← सभापर्व-095 महाभारतम्
द्वितीयपर्व
महाभारतम्-02-सभापर्व-096
वेदव्यासः
सभापर्व-097 →

दुर्योधनेन धृतराष्ट्रसमीपे कार्तवीर्यार्जुनोपाख्यानकथनम्।। 1।।

  1. 001
  2. 002
  3. 003
  4. 004
  5. 005
  6. 006
  7. 007
  8. 008
  9. 009
  10. 010
  11. 011
  12. 012
  13. 013
  14. 014
  15. 015
  16. 016
  17. 017
  18. 018
  19. 019
  20. 020
  21. 021
  22. 022
  23. 023
  24. 024
  25. 025
  26. 026
  27. 027
  28. 028
  29. 029
  30. 030
  31. 031
  32. 032
  33. 033
  34. 034
  35. 035
  36. 036
  37. 037
  38. 038
  39. 039
  40. 040
  41. 041
  42. 042
  43. 043
  44. 044
  45. 045
  46. 046
  47. 047
  48. 048
  49. 049
  50. 050
  51. 051
  52. 052
  53. 053
  54. 054
  55. 055
  56. 056
  57. 057
  58. 058
  59. 059
  60. 060
  61. 061
  62. 062
  63. 063
  64. 064
  65. 065
  66. 066
  67. 067
  68. 068
  69. 069
  70. 070
  71. 071
  72. 072
  73. 073
  74. 074
  75. 075
  76. 076
  77. 077
  78. 078
  79. 079
  80. 080
  81. 081
  82. 082
  83. 083
  84. 084
  85. 085
  86. 086
  87. 087
  88. 088
  89. 089
  90. 090
  91. 091
  92. 092
  93. 093
  94. 094
  95. 095
  96. 096
  97. 097
  98. 098
  99. 099
  100. 100
  101. 101
  102. 102
  103. 103
जनमेजय उवाच।। 2-96-1x
अनुज्ञातांस्तान्विदित्वा सरत्नधनसञ्जयान्।
पाण्डवान्धार्तराष्ट्राणां कथमासीन्मनस्तदा।।
2-96-1a
2-96-1b
वैशम्पायन उवाच।। 2-96-2x
अनुज्ञातांस्तान्विदित्वा धृतराष्ट्रेण धीमता।
राजन्दुः शासनः क्षिप्रं जगाम भ्रातरं प्रति।।
2-96-2a
2-96-2b
दुर्योधनं समासाद्य सामात्यं भरतर्षभ।
दुःखार्तो भरतश्रेष्ठ इदं वचनमब्रवीत्।।
2-96-3a
2-96-3b
दुःशासन उवाच।। 2-96-4x
दुःखेनैतत्समानीतं स्थविरो नाशयत्यसौ।
शत्रुसाद्गमयद्द्रव्यं तद्बुध्यध्वं महारथाः।।
2-96-4a
2-96-4b
अथ दुर्योधनः कर्णः शकुनिश्चापि सौबलः।
मिथः सङ्गम्य सहिताः पाण्डवान्प्रति मानिनः।।
2-96-5a
2-96-5b
वैचित्रवीर्यं राजानं धृतराष्ट्रं मनीषिणम्।
अभिगम्य त्वरायुक्ताः श्लक्ष्णं वचनमब्रुवन्।।
2-96-6a
2-96-6b
दुर्योधन उवाच।। 2-96-7x
न त्वयेदं श्रुतं राजन्यज्जगाद बृहस्पतिः।
शक्रस्य नीतिं प्रवदन्विद्वान्देवपुरोहितः।।
2-96-7a
2-96-7b
सर्वोपायैर्निहन्तव्याः शत्रवः शत्रुसूदन।
पुरा युद्धाद्बलाद्वापि प्रकुर्वन्ति तवाहितम्।।
2-96-8a
2-96-8b
ते वयं पाण्डवधनैः सर्वान्सम्पूज्य पार्थिवान्।
यदि तान्योधयिष्यामः किं वै निः परिहास्यति।।
2-96-9a
2-96-9b
अहीनाशीविषान्क्रुद्धान्नाशाय समुपस्थितान्।
कृत्वा कण्ठे च पृष्ठे च कः समुत्स्रष्टुमर्हति।।
2-96-10a
2-96-10b
आत्तशस्त्रा रथगताः कुपितास्तात पाण्डवाः।
निःशेषान्नः करिष्यन्ति क्रुद्धा ह्याशीविषा इव।।
2-96-11a
2-96-11b
सन्नद्धो ह्यर्जुनो याति विधृत्य परमेषुधी।
गाण्डीवं मुहुरादत्ते निःश्वसंश्च निरीक्षते।।
2-96-12a
2-96-12b
गदां गुर्वी समुद्यम्य त्वरितश्च वृकोदरः।
स्वरथं योजयित्वाऽशु निर्यात इति नः श्रुतम्।।
2-96-13a
2-96-13b
नकुलः खह्गमादाय चर्म चाप्यर्धचन्द्रवत्।
सहदेवश्च राजा च चक्रुराकारमिङ्गितैः।।
2-96-14a
2-96-14b
ते त्वास्थाय रथान्सर्वे बहुशस्त्रपरिच्छदान्।
अभिघ्नान्तो रथव्रातान्सेनायोगाय निर्ययुः।।
2-96-15a
2-96-15b
न क्षंस्यन्ते तथाऽस्माभिर्जातु विप्रकृता हि ते।
द्रौपद्याश्च परिक्लेशं कस्तेषां क्षन्तुमर्हति।।
2-96-16a
2-96-16b
`न पश्यामि रणे क्रद्धुं बीभत्सुं प्रतिवारणम्।
भीष्मो द्रोणश्च कर्णश्च द्रौणिश्च रथिनां वरः।।
2-96-17a
2-96-17b
कृपश्च वृषसेनश्च विकर्णश्च जयद्रथः।
वाह्लीकः सोमदत्तश्च भूरिर्भूरिश्रवाः शलः।।
2-96-18a
2-96-18b
शकुनिः ससुतश्चैव नृपाश्चान्ये च कौरवाः।
नैते सर्वे रणोद्युक्ताः पार्थं सोढुमशक्नुवन्।।
2-96-19a
2-96-19b
अर्जुनेन समो लोके नास्ति वीर्ये धनुर्धरः।
योऽर्जुनेनार्जुनस्तुल्यो द्विबाहुर्बहुबाहुना।।
2-96-20a
2-96-20b
धृतराष्ट्र उवाच।। 2-96-21x
कस्त्वयोक्तः पुमान्वीरो बीभत्सुसमविक्रमः।
तं ये व्रूहि महावीर्यं श्रोतुमिच्छामि पुत्रक।।
2-96-21a
2-96-21b
दुर्योधन उवाच।। 2-96-22x
कार्तवीर्यस्य चरितं शृणु राजन्महात्मनः।
अव्यक्तप्रभवो ब्रह्मा सर्वलोकपितामहः।।
2-96-22a
2-96-22b
ब्रह्मणोऽत्रिः सुतो विद्वानत्रेः पुत्रो निशाकरः।
सोमस्य तदु बुधः पुत्रो बुधस्य तु पुरूरवाः।।
2-96-23a
2-96-23b
तस्याप्यध सुतोऽप्यायुरायोस्तु नहुषः सुतः।
नहुशस्य ययातिस्तु ययातेस्तनुजो यदुः?
2-96-24a
2-96-24b
यदोः पुत्रो महाराज सहस्रैजेति विश्रुतः।
सहसौजसुतो राजञ्छक्रदासेति विश्रुतः?
2-96-25a
2-96-25b
शक्रदानस्य दायादो हेहयो नाम पार्थिवः।
हेहयस्याभवत्पुत्रो धर्मनेत्र इति श्रुतः?
2-96-26a
2-96-26b
धर्मनेत्रस्य तु कृती कृतवीर्यस्तु कार्तिजः।
कृतवीर्यस्य तनयो ह्यर्जुनो बलिनां वरः?
2-96-27a
2-96-27b
स चार्जुनो महाराज तपो घोरं चकार ह।
साग्रं वर्षायुतं जज्ञ इत्येवं मे श्रुतं पुरा?
2-96-28a
2-96-28b
तथेयं पृथिवी राजन्सप्तद्वीपा सपत्तना।
ससमुद्राकरा तात विधिनोग्रेण वै जिता?
2-96-29a
2-96-29b
स चार्जुनोऽथ तेजस्वी तपः परमदुश्चरम्।
दत्तमाराधयामास सोऽर्जुनोऽत्रिसुतं मुनिम्।।
2-96-30a
2-96-30b
तस्य दत्तो वरान्प्रादाच्चतुरः पार्थिवस्य वै।
पूर्वं बाहुसहस्रं तु प्रार्थितः परमो वरः।।
2-96-31a
2-96-31b
अधर्मे प्रीयमाणस्य सद्भिस्तत्र निवारणम्।
धर्मेण पृथिवीं जित्वा धर्मेणैव हि रञ्जनम्।।
2-96-32a
2-96-32b
सङ्ग्रामान्सुबहून्कृत्वा हत्वा चारीन्सहस्रशः।
सङ्ग्रामे यतमानस्य वधश्चैवाधिकाद्रणै।।
2-96-33a
2-96-33b
तस्य बाहुसहस्रं तु युध्यतः किल भारत।
रथो ध्वजश्च सञ्जज्ञ इत्येवं मे श्रुतं परा।।
2-96-34a
2-96-34b
तथेयं पृथिवी राजन्त्सप्तद्वीपा सपत्तना।
ससमुद्राकरा तात विधिनोग्रेण वै जिता।।
2-96-35a
2-96-35b
चार्जुनोऽथ तेजस्वी सप्तद्वीपेश्वरो।़भवत्।
च राजा महायज्ञानाजहार महाबलः।
प्रशशास महाबाहुर्महीं स च समा बहूः।।
2-96-36a
2-96-36b
2-96-36c
ततोऽर्जुनः कदाचिद्वै राजन्माहिष्मतीपतिः।
नर्मदां भरतश्रेष्ठं तां तु दारैर्ययौ सह।।
2-96-37a
2-96-37b
ततस्तां स नदीं गत्वा प्रविश्यन्तर्जले तदा।
कर्तुं राजञ्जलक्रीडां ततो राजोपचक्रमे।।
2-96-38a
2-96-38b
तस्मिन्नेव ततः काले रावमो राक्षसैः सह।
लङ्काया ईश्वरस्तात तं देशं प्रययौ बली।।
2-96-39a
2-96-39b
ततस्तमर्जुनं दृष्ट्वा नर्मदायां दशाननः।
नित्यं क्रोधपरो धीरो वरदानेन मोहितः।।
2-96-40a
2-96-40b
अभ्यघावत्सुसङ्क्रुद्धो महेन्द्रं शम्बरो यथा।
अर्जुनोऽप्यथ तं दृष्ट्वा रावणं प्रत्यवारयत्।।
2-96-41a
2-96-41b
ततस्तौ चक्रतुर्युद्धं रावणश्चार्जुनश्च वै।
ततस्तु दुर्जयं वीरं वरदानेन दर्पितम्।।
2-96-42a
2-96-42b
राक्षसेन्द्रं मनुष्येन्द्रो जित्वा बध्वा रणे बलात्।
बध्वा धनुर्ज्यया राजन्विवेशाथ पुरीं स्वकाम्।।
2-96-43a
2-96-43b
स तु तं बन्धितं श्रुत्वा पुलस्त्यो रावणं तदा।
मोक्षयाणास बन्धाद्वै पुरे दृष्ट्वाऽर्जुनं तदा।।
2-96-44a
2-96-44b
ततः कदाचित्तेजस्वी कार्तवीर्योर्जुनो बली।
समुद्रतीरं गत्वाथ विरचन्दर्पमोहितः।।
2-96-45a
2-96-45b
अवाकिरच्छितशरैः समुद्रं स तु भारत।
तं समुद्रो नमस्कृत्य कृताञ्जलिरभाषत।।
2-96-46a
2-96-46b
आशुगान्वीर मा मुञ्च ब्रूहि किं करवाणि ते।
मदाश्रयाणि सत्वानि त्वद्विसृष्टैर्महेषुभिः।
बाध्यन्ते राजशार्दूल तेभ्यो देह्यभयं विभो।।
2-96-47a
2-96-47b
2-96-47c
अर्जुन उवाच।। 2-96-48x
देहि सिन्धुपते युद्धमद्यैव त्वरया मम।
अथवा पीडयामि त्वां तस्मात्त्वं कुरु माचिरम्।।
2-96-48a
2-96-48b
समुद्र उवाच।। 2-96-49x
लोके राजन्महावीर्या बहवो निवसन्ति ये।
तेषामेकेन राजेन्द्र कुरु युद्धं महाबल।।
2-96-49a
2-96-49b
अर्जुन उवाच।। 2-96-50x
मत्समो यदि सङ्ग्रामे वरायुधधरः क्वचित्।
विद्यते तं ममाचक्ष्व यः समासेत मा मृधे।।
2-96-50a
2-96-50b
समुद्र उवाच।। 2-96-51x
महर्षिर्जमदग्निस्तु यदि राजन्परिश्रुतः।
तस्य पुत्रो रणं दातुं यथावद्वै तवार्हति।।
2-96-51a
2-96-51b
दुर्योधन उवाच।। 2-96-52x
समुद्रस्य वचः श्रुत्वा राजा माहिष्मतीपतिः।
नारदस्य च वै पूर्वं क्रोधेन महता वृतः।।
2-96-52a
2-96-52b
ततः प्रतिययौ शीघ्रं क्रोधेन सह भारत।
स तमाश्रममागत्य काममेवान्वपद्यत।।
2-96-53a
2-96-53b
स कामं प्रतिकूलानि चकार सह बन्धुभिः।
आयासं जनयामास रामस्य स महात्मनः।।
2-96-54a
2-96-54b
ततस्तेजः प्रजज्वाल रामस्यामिततेजसः।
प्रदहन्निव सैन्यानि रश्मिमानिव तेजसा।।
2-96-55a
2-96-55b
अथ तौ चक्रतुर्युद्धं वृत्रवासवयोरिव।। 2-96-56a
ततः परशुमादाय नृपं बाहुसहस्रिणम्।
चिच्छेद सहसा रामो बहुशाखमिव द्रुमम्।।
2-96-57a
2-96-57b
तं हतं पतितं दृष्ट्वा समेतास्तस्य बान्धवाः।
असीनादाय शक्तीश्च रामं ते प्रत्यवारयन्।।
2-96-58a
2-96-58b
रामोऽपि रथमास्थाय धनुरायम्य सत्वरः।
विसृजन्परमास्त्राणि व्यधमत्पार्थिवान्बली।।
2-96-59a
2-96-59b
ततस्तु क्षत्रिया राजञ्जामदग्न्यभयार्दिताः।
विविशुर्गिरिदुर्गाणि मृगाः सिंहभयादिव।।
2-96-60a
2-96-60b
तेषां स्वविहितं कर्म तद्भयान्नानुतिष्ठति।
प्रजा वृषलतां प्राप्ता ब्राह्मणानामदर्शनात्।।
2-96-61a
2-96-61b
तथा च द्रविडाः काचाः पुण्डाश्च शबरैः सह।
वृषलत्वं परिगता विच्छिन्नाः क्षत्रधर्मिणः।।
2-96-62a
2-96-62b
ततस्तु हतवीरासु क्षत्रियासु पुनः पुनः।
द्विजैरभ्युदितं क्षत्रं तानि रामो निहत्य च।।
2-96-63a
2-96-63b
ततस्त्रिस्मप्तमे याते रामं वागशरीरिणी।
दिव्या प्रोवाच मधुरा सर्वलोकपरिश्रुता।।
2-96-64a
2-96-64b
रामराम निवर्तस्व स्वगुणं नात्र पश्यसि।
क्षत्रबन्धूनिमान्प्रामैर्विप्रयुज्य पुनः पुनः।।
2-96-65a
2-96-65b
तथैव तं महात्मानमृचीकप्रमुखास्तथा।
रामराम महावीर्य निवर्तस्वेत्यथाब्रुवन्।।
2-96-66a
2-96-66b
पितुर्वधमसमृष्यंस्तु रामः प्रोवाच तानृषीन्।
नार्हा हन्त भवन्तो मां निवारयितुमित्युत।।
2-96-67a
2-96-67b
पितर ऊचुः। 2-96-68x
नार्हसि क्षत्रबन्धूंस्त्वं निहन्तुं जयतां वर।
न हि युक्तं त्वया तात ब्राह्मणेनसता नृपान्।।
2-96-68a
2-96-68b
दुर्योधन उवाच।। 2-96-69x
पितॄणां वचनं श्रुत्वा क्रोधं त्यक्त्वा स भार्गवः।
अश्वमेधसहस्राणि नरमेधशतानि च।।
2-96-69a
2-96-69b
इष्ट्वा सागरपर्यन्तां काश्यपाय ददौ महीम्।
तेन रामेण सङ्‌ग्रामे तुल्यस्तात दयञ्जयः।।
2-96-70a
2-96-70b
कार्तवीर्येण च रणे तुल्यः पार्थो न संशयः।
रणे विक्रम्य राजेन्द्र पार्थं जेतुं न शक्यते।।
2-96-71a
2-96-71b
।। इति श्रीमन्महाभारते सभापर्वणि
अनुद्यूतपर्वणि षण्णवतितमोऽध्यायः।।96 ।।

2-96-4 गमयत् अगमयत्।।

2-96-9 परिहास्यति नङ्क्ष्यति।।

सभापर्व-095 पुटाग्रे अल्लिखितम्। सभापर्व-097
"https://sa.wikisource.org/w/index.php?title=महाभारतम्-02-सभापर्व-096&oldid=50601" इत्यस्माद् प्रतिप्राप्तम्