महाभारतम्-03-आरण्यकपर्व-106
| ← आरण्यकपर्व-105 | महाभारतम् तृतीयपर्व महाभारतम्-03-आरण्यकपर्व-106 वेदव्यासः |
आरण्यकपर्व-107 → |
अश्वमेधे दीक्षितसगराज्ञया षष्टिसहस्रैस्तत्पुत्रैर्भुवं संचारितस्याश्वस् समुद्रतीरेऽन्तर्धानम् ।। 1 ।। पित्राज्ञया हयान्वेषणाय समुद्रतीरं खनद्भिः सागरैः पातालतले तपस्यतो भगवतः कपिलस् तत्समीपचारिणो हयस्य च दर्शनम् ।। 2 ।।
| लोमश उवाच। | 3-106-1x |
|
एतच्छ्रुत्वान्तरिक्षाच्च स राजा राजसत्तमः। यथोक्तं तच्चराकाथ श्रद्दधद्भरतर्षभ ।। | 3-106-1a 3-106-1b |
|
[एकैकशस्ततः कृत्वा बीजं बीजं नराधिपः। घृतपूर्णेषु कुम्भेषु तान्भागान्विदधे ततः ।। | 3-106-2a 3-106-2b |
|
धात्रीश्चैकैकशः प्रादात्पुत्ररक्षणतत्परः। ततः कालेन महता समुत्तस्थुर्महाबलाः ।।] | 3-106-3a 3-106-3b |
|
षष्टिः पुत्रसहस्रणि तस्याप्रतिमतेजसः। रुद्रप्रसादाद्राजर्षेः समजायन्त पार्थिव ।। | 3-106-4a 3-106-4b |
|
ते घोराः क्रूरकर्माण आकाशपरिसर्पिणः। बहुत्वाच्चावजानन्तः सर्वाल्लोँकान्सहामरान् ।। | 3-106-5a 3-106-5b |
|
त्रिदशांश्चाप्यबाधन्त तथा गन्धर्वराक्षसान्। सर्वाणि चैव भूतानि शूरा समरशालिनः ।। | 3-106-6a 3-106-6b |
|
वध्यमानास्तदा लोकाः सागरैर्मन्दबुद्धिभिः। ब्रह्माणं शरणं जग्मुः सहिताः सर्वदैवतैः ।। | 3-106-7a 3-106-7b |
|
तानुवाच महाभागः सर्वलोकपितामहः। गच्छध्वं त्रिदशाः सर्वे लोकैः सार्धं यथागतम् ।। | 3-106-8a 3-106-8b |
|
नातिदीर्घेण कालेन सागराणां क्षयो महान्। विष्यति महाघोरः स्वकृतैः कर्मभिः सुराः ।। | 3-106-9a 3-106-9b |
|
एवमुक्तास्तु ते देवा लोकाश् मनुजेश्वर। पितामहमनुज्ञाप्य विप्रजग्मुर्यथागतम् ।। | 3-106-10a 3-106-10b |
|
ततः काले बहुतिथे व्यतीते भरतर्षभ। दीक्षितः सगरो राजा हयमेधेन वीर्यवान् ।। | 3-106-11a 3-106-11b |
|
तस्याश्वो व्यचरद्भूमिं पुत्रैः सुपरिरक्षितः। `सर्वैरेव महोत्साहैः स्वच्छन्दप्रचरो नृप' ।। | 3-106-12a 3-106-12b |
|
समुद्रं स समासाद्य निस्तोयं भीमदर्शनम्। रक्ष्यमाणः प्रयत्नेन तत्रैवान्तरधीयत ।। | 3-106-13a 3-106-13b |
|
ततस्ते सागरास्तात हृतं मत्वा हयोत्तमम्। आगम्य पितुराचख्युरदृश्यं तुरगं हृतम्। तेनोक्ता दिक्षु सर्वासु पुत्रा मार्गत वाजिनम् ।। | 3-106-14a 3-106-14b 3-106-14c |
|
ततस्ते पितुराज्ञाय दिक्षु सर्वासु तं हयम्। अमार्गन्त महाराज सर्वंच पृथिवीतलम् ।। | 3-106-15a 3-106-15b |
|
ततस्ते सागराः सर्वे समुपेत्य परस्परम्। नाध्यगच्छन्त तुरगमश्वहर्तारमेव च ।। | 3-106-16a 3-106-16b |
| आगम्य पितरं चोचुस्ततः प्राञ्जलयोऽग्रतः ।। | 3-106-17a |
|
ससमुद्रवनद्वीपा सनदीनदकन्दरा। सपर्वतवनोद्देशा निखिलेन मही नृप ।। | 3-106-18a 3-106-18b |
|
अस्माभिर्विचिता राजञ्शासनात्तव पार्थिव। न चाश्वमधिगच्छामो नाश्वहर्तारमेव च ।। | 3-106-19a 3-106-19b |
|
श्रुत्वा तु वचनं तेषां स राजा क्रोधमूर्चितः। उवाच वचनं सर्वांस्तदा दैववशान्नृप ।। | 3-106-20a 3-106-20b |
|
अनागमाय गच्छध्वं भूयो मार्गत वाजिनम्। याज्ञीयं तं विनाह्यश्वं नागन्तव्यं हि पुत्रकाः ।। | 3-106-21a 3-106-21b |
|
प्रतिगृह्य तु संदेशं पितुस्ते सगरात्मजाः। भूय एव महीं कृत्स्नां विचेतुमुपचक्रमुः ।। | 3-106-22a 3-106-22b |
|
अथापश्यन्त ते वीराः पृथिवीमवदारिताम्। `समुद्रे पृथिवीपाल पदं मार्गं च वाजिनः' ।। | 3-106-23a 3-106-23b |
|
समासाद्य बिलं तच्चाप्यखनन्सगरात्मजाः। कुद्दालैर्मुसलैश्चैव समुद्रं यत्नमास्थिताः ।। | 3-106-24a 3-106-24b |
|
स खन्यमानः सहितैः सागरैर्वरुणालयः। अगच्छत्परमामार्तिं दीर्यमाणः समन्ततः ।। | 3-106-25a 3-106-25b |
|
असुरोरगरक्षांसि सत्वानि विविधानि च। आर्तनादमकुर्वन्त वध्यमानानि सागरैः ।। | 3-106-26a 3-106-26b |
|
छिन्नशीर्षा विदेहाश्च भिन्नजान्वस्थिमस्तकाः। प्राणिनः समदृश्यन्त शतशोथ सहस्रशः ।। | 3-106-27a 3-106-27b |
|
एवं हि खनतां तेषां समुद्रं वरुणालयम्। व्यतीतः सुमहान्कालो न चाश्वः समदृश्यत ।। | 3-106-28a 3-106-28b |
|
ततः पूर्वोत्तरे देशे समुद्रस्य महीपते। विदार्य पातालमथ संक्रुद्धाः सगरात्मजाः ।। | 3-106-29a 3-106-29b |
|
अपश्यन्त हयं यत्र विचरन्तं महीतले। कपिलं च महात्मानं तेजोराशिमनुत्तमम् ।। | 3-106-30a 3-106-30b |
|
तेजसा दीप्यमानं तु ज्वालाभिरिव पावकम्। `दृष्ट्वा हि विस्मिताः सर्वे बभूवुः सगरात्मजाः' ।। | 3-106-31a 3-106-31b |
|
।। इति श्रीमन्महाभारते अरण्यपर्वणि तीर्थयात्रापर्वणइ षडधिकशततमोऽध्यायः ।। 106 ।। |
3-106-29 पूर्वोत्तरे ऐशान्याम् ।।
| आरण्यकपर्व-105 | पुटाग्रे अल्लिखितम्। | आरण्यकपर्व-107 |