महाभारतम्-03-आरण्यकपर्व-160
| ← आरण्यकपर्व-159 | महाभारतम् तृतीयपर्व महाभारतम्-03-आरण्यकपर्व-160 वेदव्यासः |
आरण्यकपर्व-161 → |
आर्ष्टिपेणराजर्षिणा युधिष्ठिरंप्रति कैलासवर्णनपूर्वकमर्जुनागमनपर्यन्तं स्वाश्रमएव निवासचोदना ।। 1
| वैशंपायन उवाच। | 3-160-1x |
|
युधिष्ठिरस्तमासाद्य तपसा दग्धकिल्बिषम्। अभ्यवादयत प्रीतः शिरसा नाम कीर्तयन् ।। | 3-160-1a 3-160-1b |
|
ततः कृष्णा च भीमश्च यमौ च सुतपस्विनौ। शिरोभिः प्राप्य राजर्षिं परिवार्योपतस्थिरे ।। | 3-160-2a 3-160-2b |
|
तथैव धौम्यो धर्मज्ञः पाण्डवानां पुरोहितः। यथान्यायमुपाक्रान्तस्तमृषिं संशितव्रतम् ।। | 3-160-3a 3-160-3b |
|
अन्वजानात्स धर्मज्ञो मुनिर्दिव्येन चक्षुषा। पाण्डोः पुत्रान्कुरुश्रेष्ठानास्यतामिति चाब्रवीत् ।। | 3-160-4a 3-160-4b |
|
कुरूणामृषभं प्राज्ञं पूजयित्वा महातपाः। सह भ्रातृभिरसीनं पर्यपृच्छदनामयम् ।। | 3-160-5a 3-160-5b |
|
नानृते कुरुषे भावं कच्चिद्धर्मे प्रवर्तसे। मातापित्रोश्च ते वृत्तिः कच्चित्पार्थ न सीदति ।। | 3-160-6a 3-160-6b |
|
कच्चित्ते गुरवः सर्वे वृद्धा वैद्याश्च पूजिताः। कच्चिन्न कुरुषे भावं पार्थ पापेषु कर्मसु ।। | 3-160-7a 3-160-7b |
|
सुकृतं प्रतिकर्तुं च कच्चिद्धातुं च दुष्कृतम्। यथान्यायं कुरुश्रेष्ठ जानासि न विकत्थसे ।। | 3-160-8a 3-160-8b |
|
यथार्हं मानिताः कच्चित्त्वया नन्दन्ति साधवः। वनेष्वपि वसन्कच्चिद्धर्ममेवानुवर्तसे ।। | 3-160-9a 3-160-9b |
|
कच्चिद्धौम्यस्त्वदाचारैर्न पार्थ परितप्यते। दानधर्मतपःशौचैरार्जवेन तितिक्षया ।। | 3-160-10a 3-160-10b |
|
पितृपैतामहं वृत्तं कच्चित्पार्थानुवर्तसे। कच्चिद्राजर्षियातेन पथा गच्छसि पाण्डव ।। | 3-160-11a 3-160-11b |
|
स्वेस्वे किल कुले जाते पुत्रे नप्तरि वा पुनः। पितरः पितृलोकस्थाः शोचन्ति च रमन्ति च ।। | 3-160-12a 3-160-12b |
|
किं तस्य दुष्कृतेऽस्माभिः संप्राप्तव्यं भविष्यति। किं चास्य सुकृतेऽस्माभिः प्राप्तव्यमिति शोभनं ।। | 3-160-13a 3-160-13b |
|
पिता माता तथैवाग्निर्गुरुरात्मा च पञ्चमः। यस्यैतेपूजिताः पार्थ तस्य लोकावुभौ जितौ ।। | 3-160-14a 3-160-14b |
| [युधिष्ठिर उवाच। | 3-160-15x |
|
भगवन्नार्य माऽऽहैतद्यथावद्धर्मनिश्चयम्। यथाशक्ति यथान्यायं क्रियते विधिवन्मया ।। | 3-160-15a 3-160-15b |
| आर्ष्टिषेण उवाच।] | 3-160-16x |
|
अब्भक्षा वायुभक्षाश्च प्लवमाना विहायसा। जुषन्ते पर्वतश्रेष्ठमृषयः पर्वसन्धिषु ।। | 3-160-16a 3-160-16b |
|
कामिनः सह कान्ताभिः परस्परमनुव्रताः। दृश्यन्ते शैलशृङ्गस्था यथा किंपुरुषा नृप ।। | 3-160-17a 3-160-17b |
|
अरजांसि च वासांसि वसानाः कौशिकानि च। दृश्यन्ते बहवः पार्थ गन्धर्वाप्सरसां गणाः ।। | 3-160-18a 3-160-18b |
|
विद्याधरगणाश्चैव स्रग्विणः प्रियदर्शनाः। महोरगगणाश्चैव सुपर्णाश्चारणादयः ।। | 3-160-19a 3-160-19b |
|
अस्य चोपरि शैलस्य श्रूयते पर्वसन्धिषु। भेरीपणवशङ्खानां मृदङ्गानां च निःस्वनः ।। | 3-160-20a 3-160-20b |
|
इहस्थैरेव तत्सर्वं श्रोतव्यं भरतर्षभाः। न कार्या वः कथंचित्स्यात्तत्राभिगमने मतिः ।। | 3-160-21a 3-160-21b |
|
न चाप्यतः परं शक्यं गन्तुं भरतसत्तमाः। विहारस्तत्र देवानाममानुषगतिस्तु सा ।। | 3-160-22a 3-160-22b |
|
ईषच्चपलकर्माणं मनुष्यमिह भारत। द्विषन्ति सर्वभूतानि ताडयन्ति च राक्षसाः ।। | 3-160-23a 3-160-23b |
|
अस्यातिक्रम्य शिखरं कैलासस्य युधिष्ठिर। गतिः परमसिद्धानां देवर्षीणां प्रकाशते ।। | 3-160-24a 3-160-24b |
|
चापलाद्धि न गन्तव्यं पार्त यानैस्ततः परम्। अयःशूलादिभिर्घ्नन्ति राक्षसाः शत्रुसूदन ।। | 3-160-25a 3-160-25b |
|
अप्सरोभिः परिवृतः समृद्ध्या नरवाहनः। इह वैश्रवणस्तात पर्वसन्धिषु दृश्यते ।। | 3-160-26a 3-160-26b |
|
शिखरे तं समासीनमधिपं यक्षरक्षसाम्। प्रेक्षन्ते सर्वभूतानि भानुमन्तमिवोदितम् ।। | 3-160-27a 3-160-27b |
|
देवदानवसिद्धानां तथा वैश्रवणस्य च। गिरेः शिखरमुद्यानमिदं भरतसत्तम ।। | 3-160-28a 3-160-28b |
|
उपासीनस्य धनदं तुम्बुरोः पर्वसन्धिषु। गीतसामस्वनस्तात श्रूयते गन्धमादने ।। | 3-160-29a 3-160-29b |
|
एतदेवंविधं चित्रमिह तात युधिष्ठिर। प्रेक्षन्ते सर्वभूतानि बहुशः पर्वसन्धिषु ।। | 3-160-30a 3-160-30b |
|
भुञ्जाना मुनिभोज्यानि रसवन्ति फलानि च। वसध्वं पाण्डवश्रेष्ठा यावदर्जुनदर्शनात् ।। | 3-160-31a 3-160-31b |
|
न तात चपलैर्भाव्यमिह प्राप्तैः कथंचन। `चपलः सर्वभूतानां द्वेष्यो भवति मानवः' ।। | 3-160-32a 3-160-32b |
|
उषित्वेह यथाकामं यथाश्रद्धं विहृत्य च। ततः शस्त्रजितां श्रेष्ठ पृथिवीं पालयिष्यसि ।। | 3-160-33a 3-160-33b |
|
।। इति श्रीमन्महाभारते अरण्यपर्वणिः यक्षयुद्धपर्वणि षष्ट्यधिकततमोऽध्यायः ।। 160 ।। |
3-160-4 मुनिः आर्ष्ठिषेणः ।। 3-160-7 वैद्याः विद्यया विदिताः ।। 3-160-8 सुषुक्रनममां उपकारिणम्। दुष्कृतं अपकारिणं हातुं त्यक्तुं न विकत्थसे ज्ञातास्मीति न श्लाघसे ।। 3-160-15 यथावत् माऽऽह यथामामाह ।। 3-160-16 पर्वसंधिषु प्रतिपत्पञ्चदश्योरन्तराले ।। 3-160-28 उद्यानं क्रीडावनयुतम् ।।
| आरण्यकपर्व-159 | पुटाग्रे अल्लिखितम्। | आरण्यकपर्व-161 |