महाभारतम्-06-भीष्मपर्व-084

by वेदव्यासः

← भीष्मपर्व-083

महाभारतम् षष्ठपर्व महाभारतम्-06-भीष्मपर्व-084 वेदव्यासः

भीष्मपर्व-085 →

युधिष्ठिरादियुद्धवर्णनम् ।। 1 ।।

महाभारतम्/भीष्मपर्व

1. 001
2. 002
3. 003
4. 004
5. 005
6. 006
7. 007
8. 008
9. 009
10. 010
11. 011
12. 012
13. 013
14. 014
15. 015
16. 016
17. 017
18. 018
19. 019
20. 020
21. 021
22. 022
23. 023
24. 024
25. 025
26. 026
27. 027
28. 028
29. 029
30. 030
31. 031
32. 032
33. 033
34. 034
35. 035
36. 036
37. 037
38. 038
39. 039
40. 040
41. 041
42. 042
43. 043
44. 044
45. 045
46. 046
47. 047
48. 048
49. 049
50. 050
51. 051
52. 052
53. 053
54. 054
55. 055
56. 056
57. 057
58. 058
59. 059
60. 060
61. 061
62. 062
63. 063
64. 064
65. 065
66. 066
67. 067
68. 068
69. 069
70. 070
71. 071
72. 072
73. 073
74. 074
75. 075
76. 076
77. 077
78. 078
79. 079
80. 080
81. 081
82. 082
83. 083
84. 084
85. 085
86. 086
87. 087
88. 088
89. 089
90. 090
91. 091
92. 092
93. 093
94. 094
95. 095
96. 096
97. 097
98. 098
99. 099
100. 100
101. 101
102. 102
103. 103
104. 104
105. 105
106. 106
107. 107
108. 108
109. 109
110. 110
111. 111
112. 112
113. 113
114. 114
115. 115
116. 116
117. 117
118. 118
119. 119
120. 120
121. 121
122. 122

सञ्जय उवाच।	6-84-1x
ततो युधिष्ठिरो राजा मध्यं प्राप्ते दिवाकरे। श्रुतायुपमभिप्रेक्ष्य प्रेषयामास वाजिनः ।।	6-84-1a 6-84-1b
ततस्तु त्वरितो राजञ्श्रुतायुषमरिन्दमन् । निजघ्ने सायकैस्तीक्ष्णैर्नवभिर्नतपर्वभिःक ।।	6-84-2a 6-84-2b
स संवार्य रमे राजा प्रेषितान्धर्मसूनुना । शरान्सप्त महेष्वासः कौन्तेयाया समार्षयत्।।	6-84-3a 6-84-3b
ते तस्व कवचं भित्त्वा पपुः शोणितमाहवे। असूनिव विचिन्वन्तो देहे तस्य महात्मनः ।।	6-84-4a 6-84-4b
पाण्डवस्तु भृशं क्रुद्धो विद्धस्तेन महात्मना । रणे वराहकर्णेन राजानं हृद्यविध्यता ।।	6-84-5a 6-84-5b
अथापरेण भल्लेन केतुं तस्य महात्मनः । रथश्रेष्ठो रथात्तूर्णं भूमौ पार्थो न्यपातयत् ।।	6-84-6a 6-84-6b
केतु निपतितं दृष्ट्वा श्रुतायुः स तु पार्थिवः । पाण्डवं विशिखैतीक्ष्णै राजन्विव्याध सप्तभिः ।।	6-84-7a 6-84-7b
ततः क्रोघात्प्रजज्वल धर्मपुत्रो युधिष्ठिरः । यथा युगान्ते भूतानि दिधक्षुरिव पावकः ।।	6-84-8a 6-84-8b
क्रुद्धं तु पाण्डवं दृष्ट्वा देवगन्धर्वराक्षसाः । प्रविव्यधुर्महाराज व्याकुलं जाप्यभूज्जगत् ।।	6-84-9a 6-84-9b
सर्वेषां चैव भूतानामिदमासीन्मनोगतम् । त्रींल्लोकान्म संक्रुद्धो नृपोऽयं धक्ष्यतीति वै ।।	6-84-10a 6-84-10b
ऋष..... देवाश्च चक्रुः स्वस्त्ययनं महत्। लोकानां नृपाशान्त्यर्थं क्रोधिते पाण्डवे तदा ।।	6-84-11a 6-84-11b
स च क्रोधसमाविष्टः सृक्विणी परिसंलिहन । इवारात्सवपुर्घोरं युगान्तादित्यसन्निभम् ।।	6-84-12a 6-84-12b
ततः सैन्यानि सर्वाणि तावकानि विशांपते । निराशान्यभवंस्तत्र जीवितं प्रति भारत ।।	6-84-13a 6-84-13b
स तु धैर्येण तं कोपं सन्निवार्य महायशाः । श्रुतायुषः प्रचिच्छेद मुष्टिदेशे महाधनुः ।।	6-84-14a 6-84-14b
अथैनं छिन्नधन्वानं नाराचेन स्तनान्तरे । निर्बिभेद रणे राजा सर्वसैन्यस्य पश्यतः ।।	6-84-15a 6-84-15b
सत्वरं च रणे राजंस्तस्य वाहान्महात्मनः । निजघान शरैः क्षिप्रं सूतं च सुमहाबलः ।।	6-84-16a 6-84-16b
हताश्वं तु रथं त्यक्त्वा दृष्ट्वा राज्ञोऽस्य पौरुषम् । विप्रदुद्राव वेगेन श्रुतायुः समरे तदा।।	6-84-17a 6-84-17b
तस्मिञ्जिते महेष्वासे धर्मपुत्रेण संयुगे। दुर्योधनबलं राजन्सर्वमासीत्पराङ्भुखम् ।।	6-84-18a 6-84-18b
एवं जित्वा महाराज धर्मपुत्रो युधिष्ठिरः । व्यात्ताननो यथा कालस्तव सैन्यं जघान ह ।।	6-84-19a 6-84-19b
चेकितानस्तु वार्ष्णेयो गौतमं रथिनां वरम् । प्रेक्षतां सर्वसैन्यानां छादयामास सायकैः ।।	6-84-20a 6-84-20b
संनिवार्य शरांस्तांस्तु कृपः शारद्वतो युधि। चेकितानां रणे यत्तं राजन्विव्याध पत्रिभिः ।।	6-84-21a 6-84-21b
अथापरेण भल्लेन धनुश्चिच्छेद मारिष । सारथिं चास्य समरे क्षिप्रहस्तो न्यपातयत् ।।	6-84-22a 6-84-22b
अश्वांस्छास्यावधीद्राजन्नुभौ तौ पार्ष्णिसारथी । अवप्लुत्य रथात्तूर्णं गदां जग्राह सात्वतः ।।	6-84-23a 6-84-23b
स तया वीरघातिन्या गदया गदिनां वरः । गौतमस्य हयान्हत्वा सारथिं च न्यपातयत् ।।	6-84-24a 6-84-24b
भूमिष्ठो गौतमस्तस्य शरांश्चिक्षेप षोडशक । शरास्ते सात्वतं भित्त्वा प्राविशन्धरणीतलम् ।।	6-84-25a 6-84-25b
चेकितानस्ततः क्रुद्धः पुनश्चिक्षेप तां गदाम् । गौतमस्य वधाकाङ्क्षी वृत्रस्येव पुरन्दरः ।।	6-84-26a 6-84-26b
तामापतन्तीं विमलामश्यमगर्भां महागदाम्। शरैरनेकसाहस्त्रैर्वारयामास गौतमः ।।	6-84-27a 6-84-27b
चेकितानस्ततः खङ्गं क्रोधादुद्धृत्य भारत। लाघवं परमास्थाय गौतमं समुपाद्रवत् ।।	6-84-28a 6-84-28b
गौतमोऽपि धनुस्त्यक्त्वा प्रगृह्यासिं सुसंयतः । वेगेन महता राजंश्चेकितानमुपाद्रवत् ।।	6-84-29a 6-84-29b
तावुभौ बलसंपन्नौ निस्त्रिंशवरधारिणौ । निस्त्रिंशाभ्यां सुतीक्ष्णाभ्यामन्योन्यं संततक्षतुः ।।	6-84-30a 6-84-30b
निस्त्रिंशवेगाभिहतौ ततस्तौ पुरुषर्षभौ । धरणीं समनुप्राप्तौ सर्वभूतनिषेविताम् ।।	6-84-31a 6-84-31b
मूर्छयाऽभिपरीताङ्गौ व्यायामेन तु मोहितौ । ततोऽभ्यधावद्वेगेन भीमसेनः सुहृत्तया ।।	6-84-32a 6-84-32b
चेकितानं तथाभूतं दृष्ट्वा समरदुर्मदः । रथमारोपयच्चैनं सर्वसैकन्यस्य पश्यतः ।।	6-84-33a 6-84-33b
तथैव शकुनि शूरः स्यालस्तव विशांपतेक । आरोपयद्रथं तूर्णं गौतमं रथिनां वरम् ।।	6-84-34a 6-84-34b
सौमदत्तिं ततः क्रुद्धो धृष्टकेतुर्महाबलः । नवत्या सायकैः क्षिप्रं राजन्विव्याध वक्षसि ।।	6-84-35a 6-84-35b
सौमदत्तिरुरस्थैस्तैर्भृशं बाणैरशोभत । मध्यंदिने महाराज रश्मिभिस्तपनो यथा ।।	6-84-36a 6-84-36b
भूरिश्रवास्तु समरे धृष्टकेतुं महारथम् । हतसूतहयं चक्रे विरथं सायकोत्तमैः ।।	6-84-37a 6-84-37b
विरथं तं समालोक्य हताश्वं हतसारथिम् । महता शरवर्षेण च्छादयामास संयुगे ।।	6-84-38a 6-84-38b
स तु तं रथमुत्सृज्य धृष्टकेतुर्महामनाः । आरुरोह ततो यानं शतानीकस्य मारिष ।।	6-84-39a 6-84-39b
चित्रसेनो विकर्णश्च राजन्दुर्मर्षणस्तथा। रथिनो हेमसन्नाहाः सौभद्रमभिदुद्रुवुः ।।	6-84-40a 6-84-40b
अभिमन्योस्ततस्तैस्तु घोरं युद्धमवर्तत। शरीरस्य यथा राजन्वातपित्तकफैस्त्रिभिः ।।	6-84-41a 6-84-41b
विरथांस्तव पुत्रांस्तु कृत्वा राजन्महाहवे । न जघान नरव्याघ्रः स्मरन्भीमवचस्तदा ।।	6-84-42a 6-84-42b
ततो राज्ञां बहुशतैर्गजाश्वरथयायिभिः । संवृतं समरे भीष्मं देवैरपि दुरासदम् ।।	6-84-43a 6-84-43b
प्रयान्तं शीघ्रमुद्वीक्ष्य परित्रातुं सुतांस्तव । अभिमन्युं समुद्दिश्य बालमेकं महारथम् ।।	6-84-44a 6-84-44b
वासुदेवमुवाचेदं कौन्तेयः श्वेतवाहनः । चोदयाश्वान्हृषीकेश यत्रैते बहुला रथाः ।।	6-84-45a 6-84-45b
एते हि बहवः शूराः कृतास्त्रा युद्धदुर्मदाः। यथा हन्युर्न नः सेनां तथा माधव चोदय ।।	6-84-46a 6-84-46b
एवमुक्तः स वार्ष्णेयः कौन्तेयेनामितौजसा । रथं श्वेतहयैर्युक्तं प्रेषयामास संयुगे ।।	6-84-47a 6-84-47b
निष्ठानको महानासीत्तव सैन्यस्य मारिष । यदर्जुनो रणे क्रुद्धः संयातस्तावकान्प्रति ।।	6-84-48a 6-84-48b
समासाद्य तु कौन्तेयो राज्ञस्तान्भीष्मरक्षिणः । सुशर्माणमथो राजन्निदं वचनमब्रवीत् ।।	6-84-49a 6-84-49b
जानामि त्वां युधां श्रेष्ठमत्यन्तं पूर्ववैरिणम् । अनयस्याद्य संप्राप्तं फलं पश्य सुदारुणम् ।।	6-84-50a 6-84-50b
अद्य ते दर्शयिष्यामि पूर्वप्रेतान्पितामहान् । एवं संजल्पतस्तस्य बीभत्सोः शत्रुघातिनः ।।	6-84-51a 6-84-51b
श्रुत्वापि परुषं वाक्यं सुशर्मा रथयूथपः । न चैनमब्रवीत्किंचिच्छुभं वा यदि वाऽशुभम् ।।	6-84-52a 6-84-52b
अभिगम्यार्जुनं वीरं राजभिर्बहुभिर्वृतः। पुरस्तात्पृष्ठतश्चैव पार्श्वतश्चैव सर्वतः ।।	6-84-53a 6-84-53b
परिवार्यार्जुनं सङ्ख्ये तव पुत्रैर्महारथः । शरैः संछादयामास मेघैरिव दिवाकरम् ।।	6-84-54a 6-84-54b
ततः प्रवृत्तः सुमहान्संग्रामः शोणितोदकः। तावकानां च समरे पाण्डवानां च भारत ।।	6-84-55a 6-84-55b

भीष्मपर्व-083

पुटाग्रे अल्लिखितम्।

भीष्मपर्व-085