महाभारतम्-13-अनुशासनपर्व-155
| ← अनुशासनपर्व-154 | महाभारतम् त्रतयोदशपर्व महाभारतम्-13-अनुशासनपर्व-155 वेदव्यासः |
अनुशासनपर्व-156 → |
युधिष्ठिर उवाच।
आलोकदानं नामैतत्कीदृशं भरतर्षभ।
कथमेतत्समुत्पन्नं फलं वा तद्ब्रवीहि मे।। 13-155-1a
भीष्म उवाच।
अत्राप्युदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम्।
मनोः प्रजापतेर्वादं सुवर्णस्य च भारत।। 13-155-2a
तपस्वी कश्चिदभवत्सुवर्णो नाम भारत।
वर्णतो हेमवर्णः स सुवर्ण इति विश्रुतः।। 13-155-3a
कुलशीलगुणोपेतः स्वाध्यायोपरमं गतः।
बहून्सुवंशप्रभवान्समतीतः स्वकैर्गुणैः।। 13-155-4a
स कदाचिन्मनुं विप्रो ददर्शोपससर्प च।
कुशलप्रश्नमन्योन्यं तौ चोभौ तत्र चक्रतुः।। 13-155-5a
ततस्तौ सत्यसंकल्पौ मेरौ काञ्चनपर्वते।
देवर्षिभिः सदा जुष्टे सहितौ संन्यषीदताम्।। 13-155-6a
तत्र तौ कथयन्तौ स्तां कथा नानाविधाश्रयाः।
ब्रह्मर्षिदेवदैत्यानां पुराणानां महात्मनाम्।। 13-155-7a
सुवर्णस्त्वब्रवीद्वाक्यं मनुं स्वायंभुवं प्रति।
हितार्थं सर्वभूतानां प्रश्नं मे वक्तुमर्हसि।। 13-155-8a
सुमनोगन्धधूपाद्यैरिज्यन्ते दैवतानि च।
किमेतत्कथमुत्पन्नं फलं योगं च शंस मे।। 13-155-9a
मनुरुवाच।
बलेर्वैरोचनस्येह त्रैलोक्यमनुशासतः।
समीपमाजगामाशु शुक्रो भृगुकुलोद्वहः।। 13-155-11a
तमर्घ्यादिभिरभ्यर्च्य भार्गवं सोऽसुराधिपः।
निषसादासने पश्चाद्विधिवद्भूरिदक्षिणः।। 13-155-12a
कथेयमभवत्तत्र त्वया या परिकीर्तिता।
सुमनोधूपदीपानां सम्प्रदाने फलं प्रति।। 13-155-13a
ततः पप्रच्छ दैत्येन्द्रः कवीन्द्रं प्रश्नमुत्तमम्।। 13-155-14a
सुमनोधूपदीपानां किं फलं ब्रह्मिवित्तम।
प्रदानस्य द्विजश्रेष्ठ तद्भवान्वक्तुमर्हति।। 13-155-15a
शुक्र उवाच।
अग्नीषोमादिसृष्टौ तु विष्णोः सर्वात्मनः प्रभोः।
तपः पूर्वं समुत्पन्नं धर्मस्तस्मादनन्तरम्।। 13-155-16a
एतस्मिन्नन्तरे चैव वीरुदोषध्य एव च।
सोमस्यात्मा च बहुधा सम्भूतः पृथिवीतले।
अमृतं च विषं चैव याश्चान्यास्तृणजातयः।। 13-155-17a
अमृतं मनसः प्रीतिं सद्यस्तृप्तिं ददाति च।
मनो ग्लपयते तीव्रं विषं गन्धेन सर्वशः।। 13-155-18a
अमृतं मङ्गलं विद्धि महद्विषममङ्गलम्।
ओषध्यो ह्यमृतं सर्वा विषं तेजोग्निसम्भवम्।। 13-155-19a
अमृतं मनो ह्लादयते श्रियं चापि ददाति च।
तस्मात्सुमनसः प्रोक्ता नरैः सुकृतकर्मभिः।। 13-155-20a
देवताभ्यः सुमनसो यो ददाति नरः शुचिः।
तस्मै सुमनसो देवास्तस्मात्सुमनसः स्मृताः।। 13-155-21a
यंयमुद्दिश्य दीयेरन्देवं सुमनसः प्रभो।
मङ्गलार्तं स तेनास्य प्रीतो भवति दैत्यप।। 13-155-22a
ज्ञेयास्तूग्राश्च सौम्याश्च तेजस्विन्यश्च ताः पृथक्।
ओषध्यो बहुवीर्या हि बहुरूपास्तथैव च।। 13-155-23a
यज्ञियानां च वृक्षाणामयज्ञीयान्निबोध मे।
आसुराणि च माल्यानि दैवतेभ्यो हितानि च।। 13-155-24a
रक्षसामुरगाणां च यक्षाणां च तथा प्रियाः।
मनुष्याणां पितॄणां च कान्ता यास्त्वनुपूर्वशः।। 13-155-25a
वन्या ग्राम्याश्चेह तथा कृष्टोप्ताः पर्वताश्रयाः।
अकण्टकाः कण्टकिनो गन्धरूपरसान्विताः।। 13-155-26a
द्विविधो हि स्मृतो गन्ध इष्टोऽनिष्टश्च पुष्पजः।
इष्टगन्धानि देवानां पुष्पाणीति विभावय।। 13-155-27a
अकण्टकानां वृक्षाणां श्वेतप्रायाश्च वर्णतः।
तेषां पुष्पाणि देवानामिष्टानि सततं प्रभो।। 13-155-28a
`पद्मं च तुलसी जातिरापः सर्वेषु पूजिता।'
जलजानि च माल्यानि पद्मादीनि च यानि वै।
गन्धर्वनागयक्षेभ्यस्तानि दद्याद्विचक्षणः।। 13-155-29a
ओषध्यो रक्तपुष्पाश्च कटुकाः कण्टकान्विताः।
शत्रूणामभिचारार्थमथर्वसु निदर्शिताः।। 13-155-30a
तीक्ष्णवीर्यास्तु भूतानां दुरालम्भाः सकण्टकाः।
रक्तभूयिष्ठवर्णाश्च कृष्णाश्चैवोपहारयेत्।। 13-155-31a
मनोहृदयनन्दिन्यो विमर्दे मधुराश्च याः।
चारुररूपाः सुमनसो मानुपाणां स्मृता विभो।। 13-155-32a
न तु श्मशानसम्भूता न देवायतनोद्भवाः।
सन्नयेत्पुष्टियुक्तेषु विवाहेषु रहःसु च।। 13-155-33a
गिरिसानुरुहाः सौम्या देवानामुपधारयेत्।
प्रोक्षिताभ्युक्षिताः सौम्या यथायोगं यथास्मृति।। 13-155-34a
गन्धेन देवास्तुष्यन्ति दर्शनाद्यक्षराक्षसाः।
नागाः समुपभोगेन त्रिभिरेतैस्तु मानुषाः।। 13-155-35a
सद्यः प्रीणाति देवान्वै ते प्रीता भावयन्त्युत।
सङ्कल्पसिद्धा मर्त्यानामीप्सिताश्च मनोरथाः।। 13-155-36a
देवाः प्रीणन्ति सततं मानिता मानयन्ति च।
अवज्ञातावधूताश्च निर्दहन्त्यधमान्नरान्।। 13-155-37a
अत ऊर्ध्वं प्रवक्ष्यामि धूपदानविधेः फलम्।
धूपांश्च विविधान्साधूनसाधूंश्च निबोध मे।। 13-155-38a
निर्यासाः सरलाश्चैव कृत्रिमाश्चैव ते त्रयः।
इष्टोऽनिष्टो भवेद्गन्धस्तन्मे विस्तरशः शृणु।। 13-155-39a
निर्यासाः सल्लकीवर्ज्या देवानां दयितास्तु ते।
गुग्गुलुः प्रवरस्तेषां सर्वेपामिति निश्चयः।। 13-155-40a
अगुरुः सारिणां श्रेष्ठो यक्षराक्षसभोगिनाम्।
दैत्यानां सल्लकीजश्च काङ्क्षितो यश्च तद्विधः।। 13-155-41a
अथ सर्जरसादीनां गन्धैः पार्थिवदारवैः।
फाणितासवसंयुक्तैर्मनुष्याणां विधीयते।। 13-155-42a
देवदानवभूतानां सद्यस्तुष्ठिकरः स्मृतः।
येऽन्ये वैहारिकास्तत्र मानुषाणामिति स्मृताः।। 13-155-43a
य एवोक्ताः सुमनसां प्रदाने गुणहेतवः।
धूपेष्वपि परिज्ञेयास्त एव प्रीतिवर्धनाः।। 13-155-44a
दीपदाने प्रवक्ष्यामि फलयोगमनुत्तमम्।
यथा येन यदा चैव प्रदेया यादृशाश्च ते।। 13-155-45a
ज्योतिस्तेजः प्रकाशं वाऽप्यूध्वगं चापि वर्धते।
प्रदानं तेजसां तस्मात्तेजो वर्धयते नृणाम्।। 13-155-46a
अन्धतमस्तमिस्रं च दक्षिणायनमेव च।
उत्तरायणमेतस्माज्ज्योतिर्दानं प्रशस्यते।। 13-155-47a
यस्मादूर्ध्वगमे तत्तु तमसश्चैव भेषजम्।
तस्मादूर्ध्वगतेर्दाता भवेदत्रेति निश्चयः।। 13-155-48a
देवास्तेजस्विनो यस्मात्प्रभावन्तः प्रकाशकाः।
तामसा राक्षसाश्चैव तस्माद्दीपः प्रदीयते।। 13-155-49a
आलोकदानाच्चक्षुष्मान्प्रभायुक्तो भवेन्नरः।
तान्दत्त्वा नोपहिंसेन न हरेन्नोपनाशयेत्।। 13-155-50a
दीपहार्ता भवेदन्धस्तमोगतिरसुप्रभः।
दीपप्रदः स्वर्गलोके दीपमाली विराजते।। 13-155-51a
हविपा प्रथमः कल्पो द्वितीयश्चौषधीरसैः।
वसामेदोस्थिनिर्यासैर्न कार्यः पुष्टिमिच्छता।। 13-155-52a
देवालये सभायां च गिरौ चैत्यचतुष्पथे।
दीपदाता भवेन्नित्यं य इच्छेद्भूतिमात्मनः।। 13-155-53a
कुलोद्योतो विशुद्धात्मा प्रकाशत्वं च गच्छति।
ज्योतिषां चैव सालोक्यं दीपदाता भवेन्नरः।। 13-155-54a
बलिकर्मसु वक्ष्यामि गुणान्कर्मफलोदयान्।
देवयक्षोरगनृणां भूतानामथ रक्षसाम्।। 13-155-55a
येषां नाग्रभुजो विप्रा देवतातिथिबालकाः।
राक्षसानेव तान्विद्धि निर्वषट्कारमङ्गलान्।। 13-155-56a
तस्मादग्रं प्रयच्छेत देवभ्यः प्रतिपूजितम्।
शिरसा प्रणतश्चापि हरेद्बलिमतन्द्रितः।। 13-155-57a
गृह्णन्ति देवता नित्यमाशंसन्ति सदा गृहान्।
बाह्याश्चागन्तवो येऽन्ये यक्षराक्षसपन्नगाः।। 13-155-58a
इतो दत्तेन जीवन्ति देवताः पितरस्तथा।
ते प्रीताः प्रीणयन्त्येनमायुषा यशसा धनैः।। 13-155-59a
बलयः सह पुष्पैस्तु देवानामुपहारयेत्।
दधिदुग्धमयाः पुण्याः सुगन्धाः प्रियदर्शनाः।। 13-155-60a
कार्या रुधिरमांसाढ्या बलयो यक्षरक्षसाम्।
सुरासवपुरस्कारा लाजोल्लापिकभूषिताः।। 13-155-61a
नागानां दयिता नित्यं पद्मोत्पलविमिश्रिताः।
तिलान्गुडसुसम्पन्नान्भूतानामुपहारयेत्।। 13-155-62a
अग्रदाताऽग्रभोगी स्याद्बलवीर्यसमन्वितः।
तस्मादग्रं प्रयच्छेत देवभ्यः प्रतिपूजितम्।। 13-155-63a
ज्वलन्त्यहरहो वेश्म याश्चास्य गृहदेवताः।
ताः पूज्या भूतिकामेन प्रसृताग्रप्रदायिना।। 13-155-64a
इत्येतदसुरेन्द्राय काव्यः प्रोवाच भार्गवः।
सुवर्णाय मनुः प्राह सुवर्णो नारदाय च।। 13-155-65a
नारदोऽपि मयि प्राह गुणानेतान्महाद्युते।
त्वमप्येतद्विदित्वेह सर्वमाचर पुत्रक।। 13-155-66a
।। इति श्रीमन्महाभारते अनुशासनपर्वणि दानधर्मपर्वणि पञ्चपञ्चाशदधिकशततमोऽध्यायः।। 155 ।।
| युधिष्ठिर उवाच। | 13-155-1x |
|
आलोकदानं नामैतत्कीदृशं भरतर्षभ। कथमेतत्समुत्पन्नं फलं वा तद्ब्रवीहि मे।। | 13-155-1a 13-155-1b |
| भीष्म उवाच। | 13-155-2x |
|
अत्राप्युदाहरन्तीममितिहासं पुरातनम्। मनोः प्रजापतेर्वादं सुवर्णस्य च भारत।। | 13-155-2a 13-155-2b |
|
तपस्वी कश्चिदभवत्सुवर्णो नाम भारत। वर्णतो हेमवर्णः स सुवर्ण इति विश्रुतः।। | 13-155-3a 13-155-3b |
|
कुलशीलगुणोपेतः स्वाध्यायोपरमं गतः। बहून्सुवंशप्रभवान्समतीतः स्वकैर्गुणैः।। | 13-155-4a 13-155-4b |
|
स कदाचिन्मनुं विप्रो ददर्शोपससर्प च। कुशलप्रश्नमन्योन्यं तौ चोभौ तत्र चक्रतुः।। | 13-155-5a 13-155-5b |
|
ततस्तौ सत्यसंकल्पौ मेरौ काञ्चनपर्वते। देवर्षिभिः सदा जुष्टे सहितौ संन्यषीदताम्।। | 13-155-6a 13-155-6b |
|
तत्र तौ कथयन्तौ स्तां कथा नानाविधाश्रयाः। ब्रह्मर्षिदेवदैत्यानां पुराणानां महात्मनाम्।। | 13-155-7a 13-155-7b |
|
सुवर्णस्त्वब्रवीद्वाक्यं मनुं स्वायंभुवं प्रति। हितार्थं सर्वभूतानां प्रश्नं मे वक्तुमर्हसि।। | 13-155-8a 13-155-8b |
|
सुमनोगन्धधूपाद्यैरिज्यन्ते दैवतानि च। किमेतत्कथमुत्पन्नं फलं योगं च शंस मे।। | 13-155-9a 13-155-9b |
| मनुरुवाच। | 13-155-10x |
| 13-155-10a 13-155-10b | |
|
बलेर्वैरोचनस्येह त्रैलोक्यमनुशासतः। समीपमाजगामाशु शुक्रो भृगुकुलोद्वहः।। | 13-155-11a 13-155-11b |
|
तमर्घ्यादिभिरभ्यर्च्य भार्गवं सोऽसुराधिपः। निषसादासने पश्चाद्विधिवद्भूरिदक्षिणः।। | 13-155-12a 13-155-12b |
|
कथेयमभवत्तत्र त्वया या परिकीर्तिता। सुमनोधूपदीपानां सम्प्रदाने फलं प्रति।। | 13-155-13a 13-155-13b |
| ततः पप्रच्छ दैत्येन्द्रः कवीन्द्रं प्रश्नमुत्तमम्।। | 13-155-14a |
|
सुमनोधूपदीपानां किं फलं ब्रह्मिवित्तम। प्रदानस्य द्विजश्रेष्ठ तद्भवान्वक्तुमर्हति।। | 13-155-15a 13-155-15b |
| शुक्र उवाच। | 13-155-16x |
|
अग्नीषोमादिसृष्टौ तु विष्णोः सर्वात्मनः प्रभोः। तपः पूर्वं समुत्पन्नं धर्मस्तस्मादनन्तरम्।। | 13-155-16a 13-155-16b |
|
एतस्मिन्नन्तरे चैव वीरुदोषध्य एव च। सोमस्यात्मा च बहुधा सम्भूतः पृथिवीतले। अमृतं च विषं चैव याश्चान्यास्तृणजातयः।। | 13-155-17a 13-155-17b 13-155-17c |
|
अमृतं मनसः प्रीतिं सद्यस्तृप्तिं ददाति च। मनो ग्लपयते तीव्रं विषं गन्धेन सर्वशः।। | 13-155-18a 13-155-18b |
|
अमृतं मङ्गलं विद्धि महद्विषममङ्गलम्। ओषध्यो ह्यमृतं सर्वा विषं तेजोग्निसम्भवम्।। | 13-155-19a 13-155-19b |
|
अमृतं मनो ह्लादयते श्रियं चापि ददाति च। तस्मात्सुमनसः प्रोक्ता नरैः सुकृतकर्मभिः।। | 13-155-20a 13-155-20b |
|
देवताभ्यः सुमनसो यो ददाति नरः शुचिः। तस्मै सुमनसो देवास्तस्मात्सुमनसः स्मृताः।। | 13-155-21a 13-155-21b |
|
यंयमुद्दिश्य दीयेरन्देवं सुमनसः प्रभो। मङ्गलार्तं स तेनास्य प्रीतो भवति दैत्यप।। | 13-155-22a 13-155-22b |
|
ज्ञेयास्तूग्राश्च सौम्याश्च तेजस्विन्यश्च ताः पृथक्। ओषध्यो बहुवीर्या हि बहुरूपास्तथैव च।। | 13-155-23a 13-155-23b |
|
यज्ञियानां च वृक्षाणामयज्ञीयान्निबोध मे। आसुराणि च माल्यानि दैवतेभ्यो हितानि च।। | 13-155-24a 13-155-24b |
|
रक्षसामुरगाणां च यक्षाणां च तथा प्रियाः। मनुष्याणां पितॄणां च कान्ता यास्त्वनुपूर्वशः।। | 13-155-25a 13-155-25b |
|
वन्या ग्राम्याश्चेह तथा कृष्टोप्ताः पर्वताश्रयाः। अकण्टकाः कण्टकिनो गन्धरूपरसान्विताः।। | 13-155-26a 13-155-26b |
|
द्विविधो हि स्मृतो गन्ध इष्टोऽनिष्टश्च पुष्पजः। इष्टगन्धानि देवानां पुष्पाणीति विभावय।। | 13-155-27a 13-155-27b |
|
अकण्टकानां वृक्षाणां श्वेतप्रायाश्च वर्णतः। तेषां पुष्पाणि देवानामिष्टानि सततं प्रभो।। | 13-155-28a 13-155-28b |
|
`पद्मं च तुलसी जातिरापः सर्वेषु पूजिता।' जलजानि च माल्यानि पद्मादीनि च यानि वै। गन्धर्वनागयक्षेभ्यस्तानि दद्याद्विचक्षणः।। | 13-155-29a 13-155-29b 13-155-29c |
|
ओषध्यो रक्तपुष्पाश्च कटुकाः कण्टकान्विताः। शत्रूणामभिचारार्थमथर्वसु निदर्शिताः।। | 13-155-30a 13-155-30b |
|
तीक्ष्णवीर्यास्तु भूतानां दुरालम्भाः सकण्टकाः। रक्तभूयिष्ठवर्णाश्च कृष्णाश्चैवोपहारयेत्।। | 13-155-31a 13-155-31b |
|
मनोहृदयनन्दिन्यो विमर्दे मधुराश्च याः। चारुररूपाः सुमनसो मानुपाणां स्मृता विभो।। | 13-155-32a 13-155-32b |
|
न तु श्मशानसम्भूता न देवायतनोद्भवाः। सन्नयेत्पुष्टियुक्तेषु विवाहेषु रहःसु च।। | 13-155-33a 13-155-33b |
|
गिरिसानुरुहाः सौम्या देवानामुपधारयेत्। प्रोक्षिताभ्युक्षिताः सौम्या यथायोगं यथास्मृति।। | 13-155-34a 13-155-34b |
|
गन्धेन देवास्तुष्यन्ति दर्शनाद्यक्षराक्षसाः। नागाः समुपभोगेन त्रिभिरेतैस्तु मानुषाः।। | 13-155-35a 13-155-35b |
|
सद्यः प्रीणाति देवान्वै ते प्रीता भावयन्त्युत। सङ्कल्पसिद्धा मर्त्यानामीप्सिताश्च मनोरथाः।। | 13-155-36a 13-155-36b |
|
देवाः प्रीणन्ति सततं मानिता मानयन्ति च। अवज्ञातावधूताश्च निर्दहन्त्यधमान्नरान्।। | 13-155-37a 13-155-37b |
|
अत ऊर्ध्वं प्रवक्ष्यामि धूपदानविधेः फलम्। धूपांश्च विविधान्साधूनसाधूंश्च निबोध मे।। | 13-155-38a 13-155-38b |
|
निर्यासाः सरलाश्चैव कृत्रिमाश्चैव ते त्रयः। इष्टोऽनिष्टो भवेद्गन्धस्तन्मे विस्तरशः शृणु।। | 13-155-39a 13-155-39b |
|
निर्यासाः सल्लकीवर्ज्या देवानां दयितास्तु ते। गुग्गुलुः प्रवरस्तेषां सर्वेपामिति निश्चयः।। | 13-155-40a 13-155-40b |
|
अगुरुः सारिणां श्रेष्ठो यक्षराक्षसभोगिनाम्। दैत्यानां सल्लकीजश्च काङ्क्षितो यश्च तद्विधः।। | 13-155-41a 13-155-41b |
|
अथ सर्जरसादीनां गन्धैः पार्थिवदारवैः। फाणितासवसंयुक्तैर्मनुष्याणां विधीयते।। | 13-155-42a 13-155-42b |
|
देवदानवभूतानां सद्यस्तुष्ठिकरः स्मृतः। येऽन्ये वैहारिकास्तत्र मानुषाणामिति स्मृताः।। | 13-155-43a 13-155-43b |
|
य एवोक्ताः सुमनसां प्रदाने गुणहेतवः। धूपेष्वपि परिज्ञेयास्त एव प्रीतिवर्धनाः।। | 13-155-44a 13-155-44b |
|
दीपदाने प्रवक्ष्यामि फलयोगमनुत्तमम्। यथा येन यदा चैव प्रदेया यादृशाश्च ते।। | 13-155-45a 13-155-45b |
|
ज्योतिस्तेजः प्रकाशं वाऽप्यूध्वगं चापि वर्धते। प्रदानं तेजसां तस्मात्तेजो वर्धयते नृणाम्।। | 13-155-46a 13-155-46b |
|
अन्धतमस्तमिस्रं च दक्षिणायनमेव च। उत्तरायणमेतस्माज्ज्योतिर्दानं प्रशस्यते।। | 13-155-47a 13-155-47b |
|
यस्मादूर्ध्वगमे तत्तु तमसश्चैव भेषजम्। तस्मादूर्ध्वगतेर्दाता भवेदत्रेति निश्चयः।। | 13-155-48a 13-155-48b |
|
देवास्तेजस्विनो यस्मात्प्रभावन्तः प्रकाशकाः। तामसा राक्षसाश्चैव तस्माद्दीपः प्रदीयते।। | 13-155-49a 13-155-49b |
|
आलोकदानाच्चक्षुष्मान्प्रभायुक्तो भवेन्नरः। तान्दत्त्वा नोपहिंसेन न हरेन्नोपनाशयेत्।। | 13-155-50a 13-155-50b |
|
दीपहार्ता भवेदन्धस्तमोगतिरसुप्रभः। दीपप्रदः स्वर्गलोके दीपमाली विराजते।। | 13-155-51a 13-155-51b |
|
हविपा प्रथमः कल्पो द्वितीयश्चौषधीरसैः। वसामेदोस्थिनिर्यासैर्न कार्यः पुष्टिमिच्छता।। | 13-155-52a 13-155-52b |
|
देवालये सभायां च गिरौ चैत्यचतुष्पथे। दीपदाता भवेन्नित्यं य इच्छेद्भूतिमात्मनः।। | 13-155-53a 13-155-53b |
|
कुलोद्योतो विशुद्धात्मा प्रकाशत्वं च गच्छति। ज्योतिषां चैव सालोक्यं दीपदाता भवेन्नरः।। | 13-155-54a 13-155-54b |
|
बलिकर्मसु वक्ष्यामि गुणान्कर्मफलोदयान्। देवयक्षोरगनृणां भूतानामथ रक्षसाम्।। | 13-155-55a 13-155-55b |
|
येषां नाग्रभुजो विप्रा देवतातिथिबालकाः। राक्षसानेव तान्विद्धि निर्वषट्कारमङ्गलान्।। | 13-155-56a 13-155-56b |
|
तस्मादग्रं प्रयच्छेत देवभ्यः प्रतिपूजितम्। शिरसा प्रणतश्चापि हरेद्बलिमतन्द्रितः।। | 13-155-57a 13-155-57b |
|
गृह्णन्ति देवता नित्यमाशंसन्ति सदा गृहान्। बाह्याश्चागन्तवो येऽन्ये यक्षराक्षसपन्नगाः।। | 13-155-58a 13-155-58b |
|
इतो दत्तेन जीवन्ति देवताः पितरस्तथा। ते प्रीताः प्रीणयन्त्येनमायुषा यशसा धनैः।। | 13-155-59a 13-155-59b |
|
बलयः सह पुष्पैस्तु देवानामुपहारयेत्। दधिदुग्धमयाः पुण्याः सुगन्धाः प्रियदर्शनाः।। | 13-155-60a 13-155-60b |
|
कार्या रुधिरमांसाढ्या बलयो यक्षरक्षसाम्। सुरासवपुरस्कारा लाजोल्लापिकभूषिताः।। | 13-155-61a 13-155-61b |
|
नागानां दयिता नित्यं पद्मोत्पलविमिश्रिताः। तिलान्गुडसुसम्पन्नान्भूतानामुपहारयेत्।। | 13-155-62a 13-155-62b |
|
अग्रदाताऽग्रभोगी स्याद्बलवीर्यसमन्वितः। तस्मादग्रं प्रयच्छेत देवभ्यः प्रतिपूजितम्।। | 13-155-63a 13-155-63b |
|
ज्वलन्त्यहरहो वेश्म याश्चास्य गृहदेवताः। ताः पूज्या भूतिकामेन प्रसृताग्रप्रदायिना।। | 13-155-64a 13-155-64b |
|
इत्येतदसुरेन्द्राय काव्यः प्रोवाच भार्गवः। सुवर्णाय मनुः प्राह सुवर्णो नारदाय च।। | 13-155-65a 13-155-65b |
|
नारदोऽपि मयि प्राह गुणानेतान्महाद्युते। त्वमप्येतद्विदित्वेह सर्वमाचर पुत्रक।। | 13-155-66a 13-155-66b |
|
।। इति श्रीमन्महाभारते अनुशासनपर्वणि दानधर्मपर्वणि पञ्चपञ्चाशदधिकशततमोऽध्यायः।। 155 ।। |
13-155-6 रमणीये शिलापृष्ठ इति झ.पाठः।। 13-155-7 स्तां अभवताम्।। 13-155-16 तपः वर्णाश्रमधर्मः। धर्मो दयादिः।। 13-155-17 लताः ओषध्यो व्रीह्यादयः।। 13-155-40 प्रवरस्तेषां घृतमिश्रोऽथ कुञ्जर इति थ.पाठः।। 13-155-46 ज्योतिर्दीपादि। तेजः कान्तिः। प्रकाशः कीर्तिः।। 13-155-47 तमिस्रं अन्धकारः। अन्धं तमो नाम नरकरूपम्। तथा दक्षिणायनमप्यन्धं तम एव। अत उत्तरायणे रात्रौ तमोनाशकं ज्योतिर्देयं नरकनिवृत्त्यर्थं।। 13-155-52 हविषा घृतेन ओषधीरसैः तिलसर्षपादिस्नेहैः। वसामेदोस्थीनि प्राण्यवयवास्तेषां निर्यासाः स्नेहाः। वसादयः पृथग्वा निर्यासात्।। 13-155-60 दधिद्रप्सयुताः पुण्या इति ध.पाठः।। 13-155-61 लाजोल्लापिकभूषिताः। उल्लापिक उपरिलापनम्।।
| अनुशासनपर्व-154 | पुटाग्रे अल्लिखितम्। | अनुशासनपर्व-156 |