्ठितप्राणां भक्षयेद्रविवासरे ।।
वशं नयति राजानं नारीं वा नरमेव च ।। ८४-४८ ।।

कण्ठमात्रोदके स्थित्वा वीक्ष्य तोयोद्गतं रविम् ।।
त्रिसहस्रं जपेन्मंत्रं कन्यामिष्टां लभेत्ततः ।। ८४-४९ ।।

अन्नं तन्मंत्रितं मंत्री भुंजीत श्रीप्रसिद्धये ।।
लिखितां भस्मना मायां ससाध्यां फलकादिषु ।। ८४-५० ।।

तत्कालं दर्शयेद्यंत्रं सुखं सूयेत गर्भिणी ।।
भुवनेशीयमाख्याता सहस्रभुजसंभवा ।। ८४-५१ ।।

भुक्तिमुक्तिप्रदा नॄणां स्मर्तॄणां द्विजसत्तम ।।
ततः कल्पांतरे विप्र कदाचिन्महिषासुरः ।। ८४-५२ ।।

बभूव लोकपालांस्तु जित्वा भुंक्ते जगत्त्रयम् ।।
ततस्त्पीडिता देवा वैकुंठं शरणं ययुः ।। ८४-५३ ।।

ततो देवी महालक्ष्मीश्चक्राद्यांगोत्थतेजसा ।।
श्रीर्बभूवमुनिश्रेष्ठ मूर्ता व्याप्तजगत्त्रया ।। ८४-५४ ।।

स्वयं सा महिषादींस्तु निहत्य जगदीश्वरी ।।
अरविंदवनं प्राप्ता भजतामिष्टदायिनी ।। ८४-५५ ।।

तस्याः समर्चनं वक्ष्ये संक्षेपेण श्रृणु द्विज ।।
मृत्युक्रोधेन गुरुणा बिंदुभूषितमस्तका ।। ८४-५६ ।।

बीजमन्त्रः श्रियः प्रोक्तो भजतामिष्टदायकः ।।
ऋषिर्भृगुर्निवृच्छंदो देवता श्रीः समीरिता ।। ८४-५७ ।।

षड्दीर्घयुक्तबीजेन कुर्यादंगानि षट् क्रमात् ।।
ततो ध्यायेज्जगद्वेद्यां श्रियं संपत्तिदायिनीम् ।। ८४-५८ ।।

कांचनाभां गजैः श्वेतैश्चतुर्भिः स्वकरोद्धृतैः ।।
हिरण्मयामृतघटैः सिच्यमानां सरोजगाम् ।। ८४-५९ ।।

वराभयाब्जस्रग्धस्तां क्षौमवस्त्रां किरीटिनीम् ।।
सिद्धलक्षं जपेन्मंत्रं तत्सहस्रं हुनेत्तथा ।। ८४-६० ।।

सुगंधकुसुमैरिष्ट्वा कमलैर्मधुरप्लुतैः ।।
महालक्ष्म्युदिते पीठे मूर्तिं मूलेन कल्पयेत् ।। ८४-६१ ।।

यजेत्पूर्ववदंगानि दिग्दलेष्वर्चयेत्ततः ।।
वासुदेवं संकर्षणं प्रद्युम्नमनिरुद्धकम् ।। ८४-६२ ।।

हिमपीततमालेंद्रनीलाभान्पीतवाससः ।।
शंखचक्रगदापद्मधारिणस्तांश्चतुर्भुजान् ।। ८४-६३ ।।

विदिगंतेषु पत्रेषु दमकादीन्यजेद्गजान् ।।
दमकं पुण्डरीकं च गुग्गुलं च कुरंटकम् ।। ८४-६४ ।।

यजेच्छंखनिधिं देव्या दक्षिणे प्रमदान्वितम् ।।
मुक्तामाणिक्यसंकाशौ किंचित्स्मितमुखांबुजौ ।। ८४-६५ ।।

अन्योन्यालिंगनपरौ शंखपंकजधारिणौ ।।
विगलद्रत्नवर्षाभ्यां शंखभ्या मूर्ध्नि लांछितौ ।। ८४-६६ ।।

तुंदिलं कंबुकनिधिं वसुधारां घनस्तनीम् ।।
वामतः पंकजनिधिं प्रियया सहितं यजेत् ।। ८४-६७ ।।

सिंदूराभौ भुजश्लिष्टौ रक्तपद्मोत्पलान्वितौ ।।
निःसरद्रत्नवर्षाभ्यां पद्माभ्यां मूर्ध्नि लांछितौ ।। ८४-६८ ।।

तुंदिलं पंकजनिधिं तत्त्वां वसुमतीमपि ।।
दलाग्रेषु यजेदेताबलाक्याद्याः समंततः ।। ८४-६९ ।।

बलाकी विमला चैव कमला वनमालिका ।।
विभीषिका मालिका च शांकरी वसुमालिका ।। ८४-७० ।।

पंकजद्वयधारिण्यो मुक्ताहारसमप्रभाः ।।
लोकेशान्पूजयेदंते वज्राद्यास्त्राणि तद्बहिः ।। ८४-७१ ।।

इत्थं यो भजते देवीं विधिना साधकोत्तमः ।।
धनधान्यसमृद्धः स्याच्छ्रियमाप्नोत्यनिंदिताम् ।। ८४-७२ ।।

वक्षःप्रमाणसलिले स्थित्वा मन्त्रमिमं जपेत् ।।
त्रिलक्षमर्कगं ध्यायन्स भवेत्कमलालयः ।। ८४-७३ ।।

विष्णुगेहस्थबिल्वस्य मूले लक्षत्रयं जपेत् ।।
साधको यः स लभते वांछितं धनसंचयम् ।। ८४-७४ ।।

अशोकवह्नावाज्याक्तैस्तंडुलैर्वशयेज्जगत् ।।
होमेनखादिरे वह्नौ तंडुलेर्मधुरोक्षितैः ।। ८४-७५ ।।

राजा वश्यो भवेच्छीघ्रं महालक्ष्मीश्च वर्द्धते ।।
बिल्वच्छायामधिवसन्बिल्वमिश्रहविष्यभुक् ।। ८४-७६ ।।

संवत्सरत्रयं हुत्वा तत्फलैरथवांबुजैः ।।
साधकेंद्रो महालक्ष्मीं चक्षुषा पश्यति ध्रुवम् ।। ८४-७७ ।।

अथ कल्पांतरे ब्रह्मन्देवराज्यविलुंपकौ ।।
जातौ शुभनिशुंभौ द्वावसुरौ लोककंटकौ ।। ८४-७८ ।।

ततो भ्रष्टाधिकारैस्तु शक्राद्यैः संस्तुता मुने ।।
महासरस्वती देवी तदा चावततार ह ।। ८४-७९ ।।

हिमालये महापुण्ये शैलोद्देशेऽतिशोभने ।।
ततः शुम्भादिकान्हत्वा दैवतैः परिपूजिता ।। ८४-८० ।।

वरं दत्त्वाविशद्देवी मानसं नाम वै सरः ।।
तस्या मंत्रं प्रवक्ष्यामि श्रृणुष्वावहितो मुने ।। ८४-८१ ।।

ज्ञानामृता शशधरा क्रांतभालोपशोभिता ।।
वाग्बीजं तेन चांगानि कल्पयेत्साधकोत्तमः ।। ८४-८२ ।।

ऋषिः सदाशिवश्चास्य छंदोऽनुष्टुबुदाहृतम् ।।
देवता वाक्समाख्याता भजतामिष्टदायिनी ।। ८४-८३ ।।

श्वेतांबरां विसश्वेतां वीणापुस्तकधारिणीम् ।।
दिव्यैराभरणैर्युक्तां ध्यायेद्देवीं निरंतराम् ।। ८४-८४ ।।

महासरस्वतीपीठे मूर्तिं मूलेन कल्पयेत् ।।
देवीं संपूजयेत्तस्यामंगाद्यावरणैः सह ।। ८४-८५ ।।

आदावंगावृतिः पश्चादंबिकाद्यास्समीरिताः ।।
द्वितीया मातृभिः प्रोक्ता तृतीयाद्यष्टशक्तिभिः ।। ८४-८६ ।।

चतुर्थी पंचमी प्रोक्ता द्वात्रिंशच्छक्तिभिः पुनः ।।
चतुःषष्ट्या स्मृता षष्ठी शक्तिभिर्लोकनायकैः ।। ८४-८७ ।।

सप्तमी पुनरेतेषामस्त्रैः स्यादष्टमावृतिः ।।
एवं पूज्या जगद्धात्री श्रीमती वाग्भवाभिधा ।। ८४-८८ ।।

स्थानेषु पूर्वमुक्तेषु यजेदंगानि साधकः ।।
अम्बिका वाग्भवा दुर्गा श्रीशक्तिश्चोक्तलक्षणा ।। ८४-८९ ।।

ब्रह्माद्याश्च ततः पूज्याः कराली विकराल्युमा ।।
सरस्वती श्रीर्दुर्गा च लक्ष्मीश्चैव धृतिः स्मृतिः ।। ८४-९० ।।

श्रद्धा मेधा रतिः कांतिरार्या षोडश शक्तयः ।।
खङ्गखेटकधारिण्यः श्यामाः पूज्याः स्वलंकृताः ।। ८४-९१ ।।

विषघ्नी पुष्टयः प्रज्ञा सिनीवाली कुहूः पुनः ।।
रुद्रवीर्या प्रभा नंदा पोषणा वृद्धिदा शुभा ।। ८४-९२ ।।

कालरात्रिर्महारात्रिर्भद्रकाली कपार्दिनी ।।
विकृतिर्दंडिमुंडिन्यौ सेंदुखंडा शिखण्डिनी ।। ८४-९३ ।।

निशुम्भमथनी चण्डमुण्डविनाशिनी ।।
इन्द्राणी चैव रुद्राणी शंकरार्द्धशरीरिणी ।। ८४-९४ ।।

नारी नारायणी चैव त्रिशूलिन्यपि पालिनी ।।
अम्बिका ह्रदिनी चैव द्वात्रिंशच्छक्तयः सिताः ।। ८४-९५ ।।

चक्रहस्ताः पिशाचास्याः संपूज्याश्चारुभूषणाः ।।
पिंगलाक्षी विशालाक्षी समृद्धिर्बुद्धिरेव च ।। ८४-९६ ।।

श्रद्धा स्वाहा स्वधा भिक्षा माया संज्ञा वसुंधरा ।।
त्रिलोकधात्री गायत्री सावित्री त्रिदशेश्वरी ।। ८४-९७ ।।

सरूपा बहुरूपा च स्कंदमाता श्रुतप्रिया ।।
विमला कमला पश्चादरुणी पुनरारुणी ।। ८४-९८ ।।

प्रकृतिर्विकृतिः सृष्टिः स्थितिः संहृतिरेव च ।।
सन्ध्या माता सती हंसी मर्दिका वज्रिका परा ।। ८४-९९ ।।

देवमाता भगवती देवकी कमलासना ।।
त्रिमुखी सप्तवदना सुरासुरविमर्द्दिनी ।। ८४-१०० ।।

लंबोष्ठी चोर्द्द्वकेशी च बहुशिश्ना वृकोदरी ।।
रथरेखाह्वया पश्चाच्छशिरेखा तथापरा ।। ८४-१०१ ।।

गगनवेगा पवनवेगा वेगा च तदनंतरम् ।।
ततो भुवनपालाख्या ततः स्यान्मदनातुरा ।। ८४-१०२ ।।

अनंगानंगवदना तथैवानंगमेखला ।।
अनंगकुसुमा विश्वरूपा सुरभयंकरी ।। ८४-१०३ ।।

अक्षोभ्या सप्तवाहिन्या वज्रारूपा शुचिव्रताः ।।
वरदाख्याथ वागीशी चतुःषष्टिस्समीरिताः ।। ८४-१०४ ।।

चापबाणधराः सर्वा ज्वालाजिह्वा महाप्रभाः ।।
दंष्ट्रिण्यश्चोर्द्ध्वकेश्यस्ता युद्धोपक्रांतमानसाः ।। ८४-१०५ ।।

सर्वाभरणसंदीप्ता पूजनीयाः प्रयत्नतः ।।
लोकेशाः पूर्ववत्पूज्यास्तद्वद्वज्रादिकान्यपि ।। ८४-१०६ ।।

जपेत्षोडशलक्षं च तद्दशांशं हुनेत्सुधीः ।।
आज्येन खादिरे वह्नौ ततः सिद्धो भवेन्मनुः ।। ८४-१०७ ।।

कमलैरयुतं हुत्वा राजानं वशमानयेत् ।।
उत्पलैर्जुह्वतो नूनं महालक्ष्मीः प्रजायते ।। ८४-१०८ ।।

पलाशकुसुमैर्हुत्वा वत्सरेण कंविर्भवेत् ।।
राजीलवणहोमेन वनितां वशमानयेत् ।। ८४-१०९ ।।

भूमौ भोगांस्तु भुक्त्वांते विष्णुलोकमवाप्नुयात् ।।
वाणीबीजजपाशक्तो नात्र कार्या विचारणा ।। ८४-११० ।।

इति श्रीबृहन्नारदीचयपुरणे पूर्वभागे बृहदुपाख्याने तृतीयपादे देवीमंत्रनिरूपणं नाम चतुरशीतितमोऽध्यायः ।। ८४ ।।