महाभारतम्-12-शांतिपर्व-226

महाभारतम्
द्वादशपर्व
महाभारतम्-12-शांतिपर्व-226
वेदव्यासः

भीष्मेण युधिष्ठिरंप्रति तपउपवासादिनिरूपणम्।। 1।।

युधिष्ठिर उवाच।
द्विजातयो व्रतोपेता यदिदं भुञ्जते हविः।
अन्नं ब्राह्मणकामाय कथमेतत्पितामह।। 12-226-1a

भीष्म उवाच।
अवेदोक्तव्रतोपेता भुञ्जानाः कार्यकारिणः।
वेदोक्तेषु च भुञ्जाना व्रतलुब्धा युधिष्ठिर।। 12-226-2a

युधिष्ठिर उवाच।
यदिदं तप इत्याहुरुपवासं पृथग्जनाः।
एतत्तपो महाराज उताहो किं तपो भवेत्।। 12-226-3a

भीष्म उवाच।
मासपक्षोपवासेन मन्यन्ते यत्तपो जनाः।
आत्मतन्त्रोघातस्तु न तपस्तत्सतां मतम्।। 12-226-4a

त्यागश्च सन्नतिश्चैव शिष्यते तप उत्तमम्।
सदोपवासी स भवेद्ब्रह्मचारी सदा भवेत्।। 12-226-5a

मुनिश्च स्यात्सदा विप्रो दैवतं च सदा भवेत्।
कुटुम्बिको धर्मपरः सदाऽस्वप्नश्च भारत।। 12-226-6a

अमांसादी सदा च स्यात्पवित्री च सदा भवेत्।
अमृताशी सदा च स्यान्न च स्याद्विषभोजनः।। 12-226-7a

विधसाशी सदा च स्यात्सदा चैवातिथिप्रियः।
[श्रद्दधानः सदा च स्याद्देवताद्विजपूजकः]।। 12-226-8a

युधिष्ठिर उवाच।
कथं सदोपवासी स्याद्ब्रह्मचारी कथं भवेत्।
विघसाशी कथं च स्यात्सदा चैवातिथिप्रियः।। 12-226-9a

भीष्म उवाच।
अन्तरा प्रातराशं च सायमाशं तथैव च।
सदोपवासी स भवेद्यो न भुङ्क्तेऽन्तरा पुनः।। 12-226-10a

भार्यां गच्छन्ब्रह्मचारी ऋतौ भवति ब्राह्मणः।
ऋतवादी भवेन्नित्यं ज्ञाननित्यश्च यो नरः।। 12-226-11a

न भक्षयेद्वृथा मांसममांसाशी भवत्यपि।
दाननित्यः पवित्रीस्यादस्वप्नश्च दिवाऽस्वपन्।। 12-226-12a

भृत्यातिथिषु यो भुङ्क्ते भुक्तवत्सु सदा नरः।
अमृतं केवलं भुङ्क्ते इति विद्धि युधिष्ठिर।। 12-226-13a

अभुक्तवत्सु भुञ्जानो विषमश्नाति वै द्विजः।
अदत्त्वा योऽतिथिभ्योऽन्नं न भुङ्क्ते सोतिथिप्रियः।
अभुक्त्वा दैवतेभ्यश्च यो न भुङ्क्ते सदैवतम् 12-226-14a

देवताभ्यः पितृभ्यश्च भृत्येभ्योऽतिथिभिः सह।
अवशिष्टं तु योऽश्नाति तमाहुर्विघसाशिनम्।। 12-226-15a

तेषां लोका ह्यपर्यन्ताः सदने ब्रह्मणा सह।
उपस्थिताश्चाप्सरोभिः परियान्ति दिवौकसः।। 12-226-16a

देवताभिश्च ये सार्धं पितृभ्यश्चोपभुञ्जते।
रमन्ते पुत्रपौत्रैश्च तेषां गतिरनुत्तमा।। 12-226-17a

।। इति श्रीमन्महाभारते शान्तिपर्वणि मोक्षधर्मपर्वणि
षङ्विशत्यधिकद्विशततमोऽध्यायः।। 226।।

12-226-1 द्विजातयस्त्रैवर्णिकाः। हविर्देवताशेषम्।। 12-226-2 भुज्जाना अभोज्यं मांसादीति शेषः। कार्यकारिणः कामाचारवन्तः। इहैव सतिता इत्यर्थः। व्रतलुब्धा दीक्षोक्तफलानुरागिणः स्वर्गं प्राप्य पतिष्यन्तीत्यर्थः।। 12-226-4 ह्यत्मतन्त्रमात्मविद्या तस्या उपघातो विघ्नः।। 12-226-5 भूतभयंकरकर्मसंन्यासस्त्यागः। सन्नतिर्भूताराधनम्।। 12-226-7 अमृताशी सदा च स्याद्देवतातिथिपूजकः इति झ. ड. पाठः।। 12-226-9 अतिथिर्वैश्वदेवान्ते प्राप्तः।। 12-226-12 वृथा देवपितृशेषं विना।। 12-226-14 अभुक्तवत्सु नाश्नानः सततं यस्तु वैद्विजः। अभोजनेन तेनास्य जितः स्वर्गो भवत्युत्तेति झ. पाठः।।

शांतिपर्व-225

पुटाग्रे अल्लिखितम्।

शांतिपर्व-227