महाभारतम्-14-आश्वमेधिकपर्व-044

by वेदव्यासः

← आश्वमेधिकपर्व-043

महाभारतम् चतुर्दशपर्व महाभारतम्-14-आश्वमेधिकपर्व-044 वेदव्यासः

आश्वमेधिकपर्व-045 →

ब्रह्मणा महर्षीन्प्रति स्वस्वजातिषु श्रेष्ठवस्तु प्रतिपादनपूर्वकं ज्ञानस्याविनाशित्वकथनेन तस्यैव श्रेयःसाधनत्वोक्तिः।। 1 ।।

महाभारतम्/आश्वमेधिकपर्व

1. 001
2. 002
3. 003
4. 004
5. 005
6. 006
7. 007
8. 008
9. 009
10. 010
11. 011
12. 012
13. 013
14. 014
15. 015
16. 016
17. 017
18. 018
19. 019
20. 020
21. 021
22. 022
23. 023
24. 024
25. 025
26. 026
27. 027
28. 028
29. 029
30. 030
31. 031
32. 032
33. 033
34. 034
35. 035
36. 036
37. 037
38. 038
39. 039
40. 040
41. 041
42. 042
43. 043
44. 044
45. 045
46. 046
47. 047
48. 048
49. 049
50. 050
51. 051
52. 052
53. 053
54. 054
55. 055
56. 056
57. 057
58. 058
59. 059
60. 060
61. 061
62. 062
63. 063
64. 064
65. 065
66. 066
67. 067
68. 068
69. 069
70. 070
71. 071
72. 072
73. 073
74. 074
75. 075
76. 076
77. 077
78. 078
79. 079
80. 080
81. 081
82. 082
83. 083
84. 084
85. 085
86. 086
87. 087
88. 088
89. 089
90. 090
91. 091
92. 092
93. 093
94. 094
95. 095
96. 096
97. 097
98. 098
99. 099
100. 100
101. 101
102. 102
103. 103
104. 104
105. 105
106. 106
107. 107
108. 108
109. 109
110. 110
111. 111
112. 112
113. 113
114. 114
115. 115
116. 116
117. 117
118. 118

ब्रह्मोवाच।	14-44-1x
यदादिमध्यपर्यन्तं ग्रहणोपायमेव च। नामलक्षणसंयुक्तं सर्वं वक्ष्यामि तत्त्वतः।।	14-44-1a 14-44-1b
अहः पूर्वं ततो रात्रिर्मासाः शुक्लादयः स्मृताः। श्रवणादीनि ऋक्षाणि ऋतवः शिशिरादयः।।	14-44-2a 14-44-2b
भूमिरादिस्तु गन्धानां रसानामाप एव च। रूपाणामादिरग्निस्तु स्पर्शादिर्वायुरुच्यते।।	14-44-3a 14-44-3b
शब्दस्यादिस्तथाऽऽकाशमेष भूतकृतो गुणः। अतः परं प्रवक्ष्यामि भूतानामादिमुत्तमम्।।	14-44-4a 14-44-4b
आदित्यो ज्योतिषामादिरग्निर्भूतादिरुच्यते। सावित्री सर्वविद्यानां देवतानां प्रजापतिः।।	14-44-5a 14-44-5b
ओङ्कारः सर्ववेदानां वचसां प्राण एव च। यदस्मिन्नियतं लोके सर्वं सावित्रमुच्यते।।	14-44-6a 14-44-6b
गायत्री च्छन्दसामादिः प्रजानां सर्ग उच्यते। गावश्चतुष्पदामादिर्मनुष्याणां द्विजातयः।।	14-44-7a 14-44-7b
श्येनः पतत्रिणामादिर्यज्ञानां हुतमुत्तमम्। प्रसर्पिणां तु सर्वेषां ज्येष्ठः सर्पो द्विजोत्तमाः।।	14-44-8a 14-44-8b
कृतमादिर्युगानां च सर्वेषां नात्र संशयः। हिरण्यं सर्वरत्नानामोषधीनां यवास्तथा।।	14-44-9a 14-44-9b
सर्वेषां भक्ष्यभोज्यानामन्नं परममुच्यते। द्रवाणां चैव सर्वेषां पेयानामाप उत्तमाः।।	14-44-10a 14-44-10b
स्थावराणां तु भूतानां सर्वेषामविशेषतः। ब्रह्मक्षेत्रं सदा पुण्यं प्लक्षः प्रवरजः स्मृतः।।	14-44-11a 14-44-11b
अहं प्रजापतीनां च सर्वेषां नात्र संशयः। मम विष्णुरचिन्त्यात्मा स्वयंभूरिति संस्मृतः।।	14-44-12a 14-44-12b
पर्वतानां महामेरुः सर्वेषामग्रजः स्मृतः। दिशां च प्रदिशां चोर्ध्वं दिक्पूर्वा प्रथमा तथा।।	14-44-13a 14-44-13b
तथा त्रिपथगा गङ्गा नदीनामग्रजा स्मृता। तथा सरोदपाननां सर्वेषां सागरोऽग्रजः।।	14-44-14a 14-44-14b
देवदानवभूतानां पिशाचोरगरक्षसाम्। नरकिन्नरयक्षाणां सर्वेषामीश्वरः प्रभुः।।	14-44-15a 14-44-15b
आदिर्विश्वस्य जगतो विष्णुर्ब्रह्ममयो महान्। ततः परतरं यस्मात्त्रैलोक्ये नेह विद्यते।।	14-44-16a 14-44-16b
आश्रमाणां च सर्वेषां गार्हस्थ्यं नात्र संशयः। लोकानामादिरव्यक्तं सर्वस्यान्तस्तदेव च।।	14-44-17a 14-44-17b
अहान्यस्तमयान्तानि उदयान्ता च शर्वरी। सुखस्यान्तं सदा दुःखं दुःखस्यान्तं सदा सुखम।।	14-44-18a 14-44-18b
सर्वे क्षयान्ता निचयाः पतनान्ताः समुच्छ्रयाः। संयोगाश्च वियोगान्ता मरणान्तं च जीवितम्।।	14-44-19a 14-44-19b
सर्वं कृतं विनाशान्तं जातस्य मरणं ध्रुवम्। अशाश्वतं हि लोकेऽस्मिन्सदा स्थावरजङ्गमम्।।	14-44-20a 14-44-20b
इष्टं दत्तं तपोऽधीतं व्रतानि नियमाश्च ये। सर्वमेतद्विनाशान्तं ज्ञानस्यान्तो न विद्यते।।	14-44-21a 14-44-21b
तस्माज्ज्ञानेन शुद्धेन प्रशान्तात्मा जितेन्द्रियः। निर्ममो निरहंकारो मुच्यते सर्वपाप्मभिः।।	14-44-22a 14-44-22b
।। इति श्रीमन्महाभारते आश्वमेधिकपर्वणि अनुगीतापर्वणि चतुश्चत्वारिशोऽध्यायः।। 44 ।।

14-44-2 श्रविष्ठादीनि सर्वाणिति क.ट.थ.पाठः।। 14-44-3 रूपाणां ज्योतिरादित्य इति झ.पाठः।। 14-44-8 हुतं अग्नौ ब्राह्मणे वा देवतोद्देशेन दत्तम्।। 14-44-11 ब्रह्मवृक्षः सदा पुण्यः इति क.थ.पाठः।। 14-44-14 सरोदपाननां सरसां कूपादीनां च। संधिरार्षः। तथाचाश्वो वाहनानां सर्वेषां सागरोग्रज इति क.पाठः।। 14-44-15 ईश्वरः रुद्रः।।

आश्वमेधिकपर्व-043

पुटाग्रे अल्लिखितम्।

आश्वमेधिकपर्व-045