महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-161

by वेदव्यासः

← उद्योगपर्व-160

महाभारतम् पञ्चमपर्व महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-161 वेदव्यासः

उद्योगपर्व-162 →

उलूकेन पाण्डवानुपेत्य युधिष्ठिरार्जुनौप्रति दुर्योधनसन्देशकथनम् ।। 1 ।।

महाभारतम्/उद्योगपर्व

1. 001
2. 002
3. 003
4. 004
5. 005
6. 006
7. 007
8. 008
9. 009
10. 010
11. 011
12. 012
13. 013
14. 014
15. 015
16. 016
17. 017
18. 018
19. 019
20. 020
21. 021
22. 022
23. 023
24. 024
25. 025
26. 026
27. 027
28. 028
29. 029
30. 030
31. 031
32. 032
33. 033
34. 034
35. 035
36. 036
37. 037
38. 038
39. 039
40. 040
41. 041
42. 042
43. 043
44. 044
45. 045
46. 046
47. 047
48. 048
49. 049
50. 050
51. 051
52. 052
53. 053
54. 054
55. 055
56. 056
57. 057
58. 058
59. 059
60. 060
61. 061
62. 062
63. 063
64. 064
65. 065
66. 066
67. 067
68. 068
69. 069
70. 070
71. 071
72. 072
73. 073
74. 074
75. 075
76. 076
77. 077
78. 078
79. 079
80. 080
81. 081
82. 082
83. 083
84. 084
85. 085
86. 086
87. 087
88. 088
89. 089
90. 090
91. 091
92. 092
93. 093
94. 094
95. 095
96. 096
97. 097
98. 098
99. 099
100. 100
101. 101
102. 102
103. 103
104. 104
105. 105
106. 106
107. 107
108. 108
109. 109
110. 110
111. 111
112. 112
113. 113
114. 114
115. 115
116. 116
117. 117
118. 118
119. 119
120. 120
121. 121
122. 122
123. 123
124. 124
125. 125
126. 126
127. 127
128. 128
129. 129
130. 130
131. 131
132. 132
133. 133
134. 134
135. 135
136. 136
137. 137
138. 138
139. 139
140. 140
141. 141
142. 142
143. 143
144. 144
145. 145
146. 146
147. 147
148. 148
149. 149
150. 150
151. 151
152. 152
153. 153
154. 154
155. 155
156. 156
157. 157
158. 158
159. 159
160. 160
161. 161
162. 162
163. 163
164. 164
165. 165
166. 166
167. 167
168. 168
169. 169
170. 170
171. 171
172. 172
173. 173
174. 174
175. 175
176. 176
177. 177
178. 178
179. 179
180. 180
181. 181
182. 182
183. 183
184. 184
185. 185
186. 186
187. 187
188. 188
189. 189
190. 190
191. 191
192. 192
193. 193
194. 194
195. 195
196. 196

सञ्जय उवाच।	5-161-1x
सेनानिवेशं संप्राप्तः कैतव्यः पाण्डवस्य ह । समागतः पाण्डवेयैर्युधिष्ठिरमभाषत ।।	5-161-1a 5-161-1b
अभिज्ञो दूतवाक्यानां यथोक्तं ब्रुवतो मम। दुर्योधनसमादेशं श्रुत्वा न क्रोद्धुमर्हसि ।।	5-161-2a 5-161-2b
युधिष्ठिर उवाच।	5-161-3x
उलूक न भयं तेऽस्ति ब्रूहि त्वं विगतज्वरः । यन्मत्तं धार्तराष्ट्रस्य लुब्धस्यादीर्घदर्शिनः ।।	5-161-3a 5-161-3b
सञ्जय उवाच।	5-161-4x
ततो द्युतिमतां मध्ये पाण्डवानां महात्मनाम्। सृञ्जयानां च मत्स्यानां कृष्णस्य च यशस्विनः ।।	5-161-4a 5-161-4b
द्रुपदस्य सपुत्रस्य विराटस्य च संनिधौ । भूमिपानां च सर्वेषां मध्ये वाक्यं जगाद ह ।।	5-161-5a 5-161-5b
उलूक उवाच।	5-161-6x
इदं त्वामब्रवीद्राजा धार्तराष्ट्रो महामनाः । श्रृण्वतां कुरुवीराणां तन्निबोध युधिष्ठिर ।।	5-161-6a 5-161-6b
पराजितोऽसि द्यूतेन कृष्णा चानायिता सभाम् । शक्योऽमर्षो मनुष्येण कर्तुं पुरुषमानिना ।।	5-161-7a 5-161-7b
द्वादशैव तु वर्षाणि वने धिष्ण्याद्विवासितः । संवत्सरं विराटस्य दास्यमास्थाय चोषितः ।।	5-161-8a 5-161-8b
अमर्षं राज्यहरणं वनवासं च पाण्डव। द्रौपद्याश्च परिक्लेशं संस्मरन्पुरुषो भव ।।	5-161-9a 5-161-9b
अशक्तेन च यच्छप्तं भीमसेनेन पाण्डव । दुःशासनस्य रुधिरं पीयतां यदि शक्यते ।।	5-161-10a 5-161-10b
लोहाभिसारो निर्वृत्तः कुरुक्षेत्रमकर्दमम्। समः पन्था भृतास्तेश्वाः श्वो युध्यस्व सकेशवः ।।	5-161-11a 5-161-11b
असमागम्य भीष्मेण संयुगे किं विकत्थसे । आरुरुक्षुर्यथा पङ्गुः पर्वतं गन्धमादनम् ।।	5-161-12a 5-161-12b
एवं कत्थसि कौन्तेय अकत्थन्पुरुषो भव। सूतपुत्रं सुदुर्घर्षं शल्यं च बलिनां वरम् ।।	5-161-13a 5-161-13b
द्रोणं च बलिनां श्रेष्ठं शचीपतिसमं युधि। अजित्वा संयुगे पार्थ राज्यं कथमिहेच्छसि ।।	5-161-14a 5-161-14b
ब्राह्मे धनुषि चाचार्यं वेदयोरन्तगं द्वयोः। युधि धुर्यमविक्षोभ्यमनीकचरमच्युतम् ।।	5-161-15a 5-161-15b
द्रोणं महाद्युतिं पार्थ जेतुमिच्छसि तन्मृषा । न हि शुश्रुम वातेन मेरुमुन्मथितं गिरिम् ।।	5-161-16a 5-161-16b
अनिलो वा वहेन्मेरुं द्यौर्वापि निपतेन्महीम् । युगं वा परिवर्तेत यद्येवं स्याद्यथात्थ माम् ।।	5-161-17a 5-161-17b
को ह्यस्ति जीविताकाङ्क्षी प्राप्येममरिमर्दनम् । गजो वाजी रथो वापि पुनः स्वस्ति गृहान्व्रजेत् ।।	5-161-18a 5-161-18b
कथमाभ्यामभिध्यातः संसृष्टो दारुणेन वा । रणे जीवन्विमुच्येत पदा भूमिमुपस्पृशन् ।।	5-161-19a 5-161-19b
किं दुर्दुरः कूपशयो यथेमां न बुध्यमे राजचमूं समेताम्। दुराधरषां देवचमूप्रकाशां गुप्तां नरेन्द्रैस्त्रिदशैरिव द्याम् ।।	5-161-20a 5-161-20b 5-161-20c 5-161-20d
प्राच्यैः प्रतीच्यैरथ दाक्षिणात्यै- रुदीच्यकाम्भोजशकैः खशैश्च। साल्वैः समत्स्यैः कुरुमुख्यदेश्यै- र्म्लेच्छैः पुलिन्दैर्द्रविडान्ध्रकाञ्च्यैः ।।	5-161-21a 5-161-21b 5-161-21c 5-161-21d
नानाजनौघं युधि संप्रवृद्धं नाङ्गं यथा वेगमपारकणीयम्। मां च स्थितं नागबलस्य मध्ये युयुत्समे मन्द किमल्पबुद्धे ।।	5-161-22a 5-161-22b 5-161-22c 5-161-22d
इत्येवमुक्त्वा राजानं धर्मपुत्रं युधिष्ठिरम्। अभ्यवृत्य पुनर्जिष्णुमुलूकः प्रत्यभाषत ।।	5-161-23a 5-161-23b
अकत्थमानो युध्यस्व कत्थेसेऽर्जुन किं बहु। पर्यायात्सिद्धिरेस्य नैतत्सिध्यति कत्थनात् ।।	5-161-24a 5-161-24b
यदीदं कत्थनाल्लोके सिध्येत्कर्म धनञ्जय । सर्वे भवेयुः सिद्धार्थाः कत्थने को हि दुर्गतः ।।	5-161-25a 5-161-25b
जानामि ते वासुदेवं सहायं जानामि ते गाण्डिवं तालमात्रम्। जानाम्येतत्त्वादृशो नास्ति योद्धा जानानस्ते राज्यमेतद्धरामि ।।	5-161-26a 5-161-26b 5-161-26c 5-161-26d
न तु पर्यायधर्मेण राज्यं प्राप्नोति मानुषः । मनसैवानुकूलानि विधाता कुरुते वशे ।।	5-161-27a 5-161-27b
त्रयोदश समा भुक्तं राज्यं विलपतस्तव । भूयश्चैव प्रशासिष्ये निहत्य त्वां सबान्धवम् ।।	5-161-28a 5-161-28b
क्व तदा गाण्डिवं तेऽभूद्यत्त्वं दासपणैर्जितः। क्व तदा भीमसेनस्य बलमासीच्च फाल्गुना ।।	5-161-29a 5-161-29b
सगदाद्भीमसेनाद्वा पार्थाद्वापि सगाण्डिवात् । न वै मोक्षस्तदा वोभूद्विना कृष्णामनिन्दिताम् ।।	5-161-30a 5-161-30b
सा वो दास्ये समापन्नान्मोचयामास पार्षती । अमानुष्यं समापन्नान्दासकर्मण्यवस्थितान् ।।	5-161-31a 5-161-31b
अवोचं यत्षण्डतिलानहं वस्तथ्यमेव तत् । धृता हि वेणी पार्थेन विराटनगरे तदा ।।	5-161-32a 5-161-32b
सूदकर्मणि च श्रान्तं विराटस्य महानसे । भीमसेनेन कौन्तेय यच्च तन्मम पौरुषम् ।।	5-161-33a 5-161-33b
एवमेतत्सदां दण्डं क्षत्रियाः क्षत्रिये दधुः । वेणीं कृत्वा षण्डवेषः कन्यां नर्तितवानसि ।।	5-161-34a 5-161-34b
न भयाद्वासुदेवस्य न चापि तव फाल्गुन । राज्यं प्रतिप्रदाकस्यामि युद्ध्यस्व सहकेशवः ।।	5-161-35a 5-161-35b
न माया हीन्द्रजालं वा कुहका वापि भीषणा । आत्तशस्त्रस्य मे युद्धे वहन्ति प्रतिगर्जनाः ।।	5-161-36a 5-161-36b
वासुदेवसहस्रं वा फाल्गुनानां शतानि वा। आसाद्य माममोघेषुं द्रविष्यन्ति दिशो दशः ।।	5-161-37a 5-161-37b
संयुगं गच्छ भूष्मेण भिन्धि वा शिरसा गिरिम्। तरेमं वा महागाधं सौमदत्तितिमिङ्गिलम् ।।	5-161-38a 5-161-38b
शारद्वतमहामीनं विविंशतिमहोरगम् । बृहद्बलमहोद्वेलं सौमदत्तिकतिमिङ्गितम् ।।	5-161-39a 5-161-39d
भीष्मवेगमपर्यन्तं द्रोणग्राहदुरासदम्। कर्णशल्यझषावर्तं काम्भोजबडबासुखम् ।।	5-161-40a 5-161-40b
दुःशासनौघं शलशल्यमत्स्यं सुषेणचित्रायुधनागनक्रम्। जयद्रथाद्रिं पुरुमित्रगाधं दुर्मर्षणोदं शकुनिप्रपातम् ।।	5-161-41a 5-161-41b 5-161-41c 5-161-41d
शस्त्रौघमक्षय्यमतिप्रवृद्धं यदावगाह्य श्रमनष्टचेताः। भविष्यसि त्वं हतसर्वबान्धव- स्तदा मनस्ते परितापमेष्यति ।।	5-161-42a 5-161-42b 5-161-42c 5-161-42d
तदा मनस्ते त्रिदिवादिवाशुचे- र्निवर्तिता पार्थ महीप्रशासनात्। प्रशाम्य राज्यं हि सुदुर्लभं त्वया बुभूषितः स्वर्ग इवातपस्विना ।।	5-161-43a 5-161-43b 5-161-43c 5-161-43d
।। इति श्रीमन्महाभारते उद्योगपर्वणि उलूकदूतागमनपर्वणि एकषष्ट्यधिकशततमोऽध्यायः ।।

उद्योगपर्व-160

पुटाग्रे अल्लिखितम्।

उद्योगपर्व-162