महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-031

by वेदव्यासः

← उद्योगपर्व-030

महाभारतम् पञ्चमपर्व महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-031 वेदव्यासः

उद्योगपर्व-032 →

युधिष्ठिरेण सञ्जयंप्रति धृतराष्ट्रभीष्मयोरभिवादनपूर्वकं सन्धिकरणविज्ञापननिवेदनचोदनम् ।। 1 ।। तथा दुर्योधनंप्रति तत्कृतानयोपेक्षणकथनपूर्वकं ग्रामपञ्चकदानेन सन्धिकरणसन्देशः ।। 2 ।।

महाभारतम्/उद्योगपर्व

1. 001
2. 002
3. 003
4. 004
5. 005
6. 006
7. 007
8. 008
9. 009
10. 010
11. 011
12. 012
13. 013
14. 014
15. 015
16. 016
17. 017
18. 018
19. 019
20. 020
21. 021
22. 022
23. 023
24. 024
25. 025
26. 026
27. 027
28. 028
29. 029
30. 030
31. 031
32. 032
33. 033
34. 034
35. 035
36. 036
37. 037
38. 038
39. 039
40. 040
41. 041
42. 042
43. 043
44. 044
45. 045
46. 046
47. 047
48. 048
49. 049
50. 050
51. 051
52. 052
53. 053
54. 054
55. 055
56. 056
57. 057
58. 058
59. 059
60. 060
61. 061
62. 062
63. 063
64. 064
65. 065
66. 066
67. 067
68. 068
69. 069
70. 070
71. 071
72. 072
73. 073
74. 074
75. 075
76. 076
77. 077
78. 078
79. 079
80. 080
81. 081
82. 082
83. 083
84. 084
85. 085
86. 086
87. 087
88. 088
89. 089
90. 090
91. 091
92. 092
93. 093
94. 094
95. 095
96. 096
97. 097
98. 098
99. 099
100. 100
101. 101
102. 102
103. 103
104. 104
105. 105
106. 106
107. 107
108. 108
109. 109
110. 110
111. 111
112. 112
113. 113
114. 114
115. 115
116. 116
117. 117
118. 118
119. 119
120. 120
121. 121
122. 122
123. 123
124. 124
125. 125
126. 126
127. 127
128. 128
129. 129
130. 130
131. 131
132. 132
133. 133
134. 134
135. 135
136. 136
137. 137
138. 138
139. 139
140. 140
141. 141
142. 142
143. 143
144. 144
145. 145
146. 146
147. 147
148. 148
149. 149
150. 150
151. 151
152. 152
153. 153
154. 154
155. 155
156. 156
157. 157
158. 158
159. 159
160. 160
161. 161
162. 162
163. 163
164. 164
165. 165
166. 166
167. 167
168. 168
169. 169
170. 170
171. 171
172. 172
173. 173
174. 174
175. 175
176. 176
177. 177
178. 178
179. 179
180. 180
181. 181
182. 182
183. 183
184. 184
185. 185
186. 186
187. 187
188. 188
189. 189
190. 190
191. 191
192. 192
193. 193
194. 194
195. 195
196. 196

युधिष्ठिर उवाच।	5-31-1x
उत सन्तमसन्तं वा बालं वृद्धं च सञ्जय। उताबलं बलीयांसं धाता प्रकुरुते वशे ।।	5-31-1a 5-31-1b
उत बालाय पाण्डित्यं पण्डितायोत बालताम्। ददाति सर्वमीशानः पुरस्ताच्छुक्रमुच्चरन् ।।	5-31-2a 5-31-2b
बलं जिज्ञासमानस्य आचक्षीथा यथातथम्। अथ मन्त्र मन्त्रयित्वा याथातथ्येन हृष्टवत् ।।	5-31-3a 5-31-3b
गावल्गणे कुरून्गत्वा धृतराष्ट्रं महाबलम् । अभिवाद्योपसंगृह्य ततः पृच्छेरनामयम् ।।	5-31-4a 5-31-4b
ब्रूयाश्चैनं त्वमासीनं कुरुभिः परिवारितम् । तवैव राजन्वीर्येण सुखं जीवन्ति पाण्डवाः ।।	5-31-5a 5-31-5b
तव प्रसादाद्बालास्ते प्राप्ता राज्यमरिन्दम। राज्ये तान्स्थापयित्वाऽग्रे नोपेक्षस्व विनश्यतः ।।	5-31-6a 5-31-6b
सर्वमप्येतदेकस्य नालं सञ्जय कस्यचित् । तात संहत्य जीवामो द्विषतां मा वशं गमः ।।	5-31-7a 5-31-7b
तथा भीष्मं शान्तनवं भारतानां पितामहम्। शिरसाऽभिवदेथास्त्वं मम नाम प्रकीर्तयन् ।।	5-31-8a 5-31-8b
अभिवाद्य च वक्तव्यस्ततोऽस्माकं पितामहः । भवता शन्तनोर्वंशो निमग्नः पुनरुद्धृतः ।।	5-31-9a 5-31-9b
स त्वं कुरु तथा तात स्वमतेन पितामह । यथा जीवन्ति ते पौत्राः प्रीतिमन्तः परस्परम् ।।	5-31-10a 5-31-10b
तथैव विदुरं ब्रूयाः कुरूणां मन्त्रधारिणम्। अयुद्धं सौम्य भाषस्व हितकामो युधिष्ठिरे ।।	5-31-11a 5-31-11b
अथ दुर्योधनं ब्रूया राजपुत्रममर्षणम्। मध्ये कुरूणामासीनमनुनीय पुनः पुनः ।।	5-31-12a 5-31-12b
अपापां यदुपैक्षस्त्वं कृष्णामेतां सभागताम् । तद्दुःखमतितिक्षाम मा वधीष्म कुरूनिति ।।	5-31-13a 5-31-13b
एवं पूर्वापरान्क्लेशानतितिक्षन्त पाण्डवाः। बलीयांसोऽपि सन्तो यत्तत्सर्वं कुरवो विदुः ।।	5-31-14a 5-31-14b
यन्नः प्रव्राजयेः सौम्य अजिनैः प्रतिवासितान्। तद्दुःखमतितिक्षाम मा वधीषय कुरूनिति ।।	5-31-15a 5-31-15b
यत्कुन्तीं समतिक्रम्य कृष्णां केशेष्वधर्षयत्। दुःशासनस्तेऽनुमते तच्चास्माभिरुपेक्षितम् ।।	5-31-16a 5-31-16b
अथोचितं स्वकं भागं लभेमहि परन्तप। निवर्तय परद्रव्याद्बुद्धिं गृद्धां नरर्षभ ।।	5-31-17a 5-31-17b
शान्तिरेवं भवेद्राजन्प्रीतिश्चैव परस्परम् । राज्यैकदेशमपि नः प्रयच्छ शममिच्छताम् ।।	5-31-18a 5-31-18b
अविस्थलं वृकस्थलं माकन्दीं वारणावतम्। अवसानं भवत्वत्र किंचिदेकं च पञ्चमम् ।।	5-31-19a 5-31-19b
भ्रातॄणां देहि पञ्चानां पञ्च ग्रामान्सुयोधन। शान्तिर्नोस्तु महाप्राज्ञ ज्ञातिभिः सह सञ्जय।।	5-31-20a 5-31-20b
भ्राता भ्रातरमन्वेतु पिता पुत्रेण युज्यताम्। स्मयमानाः समायान्तु पाञ्चालाः कुरुभिः सह ।।	5-31-21a 5-31-21b
अक्षतान्कुरु पाञ्चालान्पश्येयमिति कामये। सर्वे सुमनसस्तात शाम्याय भरतर्षभ ।।	5-31-22a 5-31-22b
अलमेव शमायास्मि तथा युद्धाय सञ्जय। धर्मार्थयोरलं चाहं मृदवे दारुणाय च ।।	5-31-23a 5-31-23b
।। इति श्रीमन्महाभारते उद्योगपर्वणि सञ्जययानपर्वणि एकत्रिंशोऽध्यायः ।।

5-31-1 सन्तं साधुम्। असन्तं दुष्टम् । धाता ईश्वरः ।। 1 ।। 5-31-2 शुक्रं बीजभूतं प्राचीनं कर्म उच्चरन् उद्दीपयन् ।। 2 ।। 5-31-7 सर्वं ब्रह्माण्डम्। संहत्य एकीभूय ।। 7 ।। 5-31-13 अतितिक्षाम क्षान्तवन्तो वयम् तत्र हेतुः मां वधीष्मेति ।। 13 ।। 5-31-17 गृद्धां लुब्धाम् ।। 17 ।। 5-31-18 अवसानं वसतिस्थानम् ।।

उद्योगपर्व-030

पुटाग्रे अल्लिखितम्।

उद्योगपर्व-032