महाभारतम्-06-भीष्मपर्व-016

by वेदव्यासः

← भीष्मपर्व-015

महाभारतम् षष्ठपर्व महाभारतम्-06-भीष्मपर्व-016 वेदव्यासः

भीष्मपर्व-017 →

कुरुपाण्डवसेनावर्णनम् ।। 1 ।।

महाभारतम्/भीष्मपर्व

1. 001
2. 002
3. 003
4. 004
5. 005
6. 006
7. 007
8. 008
9. 009
10. 010
11. 011
12. 012
13. 013
14. 014
15. 015
16. 016
17. 017
18. 018
19. 019
20. 020
21. 021
22. 022
23. 023
24. 024
25. 025
26. 026
27. 027
28. 028
29. 029
30. 030
31. 031
32. 032
33. 033
34. 034
35. 035
36. 036
37. 037
38. 038
39. 039
40. 040
41. 041
42. 042
43. 043
44. 044
45. 045
46. 046
47. 047
48. 048
49. 049
50. 050
51. 051
52. 052
53. 053
54. 054
55. 055
56. 056
57. 057
58. 058
59. 059
60. 060
61. 061
62. 062
63. 063
64. 064
65. 065
66. 066
67. 067
68. 068
69. 069
70. 070
71. 071
72. 072
73. 073
74. 074
75. 075
76. 076
77. 077
78. 078
79. 079
80. 080
81. 081
82. 082
83. 083
84. 084
85. 085
86. 086
87. 087
88. 088
89. 089
90. 090
91. 091
92. 092
93. 093
94. 094
95. 095
96. 096
97. 097
98. 098
99. 099
100. 100
101. 101
102. 102
103. 103
104. 104
105. 105
106. 106
107. 107
108. 108
109. 109
110. 110
111. 111
112. 112
113. 113
114. 114
115. 115
116. 116
117. 117
118. 118
119. 119
120. 120
121. 121
122. 122

सञ्जय उवाच।	6-16-1x
ततो रजन्यां व्युष्टायां शब्दः समभवन्महान्। क्रोशतां भूमिपलानां युज्यतां युज्यतामिति ।।	6-16-1a 6-16-1b
शङ्खदुन्दुभिघोषैश्च सिंहनादैश्च भारत। हयहेषितनादैश्च रथनेमिस्वनैस्तथा ।।	6-16-2a 6-16-2b
गाजानां बृहतां चैव योधानां चापि गर्जताम्। क्ष्वेलितास्फोटितोत्क्रुष्टैस्तुमुलं सर्वतोऽभवत् ।।	6-16-3a 6-16-3b
उदतिष्ठन्महाराज सर्वं युक्तमशेषतः । सूर्योदये महत्सैन्यं कुरुपाण्डवसेनयोः ।।	6-16-4a 6-16-4b
राजेन्द्र तव पुत्राणां पाण्डवानां तथैव च। दुष्प्रधृष्याणि चास्त्राणि सशस्रकवचानि च ।।	6-16-5a 6-16-5b
ततः प्रकाशे सैन्यानि समदृश्यन्त भारत। त्वदीयानां परेषां च शस्त्रवन्ति महान्ति च ।।	6-16-6a 6-16-6b
तत्र नागा रथाश्चैव जाम्बूनदपरिष्कृताः। विभ्राजमाना दृश्यन्ते मेघा इव सविद्युतः ।।	6-16-7a 6-16-7b
रथानीकान्यदृश्यन्त नगराणीव भूरिशः । अतीव शुशुभे तत्र पिता ते पूर्णचन्द्रवत् ।।	6-16-8a 6-16-8b
धनुर्भिर्ऋष्टिभिः खङ्गैर्गदाभिः शक्तितोमरैः । योधाः प्रहरणैः शुभ्रैस्तेष्वनीकेष्ववस्थिताः ।।	6-16-9a 6-16-9b
गजाः पदाता रथिनस्तुरगाश्च विशांपते । व्यतिष्ठन्वागुराकाराः शतशोऽथ सहस्रशः ।।	6-16-10a 6-16-10b
ध्वजा बहुविधाकारा व्यदृश्यन्त समुच्छ्रिताः। स्वेषां चैव परेषां च द्युतिमन्तः सहस्रशः ।।	6-16-11a 6-16-11b
काञ्चना मणिचित्राङ्गा ज्वलन्त इव पावकाः। अर्चिष्मन्तो व्यरोचन्त गजारोहाः सहस्रशः ।।	6-16-12a 6-16-12b
महेन्द्रकेतवः शुभ्रा महेन्द्रसदनेष्विव। सन्नद्धास्ते प्रवीराश्च ददृशुर्युद्धकाङ्क्षिणः ।।	6-16-13a 6-16-13b
उद्यतैरायुधैश्चित्रास्तलबद्धाः कलापिनः । ऋषभाक्षा मनुष्येन्द्राश्चमूमुखगता बभुः ।।	6-16-14a 6-16-14b
शकुनिः सौबलः शल्य आवन्त्योऽथ जयद्रथः । विन्दानुविन्दौ कैकेयाः काम्भोजश्च सुदक्षिणः ।।	6-16-15a 6-16-15b
श्रुतायुधश्च कालिङ्गो जयत्सेनश्च पार्थिवः । बृहद्बलश्च कौशल्यः कृतवर्मा च सात्वतः ।।	6-16-16a 6-16-16b
दशैते पुरुषव्याघ्राः शूराः परिघबाहवः । अक्षौहिणीनां पतयो यज्वानो भूरिदक्षिणाः ।।	6-16-17a 6-16-17b
एते चान्ये च बहवो दुर्योधनवशानुगाः । राजानो राजपुत्राश्च नीतिमन्तो महारथाः ।।	6-16-18a 6-16-18b
सन्नद्धाः समदृश्यन स्वेष्वनीकेष्ववस्थिताः । बद्धकृष्णाजिनाः सर्वे बलिनो युद्धशालिनः ।।	6-16-19a 6-16-19b
हृष्टा दुर्योधनस्यार्थे ब्रह्मलोकाय दीक्षिताः। समर्था दश वाहिन्यः परिगृह्य व्यवस्थिताः ।।	6-16-20a 6-16-20b
एकादशी धार्तराष्ट्री कौरवाणां महाचमूः । अग्रतः सर्वसैन्यानां यत्र शान्तनवोऽग्रणीः ।।	6-16-21a 6-16-21b
श्वेतोष्णीषं श्वेतहयं श्वेतवर्माणमच्युतम् । अपश्याम महाराज भीष्मं चन्द्रमिवोदितम् ।।	6-16-22a 6-16-22b
हेमतालध्वजं भीष्मं राजते स्यन्दते स्थितम् । श्वेताभ्र इव तीक्ष्णांशुं ददृशुः कुरुपाण्डवाः ।।	6-16-23a 6-16-23b
दृष्ट्वा चमूमुखे भीष्मं समकम्पन्त पाण्डवाः । सृञ्जयाश्च महेष्वासा धृष्टद्युम्नपुरोगमाः । जृम्भमाणं महासिंहं दृष्ट्वा क्षुद्रमृगा यथा ।।	6-16-24a 6-16-24b 6-16-24c
धृष्टद्युम्नमुखाः सर्वे समुद्विविजिरे मुहुः । एकादशैताः श्रीजुष्टा वाहिन्यस्तव पार्थिव ।।	6-16-25a 6-16-25b
पाण्डवानां तथा सप्त महापुरुषपालिताः । उन्मत्तमकरावर्तौ महाग्राहसमाकुलौ ।।	6-16-26a 6-16-26b
युगान्ते समवेतौ द्वौ दृश्येते सागराविव । नैव नस्तादृशो राजन्दृष्टपूर्वो न च श्रुतः । अनीकानां समेतानां कौरवाणां तथाविधः ।।	6-16-27a 6-16-27b 6-16-27c
।। इति श्रीमन्महाभारते भीष्मपर्वणि भगवद्गीतापर्वणि षोडशोऽध्यायः ।।

6-16-4 युक्तं सन्नद्धम् । अशेषतः सर्वप्रकारैः ।। 6-16-10 वागुराकाराः परेषां बन्धनार्थमित्यर्थः ।। 6-16-14 तलबद्धाः तलं ज्याधातत्राणं बद्धं यैस्ते । कलापिनः तूणवन्तः ।। 6-16-27 तथाविधः संमर्द इति शेषः ।।

भीष्मपर्व-015

पुटाग्रे अल्लिखितम्।

भीष्मपर्व-017