महाभारतम्-02-सभापर्व-041

by वेदव्यासः

← सभापर्व-040

महाभारतम् द्वितीयपर्व महाभारतम्-02-सभापर्व-041 वेदव्यासः

सभापर्व-042 →

शिशुपालं सान्त्वयन्तं युधिष्ठिरं निवार्य भीष्णेण श्रीकृष्णमाहात्म्यकथनम् ।। 1।।

महाभारतम्/सभापर्व

1. 001
2. 002
3. 003
4. 004
5. 005
6. 006
7. 007
8. 008
9. 009
10. 010
11. 011
12. 012
13. 013
14. 014
15. 015
16. 016
17. 017
18. 018
19. 019
20. 020
21. 021
22. 022
23. 023
24. 024
25. 025
26. 026
27. 027
28. 028
29. 029
30. 030
31. 031
32. 032
33. 033
34. 034
35. 035
36. 036
37. 037
38. 038
39. 039
40. 040
41. 041
42. 042
43. 043
44. 044
45. 045
46. 046
47. 047
48. 048
49. 049
50. 050
51. 051
52. 052
53. 053
54. 054
55. 055
56. 056
57. 057
58. 058
59. 059
60. 060
61. 061
62. 062
63. 063
64. 064
65. 065
66. 066
67. 067
68. 068
69. 069
70. 070
71. 071
72. 072
73. 073
74. 074
75. 075
76. 076
77. 077
78. 078
79. 079
80. 080
81. 081
82. 082
83. 083
84. 084
85. 085
86. 086
87. 087
88. 088
89. 089
90. 090
91. 091
92. 092
93. 093
94. 094
95. 095
96. 096
97. 097
98. 098
99. 099
100. 100
101. 101
102. 102
103. 103

वैशम्पायन उवाच।	2-41-1x
ततो युधिष्ठिरो राजा शिशुपालमुपाद्रवत्। उवाच चैनं मधुरं सान्त्वपूर्वमिदं वचः।।	2-41-1a 2-41-1b
नेदं युक्तं महीपाल यादृशं वै त्वमुक्तवान्। अधर्मश्च परो राजन्पारुष्यं च निरर्थकम्।।	2-41-2a 2-41-2b
न हि धर्मं परं जातु नावबुध्येत पार्थिवः। भीष्मः शान्तनवस्त्वेनं मावमंस्थास्त्वमन्यथा।।	2-41-3a 2-41-3b
पश्य चैतान्महीपालांस्त्वत्तो वृद्धतरान्बहून्। मृष्यन्ते चार्हणां कृष्णे तद्वत्वं क्षन्तुमर्हसि।।	2-41-4a 2-41-4b
वेद तत्त्वेन कृष्णं हि भीष्णश्चेदिपते भृशम्। न ह्येनं त्वं तथा यथैनं वेद कौरवः।।	2-41-5a 2-41-5b
भीष्म उवाच।	2-41-6x
नास्मै देयो ह्यनुनयो नायमर्हति सान्त्वनम्। लोकवृद्धतमे कृष्णे योऽर्हणां नाभिमन्यते।।	2-41-6a 2-41-6b
क्षत्रियः क्षत्रियं जित्वा रणे रणकृतां वरः। यो मुञ्चति वशे कृत्वा गुरुर्भवति तस्य सः।।	2-41-7a 2-41-7b
अस्यां हि समितौ राज्ञामेकमप्यजितं युधि। न पश्यामि महीपालं सात्वतीपुत्रतेजसा।।	2-41-8a 2-41-8b
न हि केवलमस्माकमयमर्च्यतमोऽच्युतः। त्रयाणामपि लोकानामर्चनीयो महाभुजः।।	2-41-9a 2-41-9b
कृष्णेन हि जिता युद्धे बहवः क्षत्रियर्षभाः। जगत्सर्वं च वार्ष्णेये निखिलेन प्रतिष्ठितम्।।	2-41-10a 2-41-10b
तस्मात्सत्स्वपि वृद्धेषु कृष्णमर्चाम नेतरान्। एवं वक्तुं न चार्हस्त्वं मा तेऽभूद्बुद्धिरीदृशी।।	2-41-11a 2-41-11b
ज्ञानवृद्धा मया राजन्बहवः पर्युपासिताः। `यस्य राजन्प्रभावज्ञाः पुरा सर्वे च रक्षिताः'। तेषां कथयतां शौरेरहं गुणवतो गुणान्।।	2-41-12a 2-41-12b 2-41-12c
समागतानामश्रौषं बहून्बहुमतान्सताम्। कर्माण्यपि च यान्यस्य जन्मप्रभृति धीमतः।।	2-41-13a 2-41-13b
बहृशः कथ्यमानानि नरैर्भूयः श्रुतानि मे। न केवलं वयं कामाच्चेदिगज जनार्दनम्।।	2-41-14a 2-41-14b
न सम्बन्धं पुरस्कृत्य कृतार्थं वा कथञ्चन। अर्चामहेऽर्चितं सद्भिर्भुवि भूतसुखावहम्।।	2-41-15a 2-41-15b
यशः शौर्यं जयं चास्य विज्ञायार्चां प्रयुञ्ज्महे न च कश्चिदिहास्माभिः सुवालोप्यपरीक्षितः।।	2-41-16a 2-41-16b
गुणैर्वृद्धानतिक्रम्य हरिरर्च्यतमो मतः। ज्ञानवृद्धो द्विजातीनां क्षत्रियाणां बलाधिकः।।	2-41-17a 2-41-17b
वैश्यानां धान्यधनवाञ्शूद्राणामेव जन्मतः। पूज्यतायां च गोविन्दे हेतू द्वावपि संस्थितौ।।	2-41-18a 2-41-18b
वेदवेदाङ्गविज्ञानं बलं चाभ्यधिकं तथा। नृणां लोके हि कोऽन्योस्ति विशिष्टः केशवादृते।।	2-41-19a 2-41-19b
दानं दाक्ष्यं श्रुतं शौर्यं ह्रीः कीर्तिर्बुद्धिरुत्तमा। संनतिः श्रीर्धृतिस्तुष्टिः पुष्टिश्च नियताऽच्युते।।	2-41-20a 2-41-20b
तमिमं लोकसम्पन्नमाचार्यं पितरं गुरुम्। अर्घ्यमर्चितमर्चामः सर्वे सङ्क्षन्तुमर्हथ।।	2-41-21a 2-41-21b
ऋत्विग्गुरुर्विवाह्यश्च स्नातको नृपतिः प्रियः। सर्वमेतद्धृषीकेशस्तस्मादभ्यर्चितोऽच्युतः।।	2-41-22a 2-41-22b
कृष्ण एव हि लोकानामुत्पत्तिरपि चाप्ययः। कृष्णस्य हि कृते विश्वमिदं भूतं चराचरम्।।	2-41-23a 2-41-23b
एष प्रकृतिरव्यक्ता कर्ता चैव सनातनः। परश्च सर्वभूतेभ्यस्तस्मात्पूज्यतमोऽच्युतः।।	2-41-24a 2-41-24b
द्धिर्मनो महद्वायुस्तेजोऽभः खं मही च या। चतुर्विधं च यद्भूतं सर्वं कृष्णे प्रतिष्ठितम्।।	2-41-25a 2-41-25b
आदित्यश्चन्द्रमाश्चैव नक्षत्राणि ग्रहाश्च ये। दिशश्च विदिशश्चैव सर्वं कृष्णे प्रतिष्ठितम्।।	2-41-26a 2-41-26b
` एष रुद्रश्च सर्वात्मा ब्रह्मा चैव सनातनः। अक्षरं क्षररूपेण मानुषत्वमुपागतः'।।	2-41-27a 2-41-27b
अग्निहोत्रमुखा वेदा गायत्री च्छन्दसां मुखम्। राजा मुखं मनुष्याणां नदीनां सागरो मुखम्।।	2-41-28a 2-41-28b
नक्षत्राणां मुखं चन्द्र आदित्यस्तेजसां मुखम्। पर्वतानां मुखं मेरुर्गरुडः पततां मुखम्।।	2-41-29a 2-41-29b
ऊर्ध्वं तिर्यगधश्चैव यावती जगतो गतिः। सदेवकेषु लोकेषु भगवान्केशवो मुखम्।।	2-41-30a 2-41-30b
अयं तु पुरुषो बालः शिशुपालो न बुध्यते। सर्वत्र सर्वदा कृष्णं तस्मादेवं प्रभाषते।।	2-41-31a 2-41-31b
यो हि धर्मं विचिनुयादुत्कृष्टं मतिमान्नरः। स वै पश्येद्यथा धर्मं न तथा चेदिराडयम्।।	2-41-32a 2-41-32b
सवृद्धबालेष्वथवा पार्थिवेषु महात्मसु। को नार्हं मन्यते कृष्णं को वाप्येनं न पूजयेत्।।	2-41-33a 2-41-33b
अथैनां दुष्कृतां पूजां शिशुपालो व्यवस्यति। दुष्कृतायां यथान्यायं तथाऽयं कर्तुमर्हति।।	2-41-34a 2-41-34b
।। इति श्रीमन्महाभारते सभापर्वणि अर्घाहरणपर्वणि एकचत्वारिंशोऽध्यायः।। 41 ।।

टिप्पणी

2-41-25 चतुर्विधं जरायुजादि भौतिकम्।।

सभापर्व-040

पुटाग्रे अल्लिखितम्।

सभापर्व-042