महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-171

by वेदव्यासः

← उद्योगपर्व-170

महाभारतम् पञ्चमपर्व महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-171 वेदव्यासः

उद्योगपर्व-172 →

भीष्मेण पाण्डवसेनायां रथातिरथसंख्यानम् ।। 1 ।।

महाभारतम्/उद्योगपर्व

1. 001
2. 002
3. 003
4. 004
5. 005
6. 006
7. 007
8. 008
9. 009
10. 010
11. 011
12. 012
13. 013
14. 014
15. 015
16. 016
17. 017
18. 018
19. 019
20. 020
21. 021
22. 022
23. 023
24. 024
25. 025
26. 026
27. 027
28. 028
29. 029
30. 030
31. 031
32. 032
33. 033
34. 034
35. 035
36. 036
37. 037
38. 038
39. 039
40. 040
41. 041
42. 042
43. 043
44. 044
45. 045
46. 046
47. 047
48. 048
49. 049
50. 050
51. 051
52. 052
53. 053
54. 054
55. 055
56. 056
57. 057
58. 058
59. 059
60. 060
61. 061
62. 062
63. 063
64. 064
65. 065
66. 066
67. 067
68. 068
69. 069
70. 070
71. 071
72. 072
73. 073
74. 074
75. 075
76. 076
77. 077
78. 078
79. 079
80. 080
81. 081
82. 082
83. 083
84. 084
85. 085
86. 086
87. 087
88. 088
89. 089
90. 090
91. 091
92. 092
93. 093
94. 094
95. 095
96. 096
97. 097
98. 098
99. 099
100. 100
101. 101
102. 102
103. 103
104. 104
105. 105
106. 106
107. 107
108. 108
109. 109
110. 110
111. 111
112. 112
113. 113
114. 114
115. 115
116. 116
117. 117
118. 118
119. 119
120. 120
121. 121
122. 122
123. 123
124. 124
125. 125
126. 126
127. 127
128. 128
129. 129
130. 130
131. 131
132. 132
133. 133
134. 134
135. 135
136. 136
137. 137
138. 138
139. 139
140. 140
141. 141
142. 142
143. 143
144. 144
145. 145
146. 146
147. 147
148. 148
149. 149
150. 150
151. 151
152. 152
153. 153
154. 154
155. 155
156. 156
157. 157
158. 158
159. 159
160. 160
161. 161
162. 162
163. 163
164. 164
165. 165
166. 166
167. 167
168. 168
169. 169
170. 170
171. 171
172. 172
173. 173
174. 174
175. 175
176. 176
177. 177
178. 178
179. 179
180. 180
181. 181
182. 182
183. 183
184. 184
185. 185
186. 186
187. 187
188. 188
189. 189
190. 190
191. 191
192. 192
193. 193
194. 194
195. 195
196. 196

भीष्म उवाच।	5-171-1x
पाञ्चालराजस्य सुतो राजन्परपुरंजयः । शिखण्डी रथमुख्यो मे मतः पार्थस्य भारत ।।	5-171-1a 5-171-1b
एष योत्स्यति संग्रामे नाशयन्पूर्वसंस्थितम् । परं यशो विप्रथयंस्तव सेनासु भारत ।।	5-171-2a 5-171-2b
एतस्य बहुलाः सेनाः पाञ्चालाश्च प्रभद्रकाः । तेनासौ रथवंशेन महत्कर्म करिष्यति ।।	5-171-3a 5-171-3b
धृष्टद्युम्नश्च सेनानीः सर्वसेनासु भारत । मतो मेऽतिरथो राजन्द्रोणशिष्यो महारथः ।।	5-171-4a 5-171-4b
एष योत्स्यति संग्रामे सूदयन्वै परान्रणे। भगवानिव संक्रुद्धः पिनाकी युगसंक्षये ।।	5-171-5a 5-171-5b
एतस्य तद्रथानीकं कथयन्ति रणप्रियाः । बहुत्वात्सागरप्रख्यं देवानामिव संयुगे ।।	5-171-6a 5-171-6b
क्षत्रधर्मा तु राजेन्द्र मतो मेऽर्धरथो नृप। धृष्टद्युम्नस्य तनयो बाल्यान्नातिकृतश्रमः ।।	5-171-7a 5-171-7b
शिशुपालसुतो वीरश्चेदिराजो महारथः। धृष्टकेतुर्महेष्वासः संबन्धी पाण्डवस्य ह ।।	5-171-8a 5-171-8b
एष चेदिपतिः शूरः सह पुत्रेण भारत । महारथानां सुकरं महत्कर्म करिष्यति ।।	5-171-9a 5-171-9b
क्षत्रधर्मरतो मह्यं मतः परपुरंजयः । क्षत्रदेवस्तु राजेन्द्र पाण्डवेषु रथोत्तमः ।।	5-171-10a 5-171-10b
जयन्तश्चामितौजाश्च सत्यजिच्च महारथः । महारथा महात्मानः सर्वे पाञ्चालसत्तमाः ।।	5-171-11a 5-171-11b
योत्स्यन्ते समरे तात संरब्धा इव कुञ्जराः । अजो भोजश्च विक्रान्तौ पाण्डवार्थे महारथौ ।।	5-171-12a 5-171-12b
योत्स्येते बलिनौ शूरौ परं शक्त्या यतिष्यतः। शीघ्रास्त्राश्चित्रयोद्धारः कृतिनो दृढविक्रमाः ।।	5-171-13a 5-171-13b
केकयाः पञ्च राजेन्द्र भ्रातरो दृढविक्रमाः । सर्वे चैव रथोदाराः सर्वे लोहितकध्वजाः ।।	5-171-14a 5-171-14b
काशिकः सुकुमारश्च नीलो यश्चापरो नृप । सूर्यदत्तश्च शङ्खश्च मदिराश्वश्च नामतः ।।	5-171-15a 5-171-15b
सर्व एव रथोदाराः सर्वे चाहवलक्षणाः । सर्वास्त्रविदुषः सर्वे महात्मानो मता मम ।।	5-171-16a 5-171-16b
वार्धक्षेमिर्महाराज मतो मम महारथः । चित्रायुघश्च नृपतिर्मतो मे रथसत्तमः ।।	5-171-17a 5-171-17b
स हि सङ्ग्रामशोभी च भक्तश्चापि किरीटिनः । चेकितानः सत्यधृतिः पाण्डवानां महारथौ । द्वाविमौ पुरुषव्याघ्रौ रथोदारौ मतौ मम ।।	5-171-18a 5-171-18b 5-171-18c
व्याघ्रदत्तश्च राजेन्द्र चन्द्रसेनश्च भारत। मतौ मम रथोदारौ पाण्डवानां न संशयः ।।	5-171-19a 5-171-19b
सेनाबिन्दुश्च राजेन्द्र क्रोधहन्ता च नामतः । यः समो वासुदेवेन भीमसेनेन वा विभो ।।	5-171-20a 5-171-20b
स योत्स्यति हि विक्रम्य समरे तव सैनिकैः । मां च द्रोणं कृपं चैव यथा संमन्यते भवान् ।।	5-171-21a 5-171-21b
तथा स समरश्लाघी मन्तव्यो रथसत्तमः । काश्यः परमशीघ्रास्त्रः श्लाघनीयो नरोत्तमः ।।	5-171-22a 5-171-22b
रथ एकगुणो मह्यं ज्ञेयः परपुरंजयः । अयं च युधि विक्रान्तो मन्तव्योष्टगुणो रथः ।।	5-171-23a 5-171-23b
सत्यजित्समरश्लाघी द्रुपदस्यात्मजो युवा । गतः सोऽतिरथत्वं हि धृष्टद्युम्नेन संमितः ।।	5-171-24a 5-171-24b
पाण्डवानां यशस्कामः परं कर्म करिष्यति । अनुरक्ताश्च शूरश्च रथोऽयमपरो महान् ।।	5-171-25a 5-171-25b
पाण्ड्यराजो महावीर्यः पाण्डवानां धुरंधरः । दृढधन्वा महेष्वासः पाण्डवानां महारथः ।।	5-171-26a 5-171-26b
श्रेणिमान्कौरवश्रेष्ठ वसुदानश्च पार्थिवः । उभावेतावतिरथौ मतौ परपुरंजयौ ।।	5-171-27a 5-171-27b
।। इति श्रीमन्महाभारते उद्योगपर्वणि रथातिरथसंख्यानपर्वणि एकसप्तत्यधिकशततमोऽध्यायः ।।

5-171-2 नाशयन् पूर्वसंस्थितं प्राचीनं स्त्रीत्वेनावस्थानं अदर्शयन्। पौरुषं दर्शयन्नित्यर्थः ।। 5-171-13 शक्त्या क्षयिष्यत इति डo झo पाठः। क्षयिष्यतः सामर्थ्य दर्शयिष्यतः। ऐश्वर्यार्थोयं क्षयतिः ।। 5-171-16 विदुषः विद्वांसः ।।

उद्योगपर्व-170

पुटाग्रे अल्लिखितम्।

उद्योगपर्व-172