महाभारतम्-06-भीष्मपर्व-056

by वेदव्यासः

← भीष्मपर्व-055

महाभारतम् षष्ठपर्व महाभारतम्-06-भीष्मपर्व-056 वेदव्यासः

भीष्मपर्व-057 →

उभयपक्षयोर्व्यूहरचना ।। 1 ।।

महाभारतम्/भीष्मपर्व

1. 001
2. 002
3. 003
4. 004
5. 005
6. 006
7. 007
8. 008
9. 009
10. 010
11. 011
12. 012
13. 013
14. 014
15. 015
16. 016
17. 017
18. 018
19. 019
20. 020
21. 021
22. 022
23. 023
24. 024
25. 025
26. 026
27. 027
28. 028
29. 029
30. 030
31. 031
32. 032
33. 033
34. 034
35. 035
36. 036
37. 037
38. 038
39. 039
40. 040
41. 041
42. 042
43. 043
44. 044
45. 045
46. 046
47. 047
48. 048
49. 049
50. 050
51. 051
52. 052
53. 053
54. 054
55. 055
56. 056
57. 057
58. 058
59. 059
60. 060
61. 061
62. 062
63. 063
64. 064
65. 065
66. 066
67. 067
68. 068
69. 069
70. 070
71. 071
72. 072
73. 073
74. 074
75. 075
76. 076
77. 077
78. 078
79. 079
80. 080
81. 081
82. 082
83. 083
84. 084
85. 085
86. 086
87. 087
88. 088
89. 089
90. 090
91. 091
92. 092
93. 093
94. 094
95. 095
96. 096
97. 097
98. 098
99. 099
100. 100
101. 101
102. 102
103. 103
104. 104
105. 105
106. 106
107. 107
108. 108
109. 109
110. 110
111. 111
112. 112
113. 113
114. 114
115. 115
116. 116
117. 117
118. 118
119. 119
120. 120
121. 121
122. 122

सञ्जय उवाच।	6-56-1x
प्रभातायां च शर्वर्यां भीष्मः शान्तनस्तदा। अनीकान्यनुसंयाने व्यादिदेशाय भारत ।।	6-56-1a 6-56-1b
गारुडं च महाव्यूहं चक्रे शान्तनवस्तदा। पुत्राणां ते जयाकाङ्क्षी भीष्मः कुरुपितामहः ।	6-56-2a 6-56-2b
गरुडस्य स्वयं तुण्डे पिता देवव्रतस्तव। चक्षुषी च भरज्वाजः कृतवर्मा च सात्वतः ।।	6-56-3a 6-56-3b
अश्वत्थामा कृपश्चैव शिर आस्तां यशस्विनौ । त्रैगर्त्तैरथ कैकेयैर्वाटधानैश्च संयुगे ।।	6-56-4a 6-56-4b
भूरिश्रवाः शलः शल्यो भगदत्तश्च मारिष । मद्रकाः सिन्धुसौवीरास्तथा पाञ्चनदाश्च ये ।।	6-56-5a 6-56-5b
जयद्रथेन सहिता ग्रीवायां सन्निवेशिताः । पृष्ठे दुर्योधनो राजा सोदर्यैः सानुगैर्वृतः ।।	6-56-6a 6-56-6b
विन्दानुविन्दावावन्त्यौ काम्भोजश्च शकैः सह। पच्छमासन्महाराज शूरसेनाश्च सर्वशः ।।	6-56-7a 6-56-7b
मागधाश्च कलिङ्गाश्च दासेरकगणैः सह । दक्षिणं पक्षमासाद्य स्थिता व्यूहस्य दंशिताः ।।	6-56-8a 6-56-8b
काकरुशा विकुञ्चाश्च मुण्डाः कुण्डीवृषास्तथा। बृहद्वलेन सहिता वामं पार्श्वमवस्थिताः ।।	6-56-9a 6-56-9b
व्यूढं दृष्ट्वा तु तत्सैन्यं सव्यसाची परंतपः। धृष्टद्युम्नेन सहितः प्रत्यव्यूहत संयुगे ।।	6-56-10a 6-56-10b
अर्धचन्द्रेण व्यूहेन व्यूहन्तमतिदारुणम् । दक्षिणं शृङ्गमास्वय भिमसेनो व्यरोचत ।।	6-56-11a 6-56-11b
नानासंस्त्रौपसंषत्रैर्नानादेश्यैर्नृपैर्वृतः । तदन्येव विराटश्च द्रुपदश्च महारथः ।।	6-56-12a 6-56-12b
तदनन्तरमेवासीन्नीलो नीलायुधैः सह । नीलादनन्तरश्चैव धृष्टकेतुर्महाबलः ।।	6-56-13a 6-56-13b
चेदिकाशिकरूपेश्च पौरवैरपि संवृतः। धृष्टद्युम्नः शिखण्डी च पाञ्चालाश्च प्रभद्रकाः ।।	6-56-14a 6-56-14b
मध्ये सैन्यस्य महतः स्थिता युद्धाय भारत। तत्रैव धर्मराजोऽपि गजानीकेन संवृतः ।	6-56-15a 6-56-15b
ततस्तु सात्यकी राजन्द्रौपद्याः पञ्च चात्मजाः । अभिमन्युस्ततः शूर इरावांश्च ततः परम् ।।	6-56-16a 6-56-16b
भैमसेनिस्ततो राजन्केकयाश्च महारथाः । एते सर्वे महाराज वामं पार्श्वमुपाश्रिताः ।।	6-56-17a 6-56-17b
सर्वस्य जगतो गोप्ता गोप्ता यस्य जनार्दनः। `तत्रानुरथिनां श्रेष्ठो वामश्रृङ्गे व्यवस्थितः।' एवमेतं महाव्यूहं प्रत्यव्यूहन्त पाण्डवाः ।।	6-56-18a 6-56-18b 6-56-18c
वधार्थं तव पुत्रामां तत्पक्षे ये च सङ्गताः । ततः प्रववृते युद्धं व्यतिषक्तरथद्विपम् ।।	6-56-19a 6-56-19b
तावकानां परेषां च निघ्नतामितरेतरम् । हयौघाश्च रथौघाश्व तत्र तत्र विशांपते ।।	6-56-20a 6-56-20b
संपतन्तो व्यदृश्यन्त निघ्नन्तस्ते परस्परम् । धावतां च रथोघानां निघ्नतां च पृथक् पृथक् ।।	6-56-21a 6-56-21b
बभूव तुमुलः शब्दो विमिश्रो दुन्दुभिस्वनैः । दिवस्पृङ्वरवीराणां निघ्नतामितरेतरम् । संप्रहारे सुतुमुले तव तेषां च भारत ।।	6-56-22a 6-56-22b 6-56-22c
।। इति श्रीमन्महाभारते भीष्मपर्वणि भीष्मवधपर्वणि तृतीयदिवसयुद्धे षट्पञ्चाशोऽध्यायः ।।

6-56-17 ततोऽभूद्द्विपदां श्रेष्ठो वामं पार्श्वमपाश्रितः इति खo पाठः ।।

भीष्मपर्व-055

पुटाग्रे अल्लिखितम्।

भीष्मपर्व-057