महाभारतम्-06-भीष्मपर्व-098

by वेदव्यासः

← भीष्मपर्व-097

महाभारतम् षष्ठपर्व महाभारतम्-06-भीष्मपर्व-098 वेदव्यासः

भीष्मपर्व-099 →

भीष्मेण दुर्योधनंप्रति अर्जुनपराक्रमप्रशंसनपूर्वकं पाण्डवानामजय्यत्वमभिधाय शिखण्डिवर्जं पाञ्चालादिवधप्रतिज्ञा ।। 1 ।।

महाभारतम्/भीष्मपर्व

1. 001
2. 002
3. 003
4. 004
5. 005
6. 006
7. 007
8. 008
9. 009
10. 010
11. 011
12. 012
13. 013
14. 014
15. 015
16. 016
17. 017
18. 018
19. 019
20. 020
21. 021
22. 022
23. 023
24. 024
25. 025
26. 026
27. 027
28. 028
29. 029
30. 030
31. 031
32. 032
33. 033
34. 034
35. 035
36. 036
37. 037
38. 038
39. 039
40. 040
41. 041
42. 042
43. 043
44. 044
45. 045
46. 046
47. 047
48. 048
49. 049
50. 050
51. 051
52. 052
53. 053
54. 054
55. 055
56. 056
57. 057
58. 058
59. 059
60. 060
61. 061
62. 062
63. 063
64. 064
65. 065
66. 066
67. 067
68. 068
69. 069
70. 070
71. 071
72. 072
73. 073
74. 074
75. 075
76. 076
77. 077
78. 078
79. 079
80. 080
81. 081
82. 082
83. 083
84. 084
85. 085
86. 086
87. 087
88. 088
89. 089
90. 090
91. 091
92. 092
93. 093
94. 094
95. 095
96. 096
97. 097
98. 098
99. 099
100. 100
101. 101
102. 102
103. 103
104. 104
105. 105
106. 106
107. 107
108. 108
109. 109
110. 110
111. 111
112. 112
113. 113
114. 114
115. 115
116. 116
117. 117
118. 118
119. 119
120. 120
121. 121
122. 122

सञ्जय उवाच।	6-98-1x
वाक्शल्यैस्तव पुत्रेण सोऽतिविद्धो महामनाः । नोवाच दुःखोपहतो ह्यप्रियं प्रियमण्वपि ।।	6-98-1a 6-98-1b
स ध्यात्वा सुचिरं कालं दुःखरोषसमन्वितः । श्वसन्निव महानागः प्रणुन्नो वाक्शलाकया ।।	6-98-2a 6-98-2b
उद्वृत्य चक्षुषी लोपान्निर्दहन्निव भारत। सदेवासुरगन्धर्वं लोकं काल इवापरः ।।	6-98-3a 6-98-3b
अब्रवीत्तव पुत्रं च सामपूर्वमिदं वचः। किं त्वं दुर्योधनैवं मां वाक्शल्यैरपकृन्तसि ।।	6-98-4a 6-98-4b
घटमानं यथाशक्तिं कुर्वाणं च तव प्रियम् । जुह्वानं समरे प्राणांस्तव वै प्रियकाम्यया ।।	6-98-5a 6-98-5b
यदा तु पाण्डवः शूरः खाण्डवेऽग्निमतर्पयत् । पराजित्य रणे शक्रं पर्याप्तं तन्निदर्शनम् ।।	6-98-6a 6-98-6b
यदा च त्वां महाबाहो गन्धर्वैर्हृतमोजसा । अमोचयत्पाण्डुसुतः पर्याप्तं तन्निदर्शनम् ।।	6-98-7a 6-98-7b
द्रवमाणेषु शूरेषु सोदरेषु तव प्रभो । सूतपुत्रे च राधेये पर्याप्तं तन्निदर्शनम् ।।	6-98-8a 6-98-8b
यच्च नः सहितान्सर्वान्विराटनगरे तदा । एक एवाजयत्पार्थः पर्याप्तं तन्निदर्शनम् ।।	6-98-9a 6-98-9b
द्रोणं च युधि संरब्धं मां च निर्जित्य संयुगे। वासांसि स समादत्त पर्याप्तं तन्निदर्शनम् ।।	6-98-10a 6-98-10b
तथा द्रौणिं महेष्वासं शारद्वतमथापि च । गोग्रहे जितवान्पूर्वं पर्याप्तं तन्निदर्शनम् ।।	6-98-11a 6-98-11b
विजित्य च यदा कर्णं सदा पुरुषमानिनम् । उत्तरायै ददौ वस्त्रं पर्याप्तं तन्निदर्शनम् ।।	6-98-12a 6-98-12b
निवातकवचान्युद्धे वासवेनापि दुर्जयान्। जितवान्समरे पार्थः पर्याप्तं तन्निदर्शनम् ।।	6-98-13a 6-98-13b
को हि शक्तो रणे जेतुं पाण्डवं रभसं तदा। यस्य गोप्ता जगद्गोप्ता शङ्खचक्रगदाधरः ।।	6-98-14a 6-98-14b
वासुदेवोऽनन्तशक्तिः सृष्टिसंहारकारकः । सर्वेश्वरो देवदेवः परमात्मा सनातनः ।।	6-98-15a 6-98-15b
उक्तोऽस्ति बहुशो राजन्नारदाद्यैर्महर्षिभिः । त्वं तु मोहान्न जानीषे वाच्यावाच्यं सुयोधन ।।	6-98-16a 6-98-16b
मुमूर्षुर्हि नरः सर्वान्वृक्षान्पश्यति काञ्चनान्। तथा त्वमपि गान्धारे विपरीतानि पश्यसि ।।	6-98-17a 6-98-17b
स्वयं वैरं महत्कृत्वा पाण्डवैः सह सृञ्जयैः । युद्ध्यस्व तानद्य रणे पश्यामः पुरुषो भव। `अशक्याः पाण्डवा जेतुं देवैरपि सवासवैः ।।'	6-98-18a 6-98-18b 6-98-18c
अहं तु सोमकान्सर्वान्पाञ्चालांश्च समागतान्। निहनिष्ये नरव्याघ्र वर्जयित्वा शिखण्डिनम् ।।	6-98-19a 6-98-19b
तैर्वाऽहं निहतः सङ्ख्ये गमिष्ये यमसादनम् । तान्वा निहत्य समरे प्रीतिं दास्याम्यहं तव ।।	6-98-20a 6-98-20b
पूर्व हि स्त्री समुत्पन्ना शिखण्डी राजवेश्मनि । वरदानात्पुमाञ्जातः सैषा वे स्त्री शिखण्डिनी ।।	6-98-21a 6-98-21b
तमहं न हनिष्यामि प्राणत्यागेऽपि भारत। याऽसौ प्राङ्वर्मिता धात्रा सैषा वै स्त्री शिखण्डिनी।।	6-98-22a 6-98-22b
सुखं स्वपिहि गान्धारे श्वोऽस्मि कर्ता महारणम्। यं जनाः कथयिष्यन्ति यावत्स्थास्यति मेदिनी ।।	6-98-23a 6-98-23b
सञ्जय उवाच।	6-98-24x
एवमुक्तस्तव सुतो निर्जगाम जनेश्वर। अभिवाद्य गुरुं मूर्ध्ना प्रययौ स्वं निवेशनम् ।।	6-98-24a 6-98-24b
आगम्य तु ततो राजा विसृज्य च महाजनम् । प्रविवेश ततस्तूर्णं क्षयं शत्रुक्षयंकरः ।।	6-98-25a 6-98-25b
प्रहृष्टः स निशां तां च गमयामास पार्थिवः। प्रभातायां च शर्वर्यां प्रातरुत्थाय तान्नृपः ।।	6-98-26a 6-98-26b
राज्ञः समाज्ञापयत सेनां योजयतेति ह। अद्य भीष्मो रणे क्रद्धो निहनिष्यति सोमकान् ।।	6-98-27a 6-98-27b
दुर्योधनस्य तच्छ्रुत्वा रात्रौ विलपितं बहु। मन्यमानः स तं राजन्प्रत्यादेशमिवात्मनः ।।	6-98-28a 6-98-28b
निर्वेदं परमं गत्वा विनिन्द्य परवश्यताम् । दीर्घं दध्यौ शान्तनवो योद्धुकामोऽर्जुनं रणे ।।	6-98-29a 6-98-29b
इङ्गितेन तु तज्ज्ञात्वा गाङ्गेयेन विचिन्तितम् । दुर्योधनो महाराज दुःशासनमचोदयत् ।।	6-98-30a 6-98-30b
दुःशासन रथास्तूर्णं युज्यन्तां भीष्मरक्षिणः । द्वाविंशतिमनीकानि सर्वाण्येवाभिचोदय ।।	6-98-31a 6-98-31b
अयं हि समनुप्राप्तो वर्षपूगाभिचिन्तितः । पाण्डवानां ससैन्यानां वधो राज्यस्य चागमः ।।	6-98-32a 6-98-32b
तत्र कार्यमहं मन्ये भीष्मस्यैवाभिरक्षणम्। स नो गुप्तः सहायः स्याद्धन्यात्पार्थांश्च संयुगे ।।	6-98-33a 6-98-33b
अब्रवीद्धि विशुद्धात्मा नाहं हन्यां शिखण्डिनम् । स्त्रीपूर्वको ह्यसौ राजंस्तस्माद्वर्ज्यो मया रणे ।।	6-98-34a 6-98-34b
लोकस्तद्वेद यदहं पितुः प्रियचिकीर्षया । राज्यं स्फीतं महाबाहो स्त्रियश्च त्यक्तवान्पुरा ।।	6-98-35a 6-98-35b
नैव चाहं स्त्रियं जातु न स्त्रीपूर्वं कथंचन । हन्यां युधि नरश्रेष्ठ सत्यमेतद्ब्रवीमि ते ।।	6-98-36a 6-98-36b
अयं स्त्रीपूर्वको राजञ्छिखण्डी यदि ते श्रुतः। उद्योगे कथितं सर्वं यथा जाता शिखण्डिनी ।।	6-98-37a 6-98-37b
कन्या भूत्वा पुमाञ्जातः स च योत्स्यति भारत । तस्याहं प्रमुखे बाणान्न मुञ्चेयं कथंचन ।।	6-98-38a 6-98-38b
युद्धे हि क्षत्रियांस्तात पाण्डवानां जयैषिणः । सर्वानन्यान्हनिष्यामि संप्राप्तान्रणमूर्धनि ।।	6-98-39a 6-98-39b
एवं मां भरतश्रेष्ठ गाङ्गेयः प्राह शास्त्रवित् । तत्र सर्वात्मना मन्ये गाङ्गेयस्यैव पालनम् ।।	6-98-40a 6-98-40b
अरक्ष्यमाणं हि वृको हन्यात्सिंहं महाहवे । मा वृकेणेव गाङ्गेयं घातयेम शिखण्डिना ।।	6-98-41a 6-98-41b
मातुलः शकुनिः शल्यः कृपो द्रोणो विविंशतिः। यत्ता रक्षन्तु गाङ्गेयं तस्मिन्गुप्ते ध्रुवो जयः ।।	6-98-42a 6-98-42b
एतच्छ्रुत्वा तु ते सर्वे दुर्योधनवचस्तदा । सर्वतो रथवंशेन गाङ्गेयं पर्यवारयन् ।।	6-98-43a 6-98-43b
पुत्राश्च तव गाङ्गेयं परिवार्य ययुर्मुदा । कम्पयन्तो भुवं द्यां च क्षोभयन्तश्च पाण्डवान् ।।	6-98-44a 6-98-44b
ते रथैः सुप्रसंयुक्तैर्दन्तिभिश्च महारथाः । परिवार्य रणे भीष्मं दंशिताः समवस्थिताः ।।	6-98-45a 6-98-45b
यथा देवासुरे युद्धे त्रिदशा वज्रधारिणम्। सर्वे ते स्म व्यतिष्ठन्त रक्षन्तस्तं महारथम् ।।	6-98-46a 6-98-46b
ततो दुर्योधनो राजा पुनर्भ्रातरमब्रवीत् । सव्यं चक्रं युधामन्युरुत्तमौजाश्च दक्षिणम्। गोप्तारावर्जुनस्यैतावर्जुनोऽपि शिखण्डिनः ।।	6-98-47a 6-98-47b 6-98-47c
रक्ष्यमाणः स पार्थेन तथास्माभिर्विवर्जितः । यथा भीष्मं न नो हन्याद्दुःशासन तथा कुरु ।।	6-98-48a 6-98-48b
सञ्जय उवाच।	6-98-49x
भ्रातुस्तद्वचनं श्रुत्वा पुत्रो दुःशासनस्तव। भीष्मं प्रमुखतः कृत्वा प्रययौ सह सेनया ।।	6-98-49a 6-98-49b
भीष्मं तु रथवंशेन दृष्ट्वा समभिसंवृतम्। अर्जुनो रथिनां श्रेष्ठो धृष्टद्युम्नमुवाच ह ।।	6-98-50a 6-98-50b
शिखण्डिनं नरव्याघ्रं भीष्मस्य प्रमुखे नृप। स्थापयस्वाद्य पाञ्चाल्य तस्य गोप्ताऽहमित्युत ।।	6-98-51a 6-98-51b
।। इति श्रीमन्महाभारते भीष्मपर्वणि भीष्मवधपर्वणि नवमदिवसयुद्धे अष्टनवतितमोऽध्यायः ।।

6-98-25 महाजनं जनसमूहम् । क्षयं गृहम् ।। 6-98-28 प्रत्यादेशं निराकरम् ।। 6-98-29 निर्वेदं खेदम् ।। 6-98-37 उद्योगे युद्धात्प्राक् ।।

भीष्मपर्व-097

पुटाग्रे अल्लिखितम्।

भीष्मपर्व-099