पद्मपुराणम्/खण्डः २ (भूमिखण्डः)/अध्यायः ००१
| पद्मपुराणम् अध्यायः ००१ वेदव्यासः |
अध्यायः ३ → |
| पद्मपुराणम्/खण्डः २ |
|---|
ॐ श्रीगणेशाय नमः
ऋषय ऊचुः-
शृणु सूत महाभाग सर्वतत्त्वार्थकोविद ।
संदेहमागतं विद्वन्दारुणं बुद्धिनाशनम् १।
केचित्पठंति प्रह्लादं पुराणेषु द्विजोत्तमाः ।
पंचवर्षान्वितेनापि केशवः परितोषितः २।
देवासुरे कथं प्राप्ते हरिणा सह युध्यति ।
निहतो वासुदेवेन प्रविष्टो वैष्णवीं तनुम् ३।
सूत उवाच-
कश्यपेन पुरा ज्ञातं कृतं व्यासेन धीमता ।
ब्रह्मणा कथितं पूर्वं व्यासस्याग्रे स्वयं प्रभोः ४।
तमेवं हि प्रवक्ष्यामि भवतामग्रतो द्विजाः ।
संदेहकारणं जातं छिन्नं देवेन वेधसा ५ ।
व्यास उवाचः-
शृणु सूत महाभाग ब्रह्मणा परिभाषितम् ।
प्रह्लादस्य यथा जन्म पुराणेप्यन्यथा श्रुतम् ६ ।
जातमात्रः सर्वसुखं वैष्णवं मार्गमाश्रितः ।
महाभागवतश्रेष्ठः प्रह्लादो देवपूजितः ७।
विष्णुना सह युद्धाय सपुत्रः संगरंगतः ।
निहतो वासुदेवेन प्रविष्टो वैष्णवीं तनुम् ८।
सृष्टिभावं शृणुष्व त्वमस्यैव च महात्मनः ।
संगरं प्राप्य पुत्राद्यैर्विष्णुना सह वीर्यवान् ९।
प्रविष्टो वैष्णवं तेजः संप्राप्य स्वेन तेजसा ।
पुराकल्पे महाभाग यथा जातः स वीर्यवान् १०।
वृत्तांतं तस्य वीरस्य प्रवक्ष्यामि समासतः ।
पश्चिमे सागरस्यांते द्वारका नाम वै पुरी ११।
सर्वऋद्धिसमायुक्ता सर्वसिद्धिसमन्विता ।
तस्यामास्ते सदा देवो योगज्ञो योगवित्तमः १२।
शिवशर्मेति विख्यातो वेदशास्त्रार्थकोविदः ।
तस्यापि पंचपुत्रास्तु बभूवुः शास्त्रकोविदाः १३।
यज्ञशर्मा वेदशर्मा धर्मशर्मा तथैव च ।
विष्णुशर्मा महाभागो नूनं तत्कर्मकोविदः १४।
पंचमः सोमशर्मेति पितृभक्तिपरायणः ।
पितृभक्तिं विना चैव धर्ममन्यं द्विजोत्तमाः १५।
न विदंति महात्मानस्तद्भावेन तु भाविताः ।
तेषां तु भक्तिं संपश्यञ्छिवशर्मा द्विजोत्तमः १६।
चिंतयामास मेधावी निष्कर्षिष्ये सुरोत्तमान् ।
पितृभक्तेषु यो भावो नैतेषां मनसि स्थितः १७।
यथा जानाम्यहं चाथ करिष्ये बुद्धिपूर्वकम् ।
विष्णोश्चैव प्रसादात्स सर्वसिद्धिर्बभूव ह १८।
सद्भावं चिंतयामास अंजनार्थं द्विजोत्तमाः ।
उपायं ब्राह्मणश्रेष्ठस्तपसस्तेजसः किल १९।
चकार सोप्युपायज्ञो मायया ब्रह्मवित्तमः ।
तेषामग्रे ततो व्याजं शिवशर्मा व्यदर्शयत् २०।
महता ज्वररोगेण मृता माता विदर्शिता ।
तैस्तु दृष्टा मृता माता पितरं वाक्यमब्रुवन् २१।
ययावयं महाभाग गर्भोदरे प्रवर्द्धिताः ।
कलेवरं परित्यज्य स्वयमेव गता क्षयम् २२।
अपहाय गता सेयं स्वर्गे तात किमुच्यते ।
शिवशर्मोपरिभवं पुत्रं भक्तिपरायणम् २३।
यज्ञशर्माणमाहूय इत्युवाच द्विजोत्तमः ।
शिवशर्मोवाच-
अनेनापि सुतीक्ष्णेन शस्त्रेण निशितेन वै २४।
विच्छिद्यांगानि सर्वाणि यत्र तत्र क्षिपस्व ह ।
तत्कृतं तेन पुत्रेण यथादेशः श्रुतः पितुः २५।
समायातः पुनः पश्चात्पितरं वाक्यमब्रवीत् ।
यथादिष्टं त्वया तात तत्सर्वं कृतवानहम् २६।
समादिश ममान्यच्च कार्यकारणमद्य च ।
तच्च सर्वं करिष्यामि दुर्जयं दुर्लभं पितः २७।
तमाज्ञाय महाभागं पितृभक्तं स च द्विजः ।
निश्चयं परमं ज्ञात्वा द्वितीयस्य विचिंतयन् २८।
वेदशर्माणमाहूय गच्छ त्वं मम शासनात् ।
स्त्रिया विना न शक्नोमि स्थातुं कंदर्पमोहितः २९।
मायया दर्शिता नारी सर्वसौभाग्यसंपदा ।
एनामानय वत्स त्वं ममार्थे कृतनिश्चयः ३०।
एवमुक्तस्तथा प्राह करिष्ये तव सुप्रियम् ।
पितरं तं नमस्कृत्य तामुवाच गतस्ततः ३१।
त्वां देवि याचते तातः कामबाणप्रपीडितः ।
अतस्त्वं जरया युक्ते प्रसादसुमुखी भव ३२।
भज त्वं चारुसर्वांगि पितरं मम सुंदरि ।
एवमाकर्णितं तस्य मायया वेदशर्मणः ३३।
स्त्र्युवाच-
जरया पीडितस्यापि नैवेच्छामि कदाचन ।
सश्लेष्ममुखरोगस्य व्याधिग्रस्तस्य सांप्रतम् ३४।
शिथिलस्यापि चार्तस्य तस्य वृद्धस्य संगमम् ।
भवंतं रंतुमिच्छामि करिष्ये तव सुप्रियम् ३५।
भवंतं रूपसौभाग्यैर्गुणरत्नैरलंकृतम् ।
दिव्यलक्षणसंपन्नं दिव्यरूपं महौजसम् ३६।
किं करिष्यसि तातेन वृद्धेन शृणु मानद ।
ममांगभोगभावेन सर्वं प्राप्स्यसि दुर्लभम् ३७।
यद्यत्त्वमिच्छसे विप्र तद्ददामि न संशयः ।
एतद्वाक्यं महच्छ्रुत्वा अप्रियं पापसंकुलम् ३८।
वेदशर्मोवाच-
अधर्मयुक्तं ते वाक्यमयुक्तं पापमिश्रितम् ।
नेदृशं मां वदेर्देवि पितृभक्तिमनागसम् ३९।
पितुरर्थं समायातस्त्वामहं प्रार्थये शुभे ।
अन्यदेवं न वक्तव्यं भज त्वं पितरं मम ४०।
यद्यत्त्वमिच्छसे देवि त्रैलोक्ये सचराचरम् ।
तत्तद्दद्मि न संदेहो देवराज्याधिकं शुभे ४१।
स्त्र्युवाच-
एवं समर्थो दातुं मे पितुरर्थे यदा भवान् ।
तदा मे दर्शयाद्यैव सेंद्रास्त्वं समहेश्वरान् ४२।
दातुमेवं समर्थोसि दुर्लभं सांप्रतं किल ।
किं ते बलं महाभाग दर्शयस्व त्वमात्मनः ४३।
वेदशर्मोवाच-
पश्य पश्य बलं देवि प्रभावं तपसो मम ।
मयाहूताः समायाता इंद्राद्याः सुरसत्तमाः ४४।
वेदशर्माणमूचुस्ते किं कुर्मो हि द्विजोत्तम ।
यमेवमिच्छसे विप्र तं ददामो न संशयः ४५।
वेदशर्मोवाच-
यदि देवाः प्रसान्ना मे प्रसादसुमुखा यदि ।
ददंतु विमलां भक्तिं पादयोः पितुरेव मे ४६।
एवमस्तु सुराः सर्वे यथायातास्तथा गताः ।
तमुवाच तथा दृष्ट्वा दृष्टं ते तपसो बलम् ४७।
देवैस्तु नास्ति मे कार्यं यदि दातुमिहेच्छसि ।
यन्मां नयसि गुर्वर्थं तत्कुरुष्व मम प्रियम् ४८।
देहि त्वं स्वं शिरो विप्र स्वहस्तेन निकृत्य वै ।
वेदशर्मोवाच-
धन्योहमद्य संजातो मुक्तश्चैव ऋणत्रयात् ४९।
स्वशिरो देवि दास्यामि गृह्यतां गृह्यतां शुभे ।
शितेन तीक्ष्णधारेण शस्त्रेण द्विजसत्तमः ५०।
निकृत्य स्वं शिरश्चाथ दत्तं तस्यै प्रहस्य च ।
रुधिरेण प्लुतं सा च परिगृह्य गता मुनिम् ५१।
स्त्र्युवाच-
तवार्थे प्रेषितं विप्र पुत्रेण वेदशर्मणा ।
एतच्छिरः संगृहाण निकृत्तं चात्मनात्मनः ५२।
उत्तमांगं प्रदत्तं मे पितृभक्तेन तेन ते ।
तवार्थे द्विजशार्दूल मामेवं परिभुंक्ष्व वै ५३।
तस्य तैर्भ्रातृभिर्दृष्टं साहसं वेदशर्मणः ।
वेपितांगत्वमापन्नास्ते बभूवुः परस्परम् ५४।
मृता नो धर्मसाध्वी सा माता सत्यसमाधिना ।
अयमेव महाभागः पितुरर्थे मृतः शुभः ५५।
धन्योयं धन्यतां प्राप्तः पितुरर्थे कृतं शुभम् ।
एवं संभाषितं तैस्तु भ्रातृभिः पुण्यचारिभिः ५६।
समाकर्ण्य द्विजो वाक्यं ज्ञात्वा भक्तिपरायणम् ।
निकृत्तं च शिरस्तेन पुत्रेण वेदशर्मणा ५७।
धर्मशर्माणमाहाथ शिर एतत्प्रगृह्यताम् ५८।
इति श्रीपद्मपुराणे भूमिखंडे शिवशर्मचरिते प्रथमोऽध्यायः १।
।
।